Ser sandomierski podpuszczkowy długo dojrzewający
20.02.2023
W dniu 16.02.2023 r. na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: produkty mleczne: „ser sandomierski podpuszczkowy długo dojrzewający”.
Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)
Kremowo-biały o gładkiej powierzchni, na przekroju powierzchnia jednolita, mogą występować dziurki
Kształt (zewnętrzny i na przekroju)
Przybiera kształt formy serowarskiej - okrągły, w przekroju owalny, w przekroju poprzecznym okrągły
Wielkość
Średnica ok. 18 cm, wysokość ok. 10 cm, wielkość i waga uzależniona od formy
Barwa (zewnętrzna i na przekroju)
Kremowo-biała, nabiera intensywności koloru kremowego oraz żółtego wraz z okresem dojrzewania
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Półtwardy, sprężysty, elastyczny, delikatnie wilgotny w dotyku, wraz z okresem dojrzewania zmienia konsystencję na bardziej twardą
Smak i zapach
Łagodnie śmietankowy z lekkim posmakiem soli, w trakcie dojrzewania smak nabiera intensywności, zapach charakterystyczny dla serów podpuszczkowych z mleka krowiego, dość intensywny
Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego
O historii i tradycji wytwarzania serów na ziemi Sandomierskiej (dawnej Małopolsce) dowiedzieć się możemy z różnych źródeł historycznych bądź z wywiadów z mieszkańcami tego regionu. Tradycje serowarskie sięgają XII-XIII wieku, a powiązane są z przybyciem Cystersów do Koprzywnicy i oo. dominikanów do Sandomierza. Za inspiracją cysterskich klasztorów, sztuka wytwarzania serów w Regionie Sandomierskim rozwijała się dość prężnie. Początkowo w klasztorach i na dworach, a z biegiem czasu i wśród mieszczaństwa.
Ser robiony był przeważnie od wiosny do jesieni, wtedy było dużo mleka i było bardziej tłuste, przez co ser był lepszy, bardziej pożywny. Nadwyżkę mleka krowiego gospodynie przetwarzały na sery twarogowe oraz popularne na tych terenach gomółki czy sery podpuszczkowe. Mleko po udoju musiało być szybko schłodzone, żeby nie dostały się do niego niepożądane bakterie. Dodatkiem była podpuszczka z żołądków cielęcych, którą pozyskiwano od młodych cieląt karmionych wyłącznie mlekiem. Powstały skrzep gospodynie kroiły nożem, a po odsączeniu serwatki i odpowiednim uformowaniu, ser był przyciskany kamieniem lub specjalną praską, którą jeszcze dziś można spotkać w wielu domach. Tak przygotowany ser trafiał do solanki, a następnie odkładany był na drewnianą deskę do obeschnięcia. Gotowy ser odkładano w chłodne miejsce, na drewnianą półkę, gdzie leżakował kilka miesięcy.
Postęp technologiczny i użycie kotła serowarskiego pozwala szybko schłodzić ogrzane mleko, co pomaga osiągnąć lepszą jakość sera. Niezmieniony został sposób obciekania i dojrzewania - na desce drewnianej, która zapewnia odpowiednią konsystencję, wyjątkowy smak i aromat sera.