Sytuacja na rynkach rolnych

Ważnym punktem debaty ministrów była sytuacja na rynkach rolnych w związku z   pandemią Covid 19 i brexitem oraz zakłócenia rynkowe występujące w państwach członkowskich UE.

Ryszard Bartosik poinformował, że w Polsce, poza pandemią COVID-19, również inne czynniki, takie jak grypa ptaków i ASF, negatywnie wpływają na rynki rolne. – Z tego powodu niektóre rynki potrzebować będą w najbliższym  czasie unijnego wsparcia – powiedział wiceminister.

Szef polskiej delegacji zaprezentował aktualną sytuację na poszczególnych rynkach w Polsce.

1. Na rynku wieprzowiny rosnące koszty produkcji zbóż i pasz pogarszają możliwości odbudowy drastycznego spadku cen w 2020 r. Na obszarach dotkniętych ograniczeniami związanymi z ASF producenci doświadczają problemów ze sprzedażą świń oraz uzyskują niższe niż rynkowe ceny.
2. Na rynku drobiu sytuacja jest nadal trudna, pomimo wzrostu cen skupu. Mają na to wpływ przede wszystkim: wzrost cen pasz oraz występowanie nowych ognisk grypy ptaków, co ogranicza możliwości eksportowe.
3. Ograniczenia i obostrzenia w funkcjonowaniu sektora HoReCa, z powodu kolejnej fali pandemii COVID-19, spowodowały istotne problemy dla wielu producentów owoców i warzyw. Szacuje się, że na skutek wprowadzonych obostrzeń 80% ziemniaków przeznaczonych w Polsce do sprzedaży w sektorze HoReCa nie zostało zagospodarowanych. Polska zaproponowała KE przeznaczenie ziemniaków do biogazowni lub na inne cele przemysłowe, np. do przetwórstwa na spirytus do środków dezynfekujących. Chorwacja poparła polski wniosek dotyczący takiego zagospodarowania ziemniaków.  

Odpowiedź Komisji Europejskiej

W odpowiedzi na postulaty państw członkowskich w zakresie wsparcia trudnej sytuacji np. sektorów owocowo-warzywnych, dotkniętych także przymrozkami wiosennymi, Komisja zadeklarowała monitorowanie bieżące sytuacji. Jednocześnie poinformowała, że wobec rozległych strat w rolnictwie ramy budżetowe są ograniczone.

Znacząca pomoc finansowa w krótkim okresie wymagałaby uruchomienia środków z rezerwy kryzysowej, co oznaczałoby konieczność redukcji płatności bezpośrednich otrzymywanych przez wszystkich rolników. Poprawę sytuacji w tym sektorze należy, zdaniem KE, widzieć w szerszym kontekście poprawy sytuacji gospodarczej i znoszenia restrykcji związanych z pandemią.

Reforma WPR

Otwierając dyskusję w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej, prezydencja portugalska potwierdziła możliwość zakończenia negocjacji z Parlamentem Europejskim w zakresie pakietu obejmującego trzy rozporządzenia w pierwszym półroczu br.

Komisja Europejska  również wyraziła  poparcie co do planu osiągnięcia całościowego porozumienia w maju br.

Jest bardzo duża presja czasu na osiągnięcie porozumienia na szczeblu UE – tak, aby  umożliwić państwom członkowskim zakończenie niezbędnych procesów legislacyjnych na szczeblu krajowym.

Wiceminister Bartosik zaprezentował stanowisko Polski w zakresie negocjowanego pakietu. Jeżeli chodzi o „zieloną architekturę”, to Polska może poprzeć kompromisową propozycję dotyczącą stopniowego podnoszenia limitu wydatków na ekoschematy. Istotne jest, aby zachować podejście Rady do ustalania tego limitu na podstawie alokacji na płatności bezpośrednie przed przesunięciem środków z II filaru. Polska może zaakceptować uwzględnianie 60% wsparcia dla obszarów o naturalnych ograniczeniach w rozliczaniu limitu 30% wydatków II filara WPR na cele środowiskowe i klimatyczne.

Polska popiera  kompromisową propozycję dotyczącą dobrych praktyk środowiskowych (GAEC 8  płodozmian  na gruntach ornych), w tym  utrzymania wyłączenia  z norm  GAEC 8 i  GAEC 9 m.in. dla gospodarstw  do 10 ha. Nie popieramy jednak propozycji prezydencji dotyczącej GAEC 9 (wydzielenie powierzchni nieprodukcyjnych), ponieważ skomplikuje to wdrażanie tej normy, ograniczając elastyczność dla państw członkowskich. Ponadto propozycja obowiązkowego przeznaczenia co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych na obszary nieprodukcyjne może prowadzić do konieczności wyłączania gruntów z produkcji.

W zakresie ukierunkowania wsparcia Polska może zgodzić się na obowiązkowe stosowanie definicji aktywnego rolnika, pod warunkiem, że rolnicy otrzymujący do 5 tys. EUR płatności bezpośrednich uznawani będą za aktywnych. Oczekujemy też, że przy weryfikacji warunku „aktywnego rolnika” nie będzie konieczności sprawdzania, czy wnioskodawca jest powiązany z innymi podmiotami oraz czy jeden z tych podmiotów jest aktywnym rolnikiem. Stosowanie płatności dla małych gospodarstw powinno być dobrowolne dla państw członkowskich.

Polska popiera  stanowisko Rady w zakresie poziomu finansowania płatności związanych z produkcją, tj. 13% koperty płatności bezpośrednich +2% na wsparcie do roślin wysokobiałkowych. Postulujemy kontynuację  przejściowego wsparcia krajowego. Chcemy  utrzymania tego wsparcia na stałym poziomie i uaktualnienia okresu bazowego. Przychylamy się do  propozycji  Parlamentu w zakresie przejściowego wsparcia krajowego.

Dobrostan zwierząt

Komisja przedstawiła  wyniki oceny strategii UE na rzecz ochrony i dobrostanu zwierząt (2012-2015).

Państwa członkowskie podkreślały konieczność podnoszenia dobrostanu i odpowiadania na oczekiwania konsumentów w tym zakresie. Kilka państw podkreśliło konieczność podjęcia działań w obszarze transportu długodystansowego żywych zwierząt. Jednocześnie w dyskusji podkreślano konieczność stosowania tych samych wymogów dot. dobrostanu zwierząt względem państw trzecich.

W tym punkcie obrad omawiany był również wniosek delegacji Niemiec dotyczący  etykietowania środków spożywczych zawierających jaja w kontekście przyjętych metod chowu  kur niosek. Obecnie  nie ma obowiązku etykietowania przetworzonej żywności zawierającej jajka jako składnik. Proponowane przez Niemcy etykietowanie ma uwzględniać sposób chowu kur niosek. W opinii Niemiec, mając na uwadze cel określony w strategii „Od pola do stołu”, jakim jest poprawa ochrony i dobrostanu zwierząt, konsumenci, przy wyborze produktów, powinni otrzymać informacje w zakresie identyfikacji typu chowu oraz produkcji jaj. Propozycja niemiecka znalazła poparcie kilku państw członkowskich. W dyskusji ministrowie zwracali uwagę na konieczność unikania dodatkowego obciążenia administracyjnego dla producentów oraz zachowania warunków konkurencyjności na rynkach rolnych. Minister Bartosik podkreślił, że ewentualne rozszerzanie informacji dla konsumentów na etykietach musi dopuszczać możliwość uzyskiwania tych informacji za pomocą nośników elektronicznych.

Kwestie handlowe

Ministrowie przeprowadzili strategiczną dyskusję na temat wpływu obecnie rewidowanej unijnej polityki handlowej na rolnictwo, mając na uwadze cele WPR oraz zwiększone ambicje środowiskowe i w obszarze zrównoważonego rozwoju.

– Zasadniczym wyzwaniem w ocenie Polski jest  możliwość skutecznej egzekucji zobowiązań, podjętych przez partnerów w ramach umów z UE, i ograniczenia utrzymujących się barier w handlu. Doceniamy planowane i już podjęte wysiłki w tym kierunku, m.in. utworzenie w ramach Komisji dedykowanego stanowiska do prowadzenia tych spraw. Liczymy na to, że przyniesie to oczekiwane rezultaty – powiedział Ryszard Bartosik.

Wiceminister przypomniał również, że polski eksport rolno-spożywczy jest często ograniczany bądź nawet blokowany poprzez stosowanie przez partnerów handlowych nieuzasadnionych barier. Są to zarówno bariery pozataryfowe, w szczególności pod postacią środków SPS (sanitarnych i fitosanitarnych), oraz bariery taryfowe, takie jak cła ochronne czy antydumpingowe.