Jednym z rozwiązań systemowych, służących wspieraniu promocji polskich produktów pszczelarskich jest Fundusz Promocji Roślin Oleistych, który powstał na mocy ustawy z dnia 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1496). Głównym celem funduszu jest wspieranie marketingu, wzrostu spożycia i promocji roślin oleistych (rzepaku, rzepiku, soi, lnu i konopi), a także miodu, pyłku kwiatowego, propolisu oraz mleczka pszczelego. Przy czym podkreślić należy, że środkami funduszu promocji zarządzają wyłącznie przedstawiciele organizacji branżowych reprezentujący producentów rolnych oraz przetwórców działających w sektorze roślin oleistych oraz produktów pszczelich.

W strategii promocji dla branży roślin oleistych na 2024 rok, w obszarze pszczelarskim wskazano m. in. następujące cele:

• zwiększenie wiedzy społeczeństwa o jakości i cechach produktów pszczelich (miodu, pyłku kwiatowego, pierzgi, propolisu, mleczka pszczelego, wosku) oraz upowszechnianie wiedzy na temat Apiterapii, przekładające się na wzrost konsumpcji produktów pszczelich do poziomu średniej europejskiej;
• działania promocyjno-edukacyjne na temat produktów pszczelich, w tym roli zapylaczy i działania mające na celu ich ochronę i wspieranie bioróżnorodności;
• wsparcie realizacji kampanii informacyjnych i promocyjnych, dotyczących produktów pszczelich w tym roli zapylaczy i działań mających na celu ich ochronę i wspieranie  bioróżnorodności, wdrażanych na rynku wewnętrznym i w państwach trzecich.

Środki funduszy promocji mogą zostać przeznaczone na działania mające na celu informowanie o jakości i zaletach produktów pszczelich oraz działania mające na celu promocję spożycia ww. produktów, badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu poprawę jakości produktów pszczelich a także prowadzące do wzrostu ich spożycia.

Średnie roczne wpływy na ww. fundusz wynoszą ok. 11- 12 mln PLN.

Środki zgromadzone na funduszach promocji mogą być wykorzystane również jako wkład własny organizacji w ramach mechanizmu Wspólnej Polityki Rolnej „Wsparcie działań promocyjnych i informacyjnych na rynkach wybranych produktów rolnych”. Unia Europejska za pomocą tego mechanizmu współfinansuje działania informacyjne i promocyjne prowadzone na terenie państw Wspólnoty oraz na obszarze niektórych państw trzecich. Zasadniczym jego celem jest wsparcie kampanii, które dostarczają konsumentom wiedzę na temat walorów, specyficznych cech oraz jakości produktów rolno-spożywczych wyprodukowanych na terenie UE, a tym samym wpływają na wzrost ich sprzedaży. O dofinansowanie mogą ubiegać się organizacje zrzeszające producentów, przetwórców i dystrybutorów, które są reprezentatywne dla danej branży rolnej, jak również organizacje producentów lub ich zrzeszenia oraz inne organy sektora rolno-spożywczego, których celem i przedmiotem działalności jest promocja i informowanie  o produktach rolnych.

Szczegółowe informacje dotyczące zasad, sposobu oraz trybu udzielania wsparcia finansowego w ramach ww. mechanizmów dostępne są na stronie: www.kowr.gov.pl, w zakładce: promocja.

Sektor produktów pszczelich został włączony do wspólnej organizacji rynków produktów rolnych, a rodzaje możliwych interwencji i unijna pomoc dla tego sektora zostały określone w  rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiającym przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR)  i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylającym rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013.

W ramach interwencji rynkowych nie przewidziano mechanizmu polegającego na interwencyjnym skupie miodu.

W momencie podejrzenia zastosowania środków ochrony roślin, w trakcie którego nastąpiło ostre zatrucie pszczół, zainteresowany pszczelarz ma możliwość wystąpić do właściwego ze względu na usytuowanie pasieki Urzędu Gminy lub Urzędu Miasta o powołanie komisji, która ma za zadanie ocenić zaistniałe szkody. Powołana komisja wykonuje między innymi oględziny, weryfikuje czy na sąsiadujących uprawach środki ochrony roślin stosowane były w sposób stwarzający zagrożenie dla owadów zapylających, ale również pobiera materiał do badań toksykologicznych.

Postępowanie kontrolne, w tym pobieranie próbek do badań laboratoryjnych może mieć miejsce także w przypadku niepowołania komisji przez Urząd Gminy lub Miasta, w postępowaniu powinien jednak uczestniczyć inspektor Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa oraz lekarz weterynarii, celem wykluczenia upadku pszczół w wyniku np. wystąpienia choroby zakaźnej.

