Zoibak Grodziski
28.11.2019
W dniu 27 listopada 2019 roku na Listę Produktów Tradycyjnych został wpisany w kategorii: Wyroby piekarnicze i cukiernicze „zoibak grodziski” (woj. podkarpackie)
Wygląd
Ciasto z przypieczoną skórką z widocznymi bakaliami
Kształt
Uzależniony od kształtu formy
Wielkość
Uzależniona od wielkości formy
Barwa
Żółta, na przekroju widoczne bakalie (np. migdały, rodzynki)
Konsystencja, „wrażenie w dotyku”
Stała
Smak i zapach
Smak uzależniony jest od rodzaju użytych bakalii. Przypomina smak ciasta biszkoptowego, może być lekko gorzki (przez wykorzystanie migdałów). Zapach biszkoptu z wyczuwalnym zapachem bakalii
Tradycja
Gmina Grodzisko Dolne położona jest w powiecie leżajskim, w północno-wschodniej części województwa podkarpackiego. Przed wojną tereny Grodziska zamieszkiwała ludność żydowska, której obecność znacząco wpłynęła na specyfikę kuchni regionu. Jednym z tradycyjnych produktów wsi Grodzisk był zoibak, którego wyjątkowa receptura odtwarzana jest do dnia dzisiejszego. Nazwa regionalnego wypieku „zoibak” oraz przepis do wyprodukowania ciasta, swoje pochodzenie zawdzięczają właśnie żydowskim mieszkańcom gminy Grodzisko.
Zoibak grodziski to tradycyjne ciasto sporządzane z jajek, mąki, cukru, migdałów oraz rodzynek. Podstawowe składniki używane do produkcji zoibaka były łatwe w zdobyciu, natomiast bakalie uchodziły za towar luksusowy i kosztowny, możliwy do nabycia jedynie w sklepie prowadzonym przez Żydów, którzy zaopatrywali okolicznych mieszkańców w niedostępne w obiegu powszechnym produkty. Z tego powodu zoibak grodziski traktowany był jako produkt wykwintny. Sporządzano go głównie z okazji Świąt Bożego Narodzenia, na Wielkanoc czy niedzielne, rodzinne spotkania.
Do wyprodukowania zoibaka ciasto ucierano ręcznie w makutrze (ciężkiej, glinianej misie o porowatej, wewnętrznej powierzchni), a z uwagi na lejącą konsystencję powstałej masy, zoibak pieczono w foremce. Istotnym elementem udanego wypieku były porządnie ubite jaja