NAJWAŻNIEJSZE ZMIANY W SYSTEMIE WSPARCIA BEZPOŚREDNIEGO

W PORÓWNANIU Z ROKIEM 2021

1. Derogacja w zakresie zazielenienia

Na wniosek Polski i innych państw członkowskich Komisja Europejska w dniu 23.03.2022 r. wydała decyzję¹ umożliwiającą skorzystanie z odstępstwa od zakazu prowadzenia produkcji na ugorach w roku 2022 w ramach zazielenienia.

Zgodnie z decyzją, ugory te będzie można wykorzystać do produkcji żywności i pasz. Decyzja umożliwi uznanie gruntów ugorowanych za odrębne uprawy w ramach dywersyfikacji upraw lub za obszary proekologiczne EFA, nawet jeśli na takich gruntach będzie prowadzona produkcja, tj. wypas, zbiór, czy uprawa. Na ugorach objętych odstępstwem w ramach obszarów EFA będzie można stosować środki ochrony roślin. Odstępstwo nie obejmuje ugorów z roślinami miododajnymi uznawanymi za EFA.

2. Wprowadzenie Uzupełniającej Płatności Podstawowej (UPP)

Już w tym roku, od 15 marca 2022 r., rolnicy będą mogli ubiegać się o dodatkową płatność, tzw. Uzupełniającą Płatność Podstawową (UPP).

Płatność ta, co do zasady, będzie przysługiwała do najważniejszych roślin uprawnych na gruntach ornych, w szczególności do: zbóż, roślin oleistych, roślin wysokobiałkowych. Ponadto płatność będzie przysługiwała do gruntów ornych, na których nie jest prowadzona uprawa roślin, pod warunkiem dokonania zasiewu w celu podniesienia żyzności gleby oraz wymieszania lub przyorania masy roślinnej.

W ramach płatności nie będzie obowiązywał limit powierzchni - do jej otrzymania uprawnieni będą wszyscy rolnicy ubiegający się o jednolitą płatność obszarową.

Warunki przyznawania płatności będą takie same jak w 2013 r. (takie podejście wynika z przepisów unijnych).

Płatność będzie finansowana wyłącznie ze środków krajowych. W kampanii 2022 r. na płatność planuje się przeznaczyć 400 mln zł. Tak jak w przypadku pozostałych dopłat, rzeczywista wysokość stawki tej płatności będzie znana jesienią bieżącego roku - zostanie określona na podstawie powierzchni zgłoszonej we wnioskach przez rolników.

Pierwsze środki z tytułu Uzupełniającej Płatności Podstawowej powinny trafić do rolników już w połowie października br., w związku z planowaną wypłatą zaliczek.

Uzupełniająca Płatność Podstawowa służy realizacji programu pt. Dopłaty powyżej średniej unijnej dla małych i średnich gospodarstw, w ramach Polskiego Ładu dla polskiej wsi.

Wdrożenie tej płatności pozwoli na zmniejszenie różnicy między przeciętnym dochodem z pracy w gospodarstwie rolnym a przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej, a także różnicy między średnim wsparciem bezpośrednim w Polsce i w UE.

Stosowanie Uzupełniającej Płatności Podstawowej, wraz z utrzymaniem płatności redystrybucyjnej (dodatkowej), pozwoli już od kampanii 2022 r. na zwiększenie średniej kwoty wsparcia ponad średnią UE w małych i średnich gospodarstwach (tj. od 3 do 30 ha użytków rolnych) dla ponad 60% rolników.

Przyznawanie Uzupełniającej Płatności Podstawowej planowane jest również w kolejnych latach.

3. Posiadanie prawa do użytkowania gruntów

Rolnik ubiegający się o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, płatności ONW, płatność rolno-środowiskowo-klimatyczną (PROW 2014-2020), płatność ekologiczną (PROW 2014-2020) musi posiadać prawo do użytkowania gruntów, do których ubiega się o przyznanie tych płatności. Warunek posiadania prawa do użytkowania gruntów może zostać spełniony poprzez wszystkie dopuszczone prawem formy, jak np. tytuł własności czy umowa dzierżawy, w tym umowa ustna.

Warunek posiadania prawa do użytkowania gruntów nie jest równoznaczny z obowiązkiem posiadania dokumentu potwierdzającego taki tytuł. Jednocześnie rolnik, który nie użytkuje gruntu nie jest uprawniony do uzyskania płatności (nawet jeśli posiada tytuł prawny).

TERMIN SKŁADANIA WNIOSKU i ZMIAN DO WNIOSKU W ROKU 2022

UWAGA: Termin składania wniosków uległ zmianie.

Wniosek o przyznanie płatności bezpośrednich i przejściowego wsparcia krajowego wraz z wymaganymi załącznikami (dokumentami), składa się w terminie od dnia 15 marca do dnia 31 maja 2022 r.

Wniosek o przyznanie płatności może być także złożony w terminie 25 dni kalendarzowych po terminie składania wniosków, tj. do dnia 27 czerwca 2022 r. (ze względu na fakt, że 25-26 czerwca przypadają w sobotę i niedzielę). Za każdy dzień roboczy opóźnienia, licząc od dnia 1 czerwca 2022 r., stosowane będzie zmniejszenie płatności w wysokości 1% należnej kwoty płatności.

Zmiany do wniosku o przyznanie płatności bezpośrednich (z wyłączeniem płatności związanych do zwierząt) i przejściowego wsparcia krajowego można składać do dnia 15 czerwca 2022 r.

Zmiany do wniosku można złożyć także po terminie składania zmian do wniosku do dnia 27 czerwca 2022 r. Każdy dzień roboczy opóźnienia skutkuje pomniejszeniem płatności do powierzchni objętej tą zmianą o 1%.

SPOSÓB SKŁADANIA WNIOSKU

Wnioski składa się w formie elektronicznej, za pośrednictwem aplikacji eWniosekPlus dostępnej na Platformie Usług Elektronicznych (ePUE) zamieszczonej na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR): www.gov.pl/arimr

Do zapewnienia rolnikom pomocy technicznej w zakresie wypełniania i składania wniosków przez Internet, ustawa zobowiązuje kierownika biura powiatowego ARiMR.

INFORMACJE O PŁATNOŚCIACH BEZPOŚREDNICH

Rodzaje płatności realizowanych w 2022 r.

1. jednolita płatność obszarowa,
2. płatność za zazielenienie,
3. płatność dla młodych rolników,
4. płatność dodatkowa,
5. płatności związane z produkcją (w następujących sektorach produkcji zwierzęcej: bydło, krowy, owce, kozy oraz w następujących sektorach produkcji roślinnej: rośliny strączkowe przeznaczone na ziarno, rośliny pastewne, buraki cukrowe, ziemniaki skrobiowe, pomidory, truskawki, chmiel, len i konopie włókniste),
6. przejściowe wsparcie krajowe (uzupełniająca płatność podstawowa, płatność do tytoniu niezwiązana z produkcją).

Stawki poszczególnych płatności oblicza się poprzez podzielenie określonej dla danej płatności rocznej puli środków finansowych przez kwalifikującą się w danym roku do danego rodzaju płatności liczbę hektarów albo zwierząt.

***

Warunkiem przyznania pomocy w ramach systemów wsparcia bezpośredniego jest posiadanie przynajmniej 1 ha gruntów kwalifikujących się do płatności, przy czym minimalna powierzchnia pojedynczej działki rolnej, która może być objęta płatnościami obszarowymi, to 0,1 ha. W przypadku rolników otrzymujących wsparcie związane z produkcją do zwierząt, nie jest konieczne spełnienie wymogu powierzchniowego (minimalna wielkość gospodarstwa 1 ha), ale wówczas kwota płatności musi wynosić przynajmniej 200 EUR.

Zgodnie z przepisami unijnymi, wnioskodawcom nie przyznaje się jakichkolwiek korzyści wynikających z sektorowego prawodawstwa rolnego, w tym płatności bezpośrednich, jeżeli warunki wymagane do uzyskania takich korzyści zostały sztucznie stworzone, w sprzeczności z celami tego prawodawstwa (np. nastąpił podział gospodarstwa w celu ominięcia limitów wsparcia).

***

W przypadku, gdy działka rolna lub zwierzę, do których rolnik ubiega się o przyznanie płatności, stanowią przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, płatności bezpośrednie przysługują posiadaczowi zależnemu. Stosownie do art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny). Zatem, w odniesieniu do gruntów, płatności bezpośrednie przysługują osobie, która faktycznie użytkuje grunty, utrzymuje je w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska (zgodnie z normami) oraz wypełnia wymogi zasady wzajemnej zgodności. Płatności nie są przewidziane dla właścicieli, którzy, dysponując jedynie tytułem własności do gruntu, nie prowadzą na nim działalności rolniczej.

***

W przypadku przekazania gospodarstwa, a więc np. sprzedaży czy dzierżawy, najpóźniej do dnia 31 maja danego roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności przez przekazującego gospodarstwo, płatności otrzymuje przejmujący gospodarstwo, pod warunkiem, że do dnia 30 czerwca tego roku złoży odpowiedni wniosek. Jeżeli przekazanie gospodarstwa nastąpiło po 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności przez przekazującego gospodarstwo, wówczas płatności przysługują przekazującemu, jeżeli zostaną spełnione warunki ich przyznania.

W przypadku śmierci rolnika, która nastąpiła od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności do dnia doręczenia decyzji w sprawie ich przyznania, płatności te przysługują spadkobiercy, jeżeli:

• grunty, które były objęte wnioskiem o przyznanie płatności obszarowych, były w posiadaniu rolnika lub jego spadkobiercy w dniu 31 maja roku, w którym został złożony ten wniosek;
• zwierzęta, które były objęte wnioskiem o przyznanie płatności do zwierząt, były w posiadaniu rolnika lub jego spadkobiercy przez okres, w jakim posiadanie zwierząt jest warunkiem przyznania tych płatności;
• spełnia on warunki przyznania danej płatności.

W przypadku śmierci rolnika, która nastąpiła po doręczeniu skierowanej do niego decyzji w sprawie przyznania płatności, prawa, które przysługiwałyby spadkodawcy jako stronie postępowania, przysługują jego spadkobiercy.

***

Płatności bezpośrednie przyznawane są do powierzchni użytków rolnych wykorzystywanych przez cały rok kalendarzowy (z wyjątkiem przypadków działania siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych) do prowadzenia działalności rolniczej lub wykorzystywanych głównie do prowadzenia działalności rolniczej. Ponadto płatnościami mogą być objęte powierzchnie uprawnione do płatności w 2008 r., które po tej dacie przestały spełniać warunki kwalifikowalności w wyniku zalesienia i zobowiązania rolnośrodowiskowego wynikającego ze stosowania schematów pomocowych w ramach II filaru WPR.

Użytki rolne to grunty orne, trwałe użytki zielone, pastwiska trwałe lub uprawy trwałe, w tym szkółki i zagajniki o krótkiej rotacji. Zagajniki o krótkiej rotacji tworzą jednolite gatunkowo uprawy drzew z rodzajów brzoza, topola lub wierzba o powierzchni co najmniej 0,1 ha (warunkiem przyznania płatności do powierzchni tych upraw jest ponadto dokonywanie zbioru plonu w cyklu nie dłuższym niż: 10 lat w przypadku upraw brzozy i 8 lat w przypadku pozostałych upraw).

Prowadzenie działalności rolniczej polega na produkcji, hodowli lub uprawie produktów rolnych lub utrzymywaniu użytków rolnych w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy bez konieczności podejmowania działań przygotowawczych wykraczających ponad zwykłe praktyki rolnicze.

Grunty uznaje się za pozostające w stanie nadającym się do wypasu lub uprawy, jeżeli został na nich przeprowadzony przynajmniej jeden zabieg agrotechniczny, mający na celu usunięcie lub zniszczenie niepożądanej roślinności, w terminie do dnia 31 lipca roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności, a w przypadku gruntów, na których znajdują się cenne siedliska przyrodnicze oraz siedliska lęgowe ptaków, zadeklarowanych we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach „Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – w terminie i zakresie określonych w przepisach o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Na gruntach ugorowanych, które zostały zadeklarowane we wniosku o przyznanie płatności jako obszar proekologiczny, ww. zabieg agrotechniczny, mający na celu usunięcie lub zniszczenie niepożądanej roślinności, należy wykonać w terminie do dnia 31 października roku, w którym został złożony ten wniosek.

Płatnościami mogą być objęte również powierzchnie zajmowane przez elementy krajobrazu, położone w obrębie gruntów deklarowanych do płatności. Do elementów tych zalicza się elementy podlegające zachowaniu w ramach norm, a więc rowy do 2 m szerokości, drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o łącznej powierzchni mniejszej niż 100 m² oraz elementy krajobrazu, tj. powierzchnie zajęte przez nieutwardzone drogi dojazdowe, pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, których szerokość nie przekracza 2 m, grunty orne oraz trwałe użytki zielone, na których znajdują się pojedyncze drzewa, o ile ich zagęszczenie na hektar nie przekracza 100 drzew i działalność rolnicza na tych gruntach prowadzona jest w podobny sposób, jak na działkach rolnych bez drzew. Do płatności kwalifikuje się także powierzchnia stref buforowych.

***
W przypadku upraw konopi włóknistych, płatności obszarowe przysługują, co do zasady, do powierzchni nie większej niż powierzchnia:

• objęta zezwoleniem wydanym zgodnie z art. 47 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, lub
• zawarta w rejestrze konopi włóknistych.