Pierniki z Torunia
01.03.2021
W dniu 23 lutego 2021 roku na Listę Produktów Tradycyjnych zostały wpisane w kategorii: Wyroby piekarnicze i cukiernicze: „pierniki z Torunia”
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Pierniki z wyraźną zawartością przypraw korzennych
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Pierniki różnokształtne, o motywach m.in.: roślinnych, zwierzęcych, geometrycznych, a w okresie Bożego Narodzenia oraz Wielkanocy – świątecznych
Wielkość
Różne wielkości zależne od rodzaju formy, mierzące od około 4 cm do ok. 20 cm średnicy
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Kolor od jasnobrązowego do czekoladowego brązu
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Konsystencja zwarta, gładka powierzchnia, w środku i od spodu lekko porowata, przy złamaniu ciastko delikatnie kruche
Smak i zapach
Wyraźny, korzenny smak z dominującą nutą pieprzu, cynamonu, kardamonu oraz imbiru, przełamany delikatną i wytrawną słodyczą miodu. Zapach intensywny i korzenny
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
Piernik jest jednym z najcenniejszych elementów dziedzictwa kulturowego miasta Torunia. Związana jest z nim wielowiekowa historia (niemal 700 lat), barwna tradycja mieszczańska (jarmarki katarzyńskie, święta piernika) i ludowa obrzędowość. Tematyka piernikowa obrosła w utwory literackie (Fryderyk Hoffmann, Ignacy Krasicki, Józef Epifani Minasowicz) legendy i podania („O Katarzynce”, „O mistrzu Bogumile i królowej pszczół”, „O piernikowym rycerzu”, etc.). Od wieków piernikarstwo łączyło artyzm z życiem codziennym, kunszt rzemieślniczy ze sztuką kulinarną, a także - dyscyplinę kultury ze sferą gospodarczą.
Piernik, pierznik, pieprznik, bądź "miodownik pierny, czyli pieprzny" to ciastko, które posiada interesującą, starożytną proweniencję. Miodownik, czyli w istocie pra-piernik: ciasto na bazie mąki pszennej i miodu, znane było już w starożytnym Egipcie, antycznej Grecji oraz w Cesarstwie Rzymskim. Wszędzie tam pełnił funkcję kultową i ochronną oraz należał do dóbr luksusowych.
Według najstarszych, zachowanych źródeł (księgi krzyżackie) historia pierników z Torunia sięga połowy XIV wieku, natomiast pierwszym wzmiankowanym w 1380 roku piernikarzem pracującym w grodzie nad Wisłą jest Niklos Czan. Na narodziny i rozwój piernikarstwa na terenach Torunia miało wpływ kilka istotnych czynników. Przede wszystkim, hanzeatycki Toruń leżał w punkcie zbiegu dużych szlaków handlowych ziem: pruskich, polskich, ruskich, węgierskich z resztą Europy, co otwierało miasto na rynek orientalnych surowców, w tym przypraw korzennych, niezbędnych do przygotowania piernika. Obok korzeni, takich jak - pieprz, cynamon, kardamon, imbir, kolendra, goździki, gałka muszkatołowa, anyż gwiaździsty - pozostałe dwa kluczowe składniki ciasta piernikowego: mąka pszenna, żytnia oraz miód, pochodziły z lokalnych zasobów. Toruń i jego najbliższe okolice słynęły z obfitości puszcz bartnickich, nad którymi pieczę sprawowali urzędnicy miejscy. Nieodległa ziemia chełmińska natomiast, wydawała najwyższej jakości plony zbożowe dzięki żyznej glebie, wytworzonej z polodowcowych utworów pyłowych.