Jednocześnie pracownicy Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego na bieżąco służą pomocą oraz udzielają telefonicznych odpowiedzi w przypadku wystąpienia wątpliwości u osób, które są zaangażowane w prace związane z ostrym zatruciem pszczół. W Zakładzie Farmakologii i Toksykologii Państwowego Instytutu Weterynaryjnego - Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach prowadzona jest też bezpłatna diagnostyka toksykologiczna pszczół. Ponadto,  inspektorzy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w trakcie kontroli prawidłowości stosowania środków ochrony roślin mogą w uzasadnionych przypadkach (np. w przypadku podejrzenia zatrucia pszczół) również bezpłatnie pobrać i przebadać próbki roślin, płodów rolnych lub gleby w  kierunku zawartości pozostałości środków ochrony roślin.

Możliwości wsparcia opisano w stanowisku MRiRW do zagadnienia nr 1. O wsparcie finansowe ze środków funduszy promocji mogą ubiegać się:

• ogólnokrajowe organizacje zrzeszające producentów rolnych lub przetwórców produktów rolno-spożywczych mające miejsce zamieszkania albo siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy produkują lub dokonują obrotu roślinami oleistymi, przetworami nasion oleistych lub produktami pszczelimi, lub
• ogólnokrajowe organizacje branżowe i międzybranżowe zrzeszające producentów lub przetwórców produktów rolno-spożywczych inne niż określone powyżej, jeżeli ich cele statutowe są zgodne z celami funduszy promocji, tj. wspieraniem marketingu rolnego, wzrostu spożycia i promocji produktów rolno-spożywczych.

MRiRW nie może być beneficjentem wsparcia.

W Unii Europejskiej przyjęto wspólną taryfę celną w stosunkach z państwami trzecimi. Produkty pochodzące z państw trzecich są uważane za będące w swobodnym obrocie w jednym z Państw Członkowskich, jeżeli dopełniono wobec nich formalności przywozowych oraz pobrano wszystkie wymagane cła i opłaty o skutku równoważnym w tym Państwie Członkowskim i jeżeli nie skorzystały z całkowitego lub częściowego zwrotu tych ceł lub opłat. W związku  z tym, przyjmując ewentualne środki krajowe ograniczające import danego produktu (w tym miodu), ograniczenia te dotyczą tylko polskich przedsiębiorców, nie mając wpływu na podmioty importujące miód z innych krajów UE. Działanie takie w szerszej perspektywie jest nieskuteczne i dyskryminujące polskich przedsiębiorców.

W obszarze bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do miodu importowanego, realizowana jest weterynaryjna kontrola graniczna w punktach kontroli na granicy zewnętrznej UE. W 2023 r. w polskich punktach kontroli granicznej kontroli fizycznej poddano 393 przesyłki miodu importowanego do UE, a ze 118 przesyłek pobrano również próbki do badań laboratoryjnych. Wszystkie badania dały wynik zgodny. Należy zauważyć, że kontroli weterynaryjnej podlega każda przesyłka miodu wprowadzana na teren UE.

Kontrole graniczne miodu realizowane przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) dotyczą jakości handlowej miodu. W 2023 roku IJHARS przeprowadziła kontrolę graniczną 1 189 partii miodu importowanego z krajów trzecich o łącznej masie 24 088 ton, w tym głównie z Chin (662 partie) oraz Ukrainy (476 partii).

Należy podkreślić, że przedstawione powyżej dane dotyczą wszystkich skontrolowanych na granicy partii, natomiast nie dla wszystkich partii docelowym krajem przeznaczenia była Polska.

W wyniku kontroli granicznych przeprowadzonych przez GIJHARS w 2023 roku wydano 5 decyzji zakazujących wprowadzanie miodu do obrotu na terytorium Polski dla:

• 3 partii miodu pochodzących z Chin z uwagi na zaniżoną liczbę diastazową,
• 1 partii miodu z Turcji również z uwagi na zaniżoną liczbę diastazową,
• 1 partii miodu z Ukrainy z uwagi na obecność licznych ciemnobrązowych zanieczyszczeń oraz pojedynczych sztuk owadów i ich fragmentów.

MRiRW priorytetowo traktuje problem nadmiernego importu rolno-spożywczego z Ukrainy. Od wielu tygodni Polska zwraca na forum UE uwagę na ten problem.

W dyskusji dot. przedłużenia autonomicznych środków handlowych (ATM) w imporcie z Ukrainy zabiegaliśmy o wyłączenie z tych środków najbardziej wrażliwych dla Polski produktów.  Skutkowałoby to przywróceniem ceł i kontyngentów taryfowych wynikających z Układu o stowarzyszeniu UE-Ukraina. Niestety Komisja Europejska nie uwzględniła tego w opublikowanym 31 stycznia 2024 r. projekcie rozporządzenia przedłużającego środki ATM w imporcie z Ukrainy o kolejny rok, tj. od 6 czerwca 2024 r. do 5 czerwca 2025 r.

Ww. projekt uwzględnia jednak niektóre z naszych postulatów i częściowo zmierza w dobrym kierunku. Przewidziano w nim m.in. możliwość zastosowania regionalnych środków ochronnych w przypadku zakłóceń rynkowych w danym regionie UE bądź nawet w jednym państwie członkowskim, co postulowaliśmy od dawna. Pozytywnie oceniamy również co do zasady automatyczny mechanizm ochronny w imporcie, uruchamiany po przekroczeniu przez import  z Ukrainy do UE określonego progu. Uważamy jednak, że wielkości progowe aktywujące ten mechanizm, są za wysokie i należy je obniżyć. Dlatego też zgłosiliśmy postulat, aby za okres referencyjny dla ich wyliczenia przyjąć nie proponowane przez KE lata 2022-2023, w których obserwowaliśmy nadmierny import, ale lata 2019-2021, sygnalizując jednocześnie gotowość do akceptacji innych okresów: 2020-2022 lub 2021-2023. Na forum UE postulujemy także uruchomienie ww. automatycznego mechanizmu przez KE już teraz, nie czekając na wejście w życie nowego rozporządzenia ws. ATM (tj. 6 czerwca 2024 r.).

Poza wsparciem skierowanym do pszczelarzy, opisanym w stanowisku MRiRW do zagadnienia nr 2, na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu i sposobów realizacji niektórych zadań Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ARiMR udziela pomocy finansowej na realizację innych zadań wynikających z polityki państwa w zakresie rolnictwa i rozwoju wsi, podmiotom prowadzącym działalność nadzorowaną w zakresie utrzymywania pszczół, wpisanym do rejestru, o którym mowa w art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Jest to pomoc krajowa o charakterze pomocy de minimis w rolnictwie. Stawka pomocy wynosi 50 zł na jedną przezimowaną rodzinę pszczelą, a pomoc przekazana pszczelarzom z tego tytułu w 2023 r. przekroczyła kwotę 76,8 mln zł.

Pomoc ta jest kontynuowana również w 2024 r.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na bieżąco monitoruje wdrażanie interwencji w sektorze pszczelarskim oraz bada zasadność zmiany w kierunku umożliwienia składania wniosków przez indywidualnych pszczelarzy w zakresie wspierania zakupu pszczół oraz walki z warrozą produktami leczniczymi.

Zgodnie z art. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków produktów rolnych (…), sektor produktów pszczelich obejmuje produkty pochodzące od pszczoły Apis mellifera. Zgodnie z załącznikiem II ww. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady produkty pszczele oznaczają miód, wosk pszczeli, mleczko pszczele, propolis lub pyłek.

Ustanowione w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 interwencje w sektorze pszczelarskim (PS WPR) są skierowane do sektora produktów pszczelich, zdefiniowanego w ww. przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013.

W świetle wyżej przytoczonych przepisów, nie jest możliwe udzielanie dotacji na rozwój i hodowlę pszczół murarek.

Jednakże organizacje producentów owoców i warzyw realizujące programy operacyjne w ramach pomocy przewidzianej przepisami wspólnej organizacji rynków produktów rolnych, mogą do 2025 r. ubiegać się o wsparcie na realizację programów operacyjnych, gdzie może być realizowane m. in. działanie na rzecz ochrony środowiska, polegające na wprowadzaniu w uprawach członków tych organizacji będących producentami, naturalnych metod zapylania roślin. Jednym z kosztów kwalifikowanych przewidzianych do dofinansowania, jest zakup kokonów z murarką ogrodową wraz z materiałem gniazdowym. Pomoc przyznawana organizacjom producentów owoców i warzyw może wynosić maksymalnie 4,1% wartości produkcji sprzedanej przez daną organizację producentów. Wsparcie to jest ograniczone do 60% założonego przez organizacje funduszu operacyjnego. Szczegóły możliwych do realizacji działań przewidzianych dla organizacji producentów owoców i warzyw zawarte są w opracowanej przez MRiRW „Strategii krajowej dla zrównoważonych programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw oraz zrzeszeń organizacji producentów owoców i warzyw w Polsce na lata 2018-2025”.

W latach 2020-2023 import miodu z krajów trzecich do UE kształtował się następująco: 174,9 tys. ton; 173,5 tys. ton; 190,4 tys. ton i 163,7 tys. ton. Znaczący spadek importu nastąpił w 2023 r.

Podobna sytuacja występowała w przypadku importu miodu do Polski. W latach 2020-2023 import/przywóz miodu do Polski kształtował się odpowiednio: 37,3 tys. ton; 37,6 tys. ton; 31,8 tys. ton i 27,0 tys. ton. W sytuacji spadku wielkości importu/przywozu miodu do Polski problemy ze sprzedażą miodów krajowych nie mogą być wynikiem nadmiernego przywozu.

Zarówno rok 2022, jak i rok 2023 były latami miodnymi. W tej sytuacji więcej miodu trafiło do skupów, co jest związane ze znacznie niższymi cenami sprzedaży w tym kanale dystrybucji.  W 2023 r. w skupie hurtowym za miody wiosenne (rzepakowy i wielokwiatowy) płacono dostawcom ok. 11 zł/kg, a za miody lipowe i gryczane ok. 18 zł/kg. W przypadku miodów akacjowych ceny oscylowały na poziomie ok. 19 zł/kg. Miody spadziowe kosztowały więcej. Produkty wytworzone przez pszczoły ze spadzi liściastej osiągały średnią cenę wynoszącą prawie 23 zł, zaś powstałe ze spadzi iglastej – 30 zł/kg. Miody wrzosowe kupowano za kwotę 45 zł/kg.

Należy podkreślić, że głównym kanałem dystrybucji miodu krajowego jest sprzedaż bezpośrednia i detaliczna – około 85% całej produkcji, gdzie ceny są znacznie wyższe.

W 2024 r. kontynuowana jest pomoc do przezimowanych rodzin pszczelich. Stawka pomocy wynosi 50 zł na jedną przezimowaną rodzinę pszczelą, a budżet pomocy wynosi 80 mln zł.

Organizacje pszczelarskie działające zarówno w formie stowarzyszeń, jak i związków pszczelarzy – ustawa z dnia  7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach (tj. Dz.U. z 2020 r. poz. 2261) oraz ustawa z dnia 8 października 1982 r.
o społeczno-zawodowych organizacjach rolników ((tj. Dz. U. z 2024 r, poz. 263) – co do zasady są niezależnymi i samorządnymi organizacjami, finansowanymi głównie ze składek członkowskich, darowizn, dotacji, spadków czy działalności gospodarczej. Istotną kwestią mającą wpływ zarówno na niezależność, jak i samorządność ma kwestia samofinansowania.

Niezależnie od tego Ministerstwo wspiera działalność organizacji pszczelarskich poprzez obejmowanie patronatem honorowym Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi imprez pszczelarskich czy poprzez nadanie przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi odznak honorowych.

W przypadku zmiany przepisów dotyczących znakowania środka spożywczego obowiązuje zasada, że środek ten oznakowany na zasadach przed wejściem w życie nowych przepisów, może pozostawać w obrocie do wyczerpania zapasów (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji (…) - art.54; Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych – § 22; Dyrektywa 2001/110/WE z dnia 20 grudnia 2001 r. odnosząca się do miodu – art. 9).

W przypadku nowelizowanych przepisów dotyczących znakowania miodu, pomimo że termin minimalnej trwałości miodu wynosi 36 m-cy, zaproponowano 24 m-ce.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 (Dz. U. poz. 412), do zadań agencji płatniczej należy przyznawanie, wypłata i zwrot pomocy.

Zgodnie z art. 9 ww. ustawy Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pełni rolę agencji płatniczej. 
​​​​​

W dniu 17 października 2023 r. zostało opublikowane rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia  13 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. poz. 2233). Po wejściu w życie powyższych przepisów (18.04.2024 r.) w przypadku umieszczania na rynku mieszanki miodów pochodzących z więcej niż jednego państwa, na etykiecie będzie należało podać nazwy wszystkich państw pochodzenia, w których miód został zebrany.

Zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 października 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań w zakresie jakości handlowej miodu (tj. Dz.U. z 2023 r. poz. 2513), miód spełnia wymagania w zakresie jakości handlowej, jeżeli pyłek kwiatowy lub inny specyficzny komponent miodu nie został z niego usunięty.