Wygląd:

Wyrób o półkolistym kształcie z charakterystyczną falbanką w miejscu zlepienia.

Kształt:

Kształt zewnętrzny półkolisty, na przekroju elipsoidalny/owalny.

Rozmiar:

Długość pojedynczego pieroga ok. 6-7 cm, szerokość w najszerszym miejscu ok. 3 cm, wysokość ok. 1 cm.

Barwa:

Barwa zewnętrzna ciasta jasnobeżowa, na przekroju farsz beżowy z możliwymi widocznymi złocistobrązowymi kawałkami przyrumienionej cebuli.

Konsystencja:

Stała, miękka, nie rozpada się podczas krojenia.

Smak:

Smak i zapach w zależności od wariantu farszu: z wyraźnie wyczuwalną nutą wanilii lub podsmażonej cebuli.

Dodatkowe Informacje:

Tradycja:

W tradycji kulinarnej części Sądecczyzny obejmującej Dolinę Dunajca fasola Piękny Jaś była obecna od zawsze. Należy przypuszczać, że fasola zagościła tutaj mniej więcej w tym czasie, co w innych regionach kraju, czyli w XVII wieku. W tym rejonie, szczególnie w jego przyrzecznej części, gdzie panowały dogodne warunki pogodowe i klimatyczne wyrastała dorodna, zdrowa fasola. Wielkości upraw fasoli były zróżnicowane, zależne od statusu majątkowego gospodarza. Biedniejsi mieli po kilka, kilkanaście rzędów. Bogatsi obsadzali pół hektara, a nawet więcej. Piękny Jaś był, oprócz ziemniaków, pożywieniem powszednim. Po ugotowaniu jedzono go najczęściej z zasmażaną kapustą, z barszczem lub rosołem. Z kolei z ugotowanej i rozgniecionej na papkę fasoli wyrabiano m.in. pasztety i słodkie cwibaki oraz pierogi na „słodko” i na „słono”. Przepis na pierogi z fasolą Piękny Jaś przetrwał do dziś, w zasadzie nie ulegając zmianie, zarówno jeśli chodzi o ciasto jak i farsz. Ciasto wyrabiano z mąki pszennej, z dodatkiem jajek, oleju, soli oraz gorącej wody. Nadzienie na pierogi „na słono” robiło się z rozgniecionej lub zmielonej ugotowanej fasoli, doprawianej czosnkiem, solą i pieprzem, z dodatkiem drobno posiekanej zasmażanej cebuli i smalcu wieprzowego lub tłuszczu gęsiego, który wiązał całość. Farsz do pierogów „na słodko” robiono rozgniatając lub mieląc ugotowaną fasolę, dodając masła oraz cukru do smaku. Czasami, w zależności od zamożności gospodarstwa, dodawano też odrobinę kakao, suszonej śliwki lub innych bakalii oraz utartej wanilii, później cukru waniliowego. Farsz nakładało się na wykrojony szklanką plasterek ciasta. Składało się go w połowie i palcami zagniatało krawędź. W ten sposób uzyskiwało się charakterystyczny dla pierogów kształt półksiężyca. Pierogi, w zależności od wariantu, okraszano roztopionym tłuszczem lub podsmażoną śmietaną, cebulą lub skwarkami oraz cukrem. Pierogi z fasolą Piękny Jaś były potrawą sycącą, szybko i na długo zaspakajającą głód. Dorosłym zazwyczaj podawano pierogi „na słono”, dzieci wolały wersję „na słodko”.