Zmiany legislacyjne
W ramach zmian legislacyjnych:
- Uchwalona została ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. poz. 2163). Przepis uprościł procedury w zakresie podejmowania lub rozwijania przez rolników działalności nierolniczej na gruntach rolnych. W szczególności dotyczy to gruntów klas I–III, przy wykorzystaniu zasobów prowadzonego gospodarstwa rolnego.
- Nowe korzystne zasady waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych rolniczych – wyższe emerytury rolnicze (nie mniejsze niż najniższa emerytura z ZUS) oraz możliwość uzyskania dodatku za opłacanie wyższych składek KRUS. 9 lutego 2023 r. ustawa z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników przekazana została Prezydentowi RP do podpisu.
- W odpowiedzi na postulaty, które dotyczyły potrzeby uporządkowania możliwości prowadzenia produkcji rolnej na obszarach wiejskich z akceptacją jej specyfiki i niedogodności dla innych mieszkańców – trwają prace nad zmianą ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. W nowym dokumencie, którym będzie plan ogólny gminy, będzie uwzględniona oddzielna strefa dla rolnictwa. Dodatkowo minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rozwoju wsi określi, w drodze rozporządzenia sposób wyznaczania obszaru uzupełnienia zabudowy uwzględniając potrzeby kształtowania ładu przestrzennego i racjonalnego gospodarowania gruntami rolnymi, w tym przeciwdziałania powstawaniu konfliktów przestrzennych i rozpraszaniu zabudowy.
- W odpowiedzi na postulaty uproszczenia stosowania prawa budowlanego dla prostych konstrukcyjnie budowli potrzebnych w produkcji rolnej w nowelizowanej obecnie ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane dokonano rozszerzenia katalogu obiektów budowlanych i robót budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę oraz dokonania zgłoszenia, w tym:
- jednokondygnacyjnych budynków gospodarczych i wiat o prostej konstrukcji, związanych z produkcją rolną, o powierzchni zabudowy do 150 m2 , w zabudowie zagrodowej lub na terenie zabudowy zagrodowej, przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 6 m i wysokości nie większej niż 7 m , których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane;
- przepustów o długości nie większej niż 20 m oraz o przekroju wewnętrznym większym niż 0,85 m2 i nie większym niż 3 m2;
- wylotów do cieków naturalnych;
- bezodpływowych zbiorników na wody opadowe lub roztopowe o pojemności większej niż 5 m3 i nie większej niż 15 m3.
Dodatkowo w projekcie ustawy zaproponowano rozszerzenie katalogu inwestycji (budów) niewymagających decyzji o pozwoleniu na budowę, a wymagających jedynie dokonania zgłoszenia, o jednokondygnacyjne budynki gospodarcze i wiaty związane z produkcją rolną o prostej konstrukcji i powierzchni zabudowy do 300 m2 , przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 7 m i wysokości nie większej niż 7 m, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane.
Ponadto zniesiono możliwość składania dokumentów w postaci papierowej na rzecz pełnej cyfryzacji procesu budowlanego oraz wprowadzono regulacje umożliwiające organom administracji publicznej wydawanie dokumentów na potrzeby procesu budowlanego w postaci elektronicznej.
Dodatkowo wprowadzono jeden dla całego kraju system teleinformatyczny służący do obsługi postępowań administracyjnych w budownictwie.
-
W związku ze zgłaszanymi postulatami w zakresie możliwości korzystania z programów pomocowych/instrumentów rynku pracy przez rolników i innych uosób ubezpieczonych w KRUS w projektowanej ustawie o aktywności zawodowej zmieniono definicję bezrobotnego. Umożliwiono rejestrację w urzędzie pracy osobie, która jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej, w rozumieniu przepisów ustawy - Kodeks cywilny, o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe. Wszystkie osoby ubezpieczone w KRUS (z wyłączeniem osób mających dochody z działów specjalnych produkcji rolnej osiągających dochód powyżej dochodu 2 ha przeliczeniowych) będą również mogły korzystać ze szkoleń i innych form oferowanych dla osób bezrobotnych lub poszukujących pracy.
- W dniu 7 lutego 2023 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej opublikowane zostało rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 stycznia 2023 r. w sprawie „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” (Dz.U. 2023 poz. 244) tzw. program azotanowy. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 8 lutego 2023 r.
W stosunku do obowiązującego od 2020 r. programu azotanowego, wprowadzono w szczególności zmiany dotyczące:
- zastosowania elastycznego wiosennego terminu nawożenia;
- aktualizacji wskaźników produkcji nawozów naturalnych i zawartego w nich azotu;
- sposobu obliczania maksymalnych dawek nawozów azotowych;
- dodania równoważników nawozowych dla ścieków i osadów ściekowych.
Odpowiednio dobrany termin stosowania nawozów zawierających azot jest istotnym czynnikiem wpływającym na plonotwórczość roślin. Ma to kluczowe znaczenie dla produkcji roślinnej, aby można było uzyskać wysokie plony, a jednocześnie nie dopuścić do strat w obrębie tego makroskładnika. Nawożenie w nieodpowiednim terminie i nieodpowiedniej dawce jest nie tylko zagrożeniem dla środowiska, ale przede wszystkim zwiększa koszty które ponosi rolnik. W związku z licznymi wnioskami ze strony Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz środowiska rolniczego, przyjęte rozporządzenia wprowadza m.in zmiany dotyczące zastosowania elastycznego wiosennego terminu nawożenia. Aktualizacja programu azotanowego wprowadza możliwość stosowania nawozów wcześniej, czyli w okresie od 1-go do ostatniego dnia lutego, jeżeli nastąpi przejście średniej temperatury powietrza przez próg:
- 3°C w przypadku roślin zasianych jesienią, upraw trwałych, upraw wieloletnich i trwałych użytków zielonych,
- 5°C w przypadku pozostałych upraw. Jako przejście przez próg danej temperatury należy wskazać termin, w którym przez 5 dni następujących po sobie, każdego dnia, średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 3°C lub termin, w którym przez pięć dni następujących po sobie, każdego dnia średnia dobowa temperatura powietrza przekroczyła 5°C.
Wykaz powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 3°C i powiatów, w których nastąpiło przejście średniej dobowej temperatury powietrza przez próg 5°C, będzie publikowany codziennie, w okresie od 1 do ostatniego dnia lutego, na stronie internetowej Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego w zakładce „Kryterium wcześniejszego terminu nawożenia”: https://agrometeo.imgw.pl/kryterium_wczesniejszego_terminu_nawozenia.
Na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjęte rozporządzenie wprowadzana przepisy przejściowe odnoszących się do dotychczasowych wyliczeń powierzchni/pojemności miejsc do przechowywania nawozów naturalnych oraz planowania nawożenia azotem. Zgodnie z § 2. przyjętego rozporządzenia: 1. W przypadku zbiorników do przechowywania nawozów naturalnych płynnych lub płyt do gromadzenia i przechowywania nawozów naturalnych stałych, których budowę lub przebudowę rozpoczęto lub które nabyto przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, obliczenia wymaganej pojemności lub powierzchni miejsc do przechowywania nawozów naturalnych wykonane na podstawie przepisów dotychczasowych uznaje się za spełniające wymagania określone w rozdziale 1.4 w ust. 4‒6 załącznika do rozporządzenia. 2. Plany nawożenia azotem albo obliczenia maksymalnych dawek azotu opracowane albo wykonane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują ważność do dnia 31 grudnia 2023 r. Więcej informacji nt. interpretacji przepisów programu azotanowego można znaleźć w przygotowanych, przez wiodące w sprawie Ministerstwo Infrastruktury, pytaniach i odpowiedziach dostępnych pod adresem: https://www.gov.pl/web/infrastruktura/pytania-i-odpowiedzi-do-programu-azotanowego.
- W ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027 uwzględniono rozwiązania w zakresie zmiany ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Zgodnie z nimi składanie wniosków o przyznanie pomocy finansowej oraz ich rozpatrywanie będzie realizowane za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ARiMR. Obejmie to prowadzenie korespondencji w sprawie oraz zawieranie umów o przyznanie pomocy. Elektronizacja postępowań zapewni sprawne przekazywanie informacji i obieg dokumentacji, gwarantując uzyskanie informacji w czasie rzeczywistym. W efekcie przyczyni się do szybszego niż w poprzednich perspektywach finansowych rozpatrywania spraw i mniejszych kosztów funkcjonowania administracji. Ponadto ułatwi sporządzanie i przekazywanie sprawozdań na potrzeby systemu monitorowania i sprawozdawczości Planu Strategicznego.
W związku z tym, że część środowisk rolniczych wyrażała obawy, czy powszechna korespondencja elektroniczna nie będzie dla rolników zbyt dużym utrudnieniem, w odniesieniu do płatności objętych Zintegrowanym Systemem Zarzadzania i Kontroli, tj. płatności bezpośrednich i niektórych działań PROW, ustawa o PS WPR utrzymuje rozwiązanie dotychczasowe, zgodnie z którym dodatkowa korespondencja pomiędzy ARiMR oraz beneficjentem w postaci elektronicznej, prowadzona jest jeśli beneficjent wyraził na to zgodę. Należy pamiętać, że wnioski o przyznanie tych płatności zgodnie z przepisami UE, już od 2018 r. składa się wyłącznie w postaci elektronicznej.
- W projekcie rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń, zaproponowano zmiany, które mają na celu zminimalizowanie wymagań dla gospodarstw utrzymujących nie więcej niż 10 sztuk świń w roku kalendarzowym wyłącznie w celu produkcji mięsa na użytek własny. Ułatwi to funkcjonowanie tych gospodarstw przy zachowaniu minimalnych wymagań w zakresie bioasekuracji w związku z afrykańskim pomorem świń (ASF).