W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

Polewka gruszkowa z Gałkowa

03.06.2018

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych w dniu 2009-03-05 w kategorii Gotowe dania i potrawy w woj. łódzkim.

polewka gruszkowa z Gałkowa

Wygląd:

Zawiesista zupa o barwie brązowej.

Kształt:

Przyjmuje kształt naczynia, w którym jest podawana.

Rozmiar:

Zależy od naczynia.

Barwa:

Barwa brązowa, złamana bielą śmietany.

Konsystencja:

Zupa gęsta, gładka, bez grudek.

Smak:

Łagodny smak słodko-kwaśny. Zapach dojrzałych gruszek.

Tradycja:

Od XIX wieku grusze należały do drzew owocowych, które najczęściej rosły na miedzach i przy polnych drogach. Lokalnie dzielono je na kilka gatunków, jednak do najbardziej cenionych na wsi należały niewątpliwie dzikie gruszki pospolite, zwane ulęgałkami albo polówkami. Gruszki należały do owoców, których spożywano stosunkowo dużo, a szczególnie gruszki polne, co wynikało z upodobań smakowych mieszkańców wsi. W powiecie Radomszczańskim, kiedy drzewa zaczynały owocować, wołano: „Świnty Bartłomieju kożdom gruskę chwieju, chwieju!” (J. P. Dekowski, „Pożywienie ludu radomszczańskiego” [w] „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Etnograficzna nr 7, Łódź 1963). W późniejszym okresie na terenie Łowickiego, Łęczyckiego i Rawskiego zaczęto sadzić wiele szlachetnych odmian grusz, między innymi bery, salisbury, bergamoty, bonkrety, józefinki, klapsy. W XIX wieku zupa z gruszek polnych należała do ulubionych i najczęściej przygotowywanych tradycyjnych potraw w Łowickiem. Nosiła ona wtedy lokalną nazwę grusconki: „potrawa gotowana ze świeżych lub suszonych gruszek polnych znana była już w kuchni staropolskiej, nazywano ją garusem lub famułą. Pierwsza z tych nazw występowała w Łowickiem, Rawskiem, koło Łodzi, w Opoczyńskiem i Radomszczańskiem, druga w Brzezińskiem, Piotrkowskiem i Sieradzkiem. Pod koniec XIX w. pojawiły się jeszcze inne nazwy: pod Łodzią – gruscok, w Brzezińskiem – pryta, w Łowickiem – bryja” (J. P. Dekowski, „Przemiany tradycyjnego pożywienia wiejskiego na obszarze Polski środkowej” [w] „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Etnograficzna nr 20, Łódź 1979). Na przełomie XIX i XX wieku polewka gruszkowa zaczęła jednak powoli zatracać swą dawną popularność. Wtedy to pojawiło się nowe pogardliwe jej określenie – bryja, od którego powstało określenie bryjorze, którym nazywano niektóre rodziny, a nawet i całe wsie. Nazwy tej używała ludność z Sochaczewskiego i Gostynińskiego na Księżaków mieszkających w północnej części Łowickiego, jeszcze w latach sześćdziesiątych XIX wieku. Zupa gruszkowa gotowana była głównie w porze jesiennej i stanowiła świetny dodatek do ziemniaków. Od drugiej połowy XIX wieku polewka gruszkowa przyrządzana była coraz rzadziej. Główną tego przyczyną było wyniszczenie grusz polnych w czasie przeprowadzania komasacji gruntów. Do największych spustoszeń doszło w centralnej części Łowickiego, gdzie najwcześniej zaczęto gotować ją z owoców drzew sadzonych w sadach. „Gdy gruszek polnych zabrakło rozpoczęto gotowanie jej z gruszek sadzonych w sadach. Do ich zaprawy służyły mąka, mleko, śmietana lub barszcz, niekiedy cukier lub sacharyna. W Łowickiem do przyprawiania używano goździków i cynamonu. Zupę bez tych składników określano mianem „wody owocowej”. Zupy owocowe jedzono z kluskami lub ziemniakami” (J. P. Dekowski, „Przemiany tradycyjnego pożywienia wiejskiego na obszarze Polski środkowej” [w] „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Etnograficzna nr 20, Łódź 1979).

Informacje o publikacji dokumentu
Ostatnia modyfikacja:
09.10.2018 12:56 Sławomir Mucha
Pierwsza publikacja:
09.10.2018 12:56 Sławomir Mucha
{"register":{"columns":[]}}