Wygląd (zewnętrzny i na przekroju)                   

Niewielkie kawałki smażonego mięsa z cebulą w tzw. sosie własnym

Kształt (zewnętrzny i na przekroju)

Przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje

Wielkość

Kawałki mięsa o długości ok. 2-2,5 cm

Barwa (zewnętrzna i na przekroju)

Złocisto-brązowa: ciemnobrązowe kawałki mięsa, zezłocona cebula

Konsystencja, „wrażenie w dotyku”

Miękkie kawałki mięsa i cebuli – konsystencja stała, sos – konsystencja płynna

Smak i zapach

Słono-pikantny, charakterystyczny dla duszonego mięsa. Wyczuwalny aromat wieprzowiny i pieprzu oraz podsmażonej cebuli

Tradycja, pochodzenie oraz historia produktu rolnego, środka spożywczego lub napoju spirytusowego

Historia potrawy zwanej „świeżonką” jest ściśle związana ze zwyczajem wiejskiego świniobicia. Ten gospodarski rytuał był aktem poprzedzającym ważne wydarzenia rodzinne, religijne, kulturowe.

Świniobicie odbywało się zazwyczaj przed większymi uroczystościami czy świętami – weselem, chrzcinami, Bożym Narodzeniem, Wielkanocą lub niekiedy przed żniwami. Zgodnie z opinią etnograficzną z Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej „W tradycyjnej kulturze ludowej zwyczaj uboju i przygotowania (przetworzenia) mięsa przybierał postać szczególnego święta, będącego rodzajem sąsiedzkiego festynu o charakterze towarzyskim, mającego znacznie szerszy, bo społeczny wymiar”. Należy też podkreślić wątek praktyczny owego aktu, czyli okazję do dystrybucji mięsa – towaru niegdyś na wsiach poważanego, mającego charakter wyjątkowy -  w obrębie znajomych i rodziny.

O pochodzeniu i znaczeniu nazwy owej potrawy, możemy wiele się dowiedzieć ze słowników, m.in. ze „Słownika Gwar Polskich” Jana Karłowicza z 1907 r.: „ Świeżyna – mięso z tylko co zabitego zwierzęcia”, „Świeżyzna – świeże jadło, mięso”. Nazwie tej potrawy przyglądała się też Barbara Grabka, ekspertka z Instytutu Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w ramach internetowej poradni językowej. Wyjaśnia ona nazwy: „świeżonka”, „świeżynka”: „(…) Mięso tuż po uboju, ale mogą też oznaczać to mięso jakoś przetworzone i spożywane tuż lub w krótkim czasie po uboju”. I podaje jednocześnie rozmaite leksemy wywodzące się konkretnych regionów, m.in.: „świeżanina” (z Suwalszczyzny), „świeżyna” (z północno-wschodniej Polski), „świeżynka” (z Kresów Wschodnich).”

Świeżonkę w Podlaskiem przygotowuje się z mięsa wieprzowego z kilku jego części: z podgardla, łopatki, boczku oraz małych kawałków mięsa wykrajanych podczas dzielenia tuszy. Mięso kroi się na spore kawałki i przesmaża szybko na gorącej patelni z grubym dnem. Dodaje dużą ilość cebuli pokrojonej w szerokie pióra albo ósemki oraz przyprawy: sól, pieprz ziołowy i pieprz naturalny. Podlewa niewielką ilością wodą i gotuje pod przykryciem, aż mięso będzie miękkie. O popularności świeżonki w regionie świadczyć może powstanie specjalnej przyprawy, przygotowanej przez jednego z podlaskich producentów ziół i przypraw, który wprowadził na rynek mieszankę pod nazwą: „Świeżynka. Przyprawa Podlaska”.