Olej z orzechów włoskich
19.12.2024
W dniu 12 grudnia 2024 r. na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: Oleje i tłuszcze: „olej z orzechów włoskich”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Klarowny, przejrzysty płyn z niewielką ilością naturalnego osadu na dnie
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
W zależności od naczynia, w którym się znajduje
Wielkość
W zależności od naczynia, w którym się znajduje
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Jasnożółta
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Płynna, oleista
Smak i zapach
Delikatny, charakterystyczny dla orzechów włoskich
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Olej z orzechów włoskich to produkt nierafinowany, tłoczony tradycyjnie na zimno. Olej ten nie zawiera barwników, aromatów, przeciwutleniaczy oraz konserwantów.
W literaturze znaleźć można liczne dowody na spożywanie oleju z orzechów włoskich w przeszłości. Na ziemiach polskich używany był już na przełomie XIV i XV wieku.
W Wielkopolsce, przed wojną istniało 350 olejarni, w których tłoczono między innymi olej z orzechów włoskich. Mariusz Baumann wspomina o oleju z orzechów włoskich w swojej publikacji „Pożywienie ludowe i zwyczaje żywieniowe w Wielkopolsce”. Pisze on, iż rozwój olejarstwa był szczególnie widoczny w Wielkopolsce, w której najwcześniej nastąpiło uwłaszczenie chłopów i wzrost ich zamożności. Wpłynęło to na asortyment spożywanych przez nich potraw. Upowszechniła się produkcja oleju z lnu, rzepaku, maku, nasion słonecznika i orzechów. Tradycję wytwarzania oleju w Wielkopolsce potwierdzają też eksponaty zgromadzone w Muzeum Narodowym Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie. Znajduje się tam wystawa poświęcona olejarstwu i eksponaty z połowy XIX w.
Metoda produkcji oleju z orzechów włoskich nie zmieniła się od XIX w. Zmianie uległy jedynie urządzenia stosowane do produkcji oleju, co nie ma jednak wpływu na jakość, czy wyjątkowe cechy produktu. Pierwszym etapem produkcji oleju z orzechów włoskich jest pozyskiwanie nasion. To im olej z orzechów włoskich zawdzięcza swą wyjątkową jakość. Następnie dojrzałe owoce wygrzewa się w piecu na rozgrzanych blachach. Kiedyś służyły do tego piece chlebowe. Owoce oczyszcza się na urządzeniach zwanych wialniami, selekcjonuje i rozdrabnia. Do tłoczenia oleju wykorzystuje się tak jak w XIX w. prasy ślimakowe, które nie podnoszą temperatury miazgi orzecha. Zwiększyły one wydajność używanych wcześniej „stęp”. Świeżo wytłoczony olej poddaje się naturalnej dekantacji i zlewa z nad osadu. Olej nie jest rafinowany, dzięki czemu zachowuje naturalne wartości odżywcze, zapachowe i smakowe.
Olej rozlewa się do butelek z ciemnego szkła, które chronią przed działaniem promieni słonecznych. Należy go przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu, w temperaturze do 20℃.