Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych (Nature Restoration Law)

W dniu 17 czerwca przyjęto rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych.

Nadrzędnym celem rozporządzenia jest przyczynianie się do ciągłej, długoterminowej i trwałej odbudowy różnorodnej biologicznie i odpornej przyrody na obszarach lądowych i morskich UE poprzez odbudowę ekosystemów, jak również przyczynianie się do osiągnięcia przez UE celów w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz wypełnienie międzynarodowych zobowiązań Unii.

W toku negocjacji, w ramach trilogów pomiędzy przedstawicielami Rady UE (Prezydencja), Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej nad przedmiotowym rozporządzeniem przepisy odnoszące się do ekosystemów rolniczych zostały złagodzone oraz zwiększono elastyczność dla państw członkowskich.

W zakresie odbudowy ekosystemów rolnych państwa członkowskie zobowiązane będą do wprowadzenia środków odbudowy (podjęcia wysiłków) mających na celu:

• osiągnięcie na poziomie krajowym trendu wzrostowego co najmniej 2 z 3 wymienionych poniżej wskaźników w ekosystemach rolniczych:

1. liczebność motyli na obszarach trawiastych
2. zasoby węgla organicznego w glebach mineralnych gruntów uprawnych
3. odsetek gruntów rolnych z elementami krajobrazu o wysokiej różnorodności

• zwiększenie liczebności pospolitych ptaków krajobrazu rolniczego o 5 % do 2030 r., 10 % do 2040 r. i 15 % do 2050 r. (względem poziomu krajowego określonego na pierwszy dzień miesiąca następującego po 12 miesiącach od daty wejścia w życie niniejszego rozporządzenia)
• przywrócenie gleb organicznych wykorzystywanych w rolnictwie będących osuszonymi torfowiskami. Działania te muszą być wprowadzone w odniesieniu do co najmniej:

1. 30% obszarów do 2030 r., z czego co najmniej 1/4 ma być ponownie nawodniona
2. 40 % obszarów do 2040 r., z czego co najmniej 1/3 ma być ponownie nawodniona (propozycja KE to odpowiednio: 50% i 1/2)
3. 50 % do roku 2050 r., z czego co najmniej 1/3 ma być ponownie nawodniona (propozycja KE to odpowiednio: 70% i 1/2).

Do obliczania stopnia realizacji celów, o których mowa w lit. a. b. i c. państwa członkowskie będą mogły zaliczyć środki odbudowy, w tym ponowne nawadnianie na obszarach:

• wydobywania torfu
• innych niż użytkowane rolniczo i wydobycie torfu - maksymalnie do 40% tych obszarów.

Co istotne, ponowne nawadnianie na gruntach rolnych pozostaje dla rolników dobrowolne. To na państwach członkowskich spoczywać będzie obowiązek osiągnięcia celów dotyczących ponownego nawadniania osuszonych torfowisk. Oznacza to, że będą musiały tworzyć zachęty do ponownego nawadniania, aby uczynić je dla rolników atrakcyjną opcją, a także wspierać dostęp do szkoleń i doradztwa na temat korzyści płynących z ponownego nawadniania torfowisk.

Dodatkowo, w przypadku ponownego nawadniania osuszonych torfowisk, możliwe będzie obniżenie celów ze względu na znaczący negatywny wpływ np. na infrastrukturę, budynki, przystosowanie się do zmiany klimatu lub inne interesy publiczne oraz jeżeli takie ponowne nawodnienie nie może odbyć się na gruntach innych niż rolnicze.

Państwa członkowskie zobowiązane będą do opracowania i przedłożenia KE w terminie 24 miesięcy od wejścia w życie rozporządzenia Krajowego Planu Odbudowy Zasobów Przyrodniczych, w którym będą określone m.in. działania służące realizacji ww. celów. Przykładowe tego typu działania zostały zawarte w załączniku VII rozporządzeniu w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych, są to np.:

• w stosownych przypadkach ograniczenie intensywności wypasu oraz przywrócenie ekstensywnego wypasu z wykorzystaniem zwierząt gospodarskich i ekstensywnych systemów koszenia tam, gdzie zostały one porzucone;
• zaprzestanie zaorywania użytków zielonych;
• usunięcie niepożądanych zarośli lub nierodzimych plantacji na użytkach zielonych, terenach podmokłych, w lasach i na terenach o ubogiej roślinności;
• zwiększenie powierzchni użytków rolnych objętych m.in. rolnictwem ekologicznym lub system rolno-leśnym, uprawą wielogatunkową i płodozmianem, integrowaną ochroną roślin i gospodarką składnikami odżywczymi.