8 września 2023.r. została opublikowana nowelizacja rozporządzenia dotycząca działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020 – rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 5.09.2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020 (Dz. U. poz. 1836).

Wprowadzone zmiany:

1. Zmiana zasad przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietów 5. i 11. (uprawy paszowe na gruntach ornych – odpowiednio w okresie konwersji i po okresie konwersji) oraz Pakietów 6. i 12. (trwałe użytki zielone – odpowiednio w okresie konwersji i po okresie konwersji).

W przypadku Pakietów 5. i 11. został obniżony z 0,5 do 0,3 współczynnik wykorzystywany przy wyliczaniu maksymalnej powierzchni do jakiej mogą przysługiwać płatności ekologiczne w ramach tych pakietów. Ta maksymalna powierzchnia jest wynikiem podzielenia liczby DJP dla gospodarstwa (tj. zwierząt posiadanych przez rolnika i przeliczonych na duże jednostki przeliczeniowe (DJP)) ustalonej na podstawie przepisów rozporządzenia ekologicznego przez 0,3. Biorąc pod uwagę, że minimalna powierzchnia, do której może być przyznana płatność ekologiczna wynosi 0,1 ha to przy ubieganiu się o płatności ekologiczne do takiej powierzchni wystarczy, że rolnik posiada zwierzęta stanowiące równowartość 0,03 DJP (co oznacza konieczność posiadania np. 8 szt. kur lub 1 szt. indyka).

Natomiast w przypadku Pakietów 6. i 12. zostanie obniżony z 0,5 do 0,3 minimalny poziom obsady wymagany do przyznania płatności ekologicznych w ramach tych pakietów. Płatności ekologiczne do trwałych użytków zielonych (TUZ) objętych tymi pakietami zostaną przyznane, jeżeli rolnik posiada zwierzęta, których liczba w przeliczeniu na DJP wynosi co najmniej 0,3 DJP na hektar wszystkich TUZ w gospodarstwie.

2. Możliwość przekazywania informacji na temat ilości posiadanych przez rolnika niektórych gatunków zwierząt na podstawie oświadczenia składanego do ARiMR

Niezbędne było wprowadzenie na 2023 r. specyficznego rozwiązania, które umożliwi uwzględnienie posiadanych przez rolników niektórych gatunków zwierząt tj. jeleniowatych – danieli i jeleni szlachetnych, wielbłądowatych – alpak i lam, oraz koniowatych – mułów i osłów, przy przyznawaniu płatności ekologicznych, mimo że nie zostały zarejestrowane w bazie IRZ. Podyktowane jest to problemami z rejestracją ww. gatunków w komputerowej bazie danych prowadzonej na podstawie ustawy z dnia 4 listopada 2022 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. poz. 2727, z późn. zm.), zwanej dalej „IRZ”, na podstawie której zwierzęta posiadane przez rolników są przeliczane na DJP. Proponowane rozwiązanie polega na możliwości złożenia przez rolników oświadczeń o posiadanych przez nich zwierzętach w terminie od dnia 15 marca 2023 r. do dnia 14 marca 2024 r. Formularz oświadczenia będzie udostępniony przez ARiMR, a oświadczenie będzie składane przez rolników w terminie od dnia 15 marca 2024 r. do dnia 21 marca 2024 r. Zwierzęta wskazane w oświadczeniu zostaną uwzględnione do obliczenia liczby DJP, w przypadku realizacji pakietów, w których wymagane są zwierzęta. W proponowanym rozwiązaniu uwzględniono również przypadki, kiedy do przyznawania płatności ekologicznych są uwzględniane zwierzęta ww. gatunków, których posiadaczem jest małżonek rolnika ubiegającego się o płatności ekologiczne, jak również w sytuacji wspólnej realizacji wymogów przez grupę rolników.

3. Zniesienie warunku utrzymania sadów– zachowania obsady drzew – przez 2 lata od zakończenia okresu zobowiązania

Zmiana wychodzi naprzeciw postulatom zgłaszanym przez rolników ekologicznych, organizacje ekologiczne oraz doradców rolnośrodowiskowych i umożliwi rolnikom wcześniejsze odnowienie starych plantacji o zmniejszonej produktywności. Zmiana ta jest korzystna dla rolników i umożliwi im po zakończeniu zobowiązania swobodne podjęcie decyzji o ewentualnym przejściu na inny kierunek produkcji, biorąc pod uwagę sytuację rynkową, a także stan zdrowotny posiadanej plantacji sadowniczej. Wprowadzenie tego uelastycznienia powinno także wpłynąć na poprawę sytuacji dochodowej rolników.

4. Zmiana w zakresie wspierania powierzchni gruntów objętych zobowiązaniami ekologicznymi, które zostały wykorzystane na potrzeby wypełnienia normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska GAEC 8

Zastosowano rozszerzenie dotychczasowego podejścia, tj. przyznawania płatności ekologicznych jedynie do gruntów ugorowanych, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca, a które zostały w 2023 r. wykorzystane do uprawy roślin, z wyłączeniem kukurydzy, soi i zagajników o krótkiej rotacji.

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami dotyczącymi przyznawania płatności ekologicznych rolnicy realizujący zobowiązania ekologiczne mają możliwość spełniania ww. normy na obszarze objętym zobowiązaniem ekologicznym w ramach następujących kategorii gruntów:

1. grunty ugorowane, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 lutego 2023 r. o Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027, zwana dalej „działalnością rolniczą”, w tym wypas i koszenie, w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 lipca;
2. grunty ugorowane z roślinami miododajnymi, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, z wyjątkiem prowadzenia pasiek – w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 31 sierpnia;
3. pasy gruntów wzdłuż obrzeży lasu, o szerokości nie mniejszej niż 1 m i nie większej niż 20 m, na których nie są stosowane środki ochrony roślin oraz nie jest prowadzona działalność rolnicza, w tym wypas i koszenie, z wyjątkiem wypasu i koszenia w okresie od dnia 1 sierpnia do dnia 31 grudnia.

Wykorzystanie gruntów objętych zobowiązaniem ekologicznym na potrzeby spełnienia normy GAEC 8 (w zakresie minimalnego udziału powierzchni użytków rolnych wykorzystywanej na elementy lub obszary nieprodukcyjne) w ramach ww. kategorii gruntów nie jest i nie będzie uznawane za zmianę wielkości obszaru objętego zobowiązaniem ekologicznym. Co istotne z punktu widzenia rolników realizujących zobowiązania ekologiczne, w przypadku spełniania normy GAEC 8 w ramach kategorii gruntów wymienionych powyżej w lit. a do gruntów takich będą przyznawane płatności ekologiczne z wykorzystaniem stawki płatności dla Pakietu 1. Uprawy rolnicze odnoszącej się do gruntów po okresie konwersji, tj. w wysokości 1 571 zł/ha. Grunty takie muszą być utrzymywane zgodnie z przepisami dotyczącymi rolnictwa ekologicznego.

5. Ujednolicono wartości współczynników przeliczania zwierząt na DJP dla niektórych kategorii bydła

W ramach rozporządzenia niezbędne było  wprowadzenie zmian o charakterze techniczno-dostosowawczym, wynikających z konieczności ujednolicenia wartości współczynników przeliczania zwierząt na DJP dla niektórych kategorii bydła, tj. dla „opasów powyżej 1 roku” oraz dla „opasów powyżej 6 miesięcy do 1 roku”. Wartości tych współczynników wykorzystywanych na potrzeby przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietów 5. i 11. oraz Pakietów 6. i 12. zostały dostosowane do współczynników wykorzystywanych na potrzeby przyznawania płatności ekologicznych w ramach Pakietu 13.