Owoce i warzywa
Owoce
Polska jest ważnym producentem owoców klimatu umiarkowanego zarówno w UE, jak i w skali globalnej. W zależności od warunków pogodowych w danym roku krajowe zbiory owoców z drzew wynoszą od 3,5 do 4,8 mln ton, przy czym ok. 80% to jabłka. W Polsce zbiera się również najwięcej w UE wiśni, malin czy porzeczek. Jesteśmy także znaczącym producentem truskawek, agrestu, borówek i aronii.
Według danych GUS w 2024 r. zbiory owoców jagodowych wyniosły 472,1 tys. ton (o około 15% mniej w porównaniu z 2023 r.), z największym udziałem truskawek, porzeczek i malin.
Do przetwórstwa w Polsce trafia ponad połowa krajowej produkcji owoców, a w przypadku jabłek (w latach dużych zbiorów) do 70%. Największe znaczenie w produkcji przetworów owocowych w kraju mają owoce mrożone (wiśnie, truskawki, maliny i porzeczki) oraz zagęszczone soki owocowe (przede wszystkim z jabłek, ale także z wiśni i czarnych porzeczek).
Duża część zbiorów owoców kierowana jest na eksport. W sezonie 2022/23 wpływy z eksportu owoców i ich przetworów wyniosły 2,8 mld euro (o ok. 9% więcej w relacji do sezonu 2021/2022).
Jabłka
Polska jest największym producentem jabłek w Europie i czołowym na świecie (zajmujemy 4. miejsce po Chinach, Turcji i USA). Zbiory jabłek w Polsce od 2013 r. corocznie przekraczają 3 mln ton (wyjątkiem - nieurodzajny rok 2017, w którym zebrano 2,4 mln ton). Średnie plony jabłek w Polsce wykazują tendencję wzrostową. W latach 2021-2022 zbiory jabłek były rekordowe i wynosiły ponad 4 mln ton. Według danych GUS w 2024 r. zebrano ok. 3,4 mln ton (o 13% mniej w porównaniu z 2023 r.) co było spowodowane niekorzystnymi warunkami pogodowymi wiosną 2024 r.
Produkcja jabłek w Polsce charakteryzuje się dużą różnorodnością odmianową. W strukturze upraw dominują odmiany takie jak Gala, Golden Delicious, Red Jonaprince, Szampion, Jonagold, Idared czy Ligol.
Polska jest również zaliczana do największych na świecie eksporterów świeżych jabłek i zagęszczonego soku jabłkowego. Na eksport kieruje się 20-30% krajowej produkcji tych owoców oraz nawet 85% wyprodukowanego zagęszczonego soku jabłkowego. Największymi rynkami zbytu dla polskich jabłek są kraje UE: Niemcy, Rumunia, a wśród krajów spoza UE: Egipt, Kazachstan. Zagęszczony sok jabłkowy sprzedawany jest głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i USA.
Maliny
W Polsce w 2020 r. maliny uprawiano w około 31 tys. gospodarstw (Powszechny Spis Rolny – PSR 2020). Według danych GUS łączną powierzchnię uprawy w 2024 r. oszacowano na 19,3 tys. ha wobec 21,4 tys. ha w 2023 r. Zbiory owoców wyniosły prawie 77,0 tys. ton wobec 96,1 tys. ton w 2023 r. Eksport malin świeżych w 2023 r. osiągnął poziom około 8 tys. ton. Najwięcej owoców trafiło do Niemiec, Holandii i Belgii. Produkcja mrożonych malin wytwarzanych z surowca krajowego w sezonie 2023/24 szacowana jest na około 30 tys. ton. Eksport tych mrożonek w 2023 r. wyniósł blisko 43 tys. ton, głównie do Niemiec, Belgii i Holandii.
Porzeczki czarne
Według danych GUS zbiory porzeczek ogółem w 2024 r. wyniosły około 100 tys. ton, z czego porzeczek czarnych prawie 68 tys. ton. W 2023 r. zebrano 129,7tys. ton owoców, w tym czarnych 91 tys. ton. Powierzchnia uprawy porzeczek ogółem w 2024 r. wynosiła 45,0 tys. ha (porzeczki czarne zajęły 36 tys. ha). W 2023 r. było to odpowiednio 44,4 tys. ha (35,2 tys. ha). Porzeczki czarne są uprawiane w prawie 18 tys. gospodarstw (dane z PSR 2020). Tylko niewielka ilość świeżych owoców jest eksportowana (w 2023 r. – prawie 4 tys. ton). Owoce porzeczki wykorzystuje się głównie do produkcji przetworów (soki, mrożonki).
Truskawki
W Polsce truskawki uprawia w prawie 35 tys. gospodarstw (dane z PSR 2020). Powierzchnia uprawy tego gatunku w 2024 r. osiągnęła blisko 29 tys. ha wobec 30 tys. ha w 2023 r. Zbiory w 2024 r. były o 21 tys. ton mniejsze niż w 2023 r. i wyniosły około 159 tys. ton (według danych GUS z 18 grudnia 2024 r.). Eksport świeżych truskawek w minionym roku osiągnął poziom ok. 20 tys. ton. Produkcja mrożonek wytwarzanych z owoców krajowych w sezonie 2023/24 wyniosła ok. 60 tys. ton. Podobny poziom osiągnął eksport w 2023 r., a większość mrożonych truskawek trafiła do Niemiec, Holandii i Francji.
Pozostałe owoce
Polska jest ważnym w UE i na świecie producentem owoców miękkich. Nasz kraj zajmuje czołowe miejsca pod względem wolumenu zbiorów: porzeczek (2 miejsce na świecie), malin i wiśni (4 miejsce na świecie), borówek (7 miejsce na świecie) czy truskawek (10 miejsce na świecie).
Warzywa
Produkcja warzyw jest istotną gałęzią krajowego rolnictwa i przekracza 5 mln ton rocznie. Polska jest czołowym w UE producentem kapusty, marchwi, czy cebuli. Rośnie również produkcja warzyw spod osłon, a jej udział w ogólnej produkcji warzyw wynosi ponad 20%.
Jesteśmy światowym liderem w produkcji i eksporcie pieczarek. W Polsce od kilku lat utrzymuje się trend wzrostowy powierzchni i zbiorów. Według szacunków IERiGŻ-PiB w 2024 r. zebrano 360 tys. ton pieczarek. W strukturze zagospodarowania krajowej produkcji pieczarek dominuje eksport. W sezonie 2022/2023 wyeksportowano 239 tys. ton pieczarek świeżych oraz 80 tys. ton ich przetworów.
Według danych GUS w 2024 r. powierzchnia warzyw gruntowych była wyższa niż w 2023 r. i wyniosła ok. 157 tys. ha. Więcej posadzono także pomidorów gruntowych (7 tys. ha), buraków ćwikłowych (7,8 tys. ha), cebuli (25 tys. ha), pietruszki (7,4 tys. ha) i marchwi (15,3 tys. ha). Mniej natomiast posadzono m.in. kapusty białej (ok. 13 tys. ha), kalafiorów (ok. 4,4 tys. ha), ogórków (5,3 tys. ha). Zbiory warzyw gruntowych w 2024 r. wyniosły 3,8 mln ton (podobnie jak w 2023 r.). Mniej zebrano kapusty białej - około 570 tys. ton, kalafiorów - 108 tys. ton, marchwi - 560 tys. ton.