W 2023 roku - na podstawie art. 119, ust. 9 rozporządzenia 2021/2115 - Polska dwukrotnie poinformowała Komisję Europejską o wprowadzeniu do Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 zmian, które dotyczą interwencji związanych z rozwojem obszarów wiejskich, ale nie prowadzą do zmiany celów końcowych i pośrednich w odniesieniu do odpowiednich wskaźników rezultatu.

Wcześniej Komitet Monitorujący pozytywnie zaopiniował te zmiany.

1. Modyfikacje, które zaczęły obowiązywać od 15 sierpnia 2023 roku

Modyfikacje dotyczą:

• wspólnych elementów rodzajów interwencji na rzecz rozwoju obszarów wiejskich Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, które dotyczą modyfikacji w wykazie niekwalifikujących się inwestycji oraz doprecyzowania zakresu kosztów ogólnych.
• interwencji I 10.2 – Inwestycje w gospodarstwach w zakresie OZE i poprawy efektywności energetycznej Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027- zmiana dotyczy modyfikacji zakresu warunków kwalifikowalności operacji oraz katalogu kosztów kwalifikowalnych w interwencji.
• interwencji I 13.1 LEADER/Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS) Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027- zmiana dotyczy zmiany zakresu wsparcia, warunków kwalifikowalności operacji oraz związanej z nimi intensywności wsparcia w interwencji. W chwili zgłoszenia wybór LSR jeszcze się nie zakończył.
• interwencji I 13.3 „Promowanie, informowanie i marketing dotyczący żywności wytwarzanej w ramach systemów jakości żywności” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027- zmiana dotyczy doprecyzowania zapisów dotyczących kryteriów dostępu do wsparcia w ramach interwencji.
• interwencji I.14.3 „Doskonalenie zawodowe kadr doradczych - moduł 1 Podstawowe i uzupełniające szkolenia dla doradców rolniczych” w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 – zmiana dotyczy zmian w opisie interwencji.

2. Modyfikacje, które zaczęły obowiązywać od 15 grudnia 2023 roku

Wykaz zmian:

• w części dotyczącej interwencji I 8.1 „Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, celem zmiany jest umożliwienie beneficjentom, ekspertom przyrodniczym, doradcom rolnośrodowiskowym i Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) wykorzystanie cyfrowych informacji (map) na temat przedmiotów ochrony wspieranych w ramach interwencji 8.1 Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000. Są to informacje pochodzące z Planów Zadań Ochronnych lub Planów Ochrony dla obszarów Natura 2000, które zostaną przekazane przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska do ARiMR celem zaimplementowania ich do systemu. Będzie stanowiło to istotne uproszczenie, gdyż umożliwi wykorzystanie tych informacji na etapie wnioskowania przez beneficjentów, analogicznie jak ma to miejsce w przypadku warstw cyfrowych zasięgu występowania dubelta i wodniczki opracowanych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
• w części dotyczącej interwencji I 8.3 „Ekstensywne użytkowanie łąk i pastwisk na obszarach Natura 2000” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, zmiana ma na celu dostosowanie terminu wykaszania niedojadów do potrzeb ochrony trwałych użytków zielonych. Z punktu widzenia ochrony TUZ istotne jest, aby zabiegi agrotechniczne były wykonywane w czasie umożliwiającym regenerację runi w kolejnym okresie wegetacyjnym. Z tego względu w przypadku interwencji 8.3 zaproponowano, aby najpóźniejszym terminem na wykaszanie niedojadów w przypadku użytkowania pastwiskowego był 15 listopada. Z przyrodniczego punktu widzenia termin ten jest bardziej korzystny niż dotychczas określony w ramach tej interwencji. Jest on również analogiczny do tego, który jest obecnie przyjęty w wariantach „ptasich” interwencji przyrodniczy tj. Interwencji 8.1. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków na obszarach Natura 2000 i 8.2. Ochrona cennych siedlisk i zagrożonych gatunków poza obszarami Natura 2000.
• w części dotyczącej interwencji I 8.7 „Bioróżnorodność na gruntach ornych” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, wprowadzenie uproszczeń w zasadach realizacji (warunkach i wymogach) zobowiązań w ramach wariantów, które ma na celu zwiększenie zainteresowania i zachęcenie rolników do podejmowania wieloletnich zobowiązań w ramach tej interwencji. Interwencja I 8.7 jest nową interwencją rolno-środowiskowoklimatyczną, wdrażaną w Polsce od 2023 r. w ramach PS WPR na lata 2023-2027. W poprzednich okresach programowania tego typu działania nie były w Polsce realizowane. W wyniku doświadczeń z wdrażania tej interwencji w 2023 r., które wskazują na niskie zainteresowanie podejmowaniem zobowiązań, zaproponowano wprowadzenie uproszczeń w zasadach realizacji zobowiązań w ramach wariantów tej interwencji.
• w części interwencji I 10.1.1 – „Inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność (dotacje)” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, w zakresie wprowadzenia modyfikacji i uzupełnień w opisie interwencji. Proponowane zmiany przyczynią się, w zależności od zmiany, do: ukierunkowania pomocy w obszarze B na ekologiczną produkcję zwierzęcą, niekomplikowania dokumentów aplikacyjnych i procedur związanych z przyznawaniem i wypłatą pomocy, doprecyzowania treści opisu interwencji w celu jego uproszczenia, uspójnienia i skonkretyzowania oraz umożliwią udzielanie takiego samego wsparcia na analogiczne operacje – bez względu na obszar wsparcia, w ramach którego są realizowane.
• w interwencji I.10.3 „Inwestycje zapobiegające rozprzestrzenianiu się ASF” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, w zakresie wprowadzenia dodatkowych preferencji wyboru i warunków przyznania pomocy dla rolników, którzy prowadzą chów lub hodowlę świń zgodnie z systemem rolnictwa ekologicznego oraz waloryzację wysokości kosztów jednostkowych. Zaproponowano preferencje dla producentów ekologicznych polegające na obniżeniu wymagań w odniesieniu do wielkości średniorocznej produkcji. Zaproponowano, aby średnioroczna liczba świń w stadzie wynosiła co najmniej 27 sztuk zarejestrowanych na nieruchomości, na której będzie realizowana inwestycja. Taka minimalna obsada zapewnia dostawę surowca do produkcji mięsa na rynek oraz względną stabilność dostaw przy jednoczesnym zapewnieniu efektywności udzielanego wsparcia i zrównoważenia produkcji.
• w interwencji I.10.4 „Inwestycje przyczyniające się do ochrony środowiska i klimatu” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, wprowadza się doprecyzowanie kryterium dotyczące stosowania środków ochrony roślin, aby wyeliminować wątpliwości związane z promowaniem w tej interwencji w pierwszej kolejności niechemicznych metod ochrony roślin. Kryterium dotyczące preferowania operacji realizowanych w gospodarstwach położonych na obszarach Natura 2000 stanowi odpowiedź na zgłaszaną przez Komisję Europejską potrzebę uwzględnienia w funduszach PS WPR wsparcia dla obszarów Natura 2000. Ponadto proponuje się dodanie nowego kryterium, które pozwoli na promowanie inwestycji mających na celu zwiększenie bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie gruntami.
• w interwencji I 10.10. – „Infrastruktura na obszarach wiejskich oraz wdrożenie koncepcji inteligentnych wsi” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027, zmiana zakłada dostosowanie tabeli finansowej w związku z przesunięciem w czasie wdrożenia tej interwencji, z uwagi na pilne potrzeby uruchomienia interwencji o charakterze bezpieczeństwa żywnościowego oraz energetycznego kraju przez ARiMR w roku 2023 i 2024.
• w interwencji I.13.3 „Promowanie, informowanie i marketing dotyczący żywności wytwarzanej w ramach systemów jakości żywności” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, zmiana w zakresie dodania nowego Systemu Jakości Wieprzowiny PQS (Pork Quality System) do listy krajowych systemów jakości, umożliwi objęcie wsparciem producentów uczestniczących w tym systemie jakości, którzy wytwarzają na terytorium RP produkty rolne lub środki spożywcze, przeznaczone bezpośrednio lub po przetworzeniu do spożycia przez ludzi. Ponadto zmiany mają charakter zarówno porządkujący jak i zmieniający warunki wdrożenia interwencji poprzez ich doprecyzowywanie oraz dostosowanie do aktualnych przepisów.
• w interwencji I.13.4 „Rozwój współpracy producentów w ramach systemów jakości żywności” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023– 2027, zmiana w zakresie dodania nowego Systemu Jakości Wieprzowiny PQS (Pork Quality System) do listy krajowych systemów jakości. Ponadto, proponuje się rezygnację z procesu aktualizowania wysokości płatności (kwoty ryczałtowej) i przejściu na formę i stawkę wsparcia z zastosowaniem kwoty/metody obliczeniowej. Jednocześnie zmiany zapisów dotyczą również zastąpienia zobowiązania beneficjentów o zwiększeniu wielkości sprzedaży na zobowiązanie o zwiększeniu wartości sprzedaży, w okresie 4 lat objęcia wsparciem. Na etapie prac nad zapisami projektu wytycznych dla interwencji I. 13.4, stwierdzono, że w celu większego zróżnicowania możliwości podejmowania zobowiązań przez beneficjentów w planie rozwoju współpracy, składanym wraz z wnioskiem o przyznanie pomocy, celowe jest zastąpienie zobowiązania o zwiększeniu wielkości sprzedaży zobowiązaniem o zwiększeniu wartości sprzedaży.
• w interwencji I 13.5 „Współpraca Grup Operacyjnych EPI” Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, zmiana dotyczy planu naborów zarówno w odniesieniu do wsparcia przygotowawczego, jak i realizacji operacji. Proponowana zmiana stanowi urealnienie terminów naborów wynikające z możliwości ich realizacji i oczekiwań beneficjentów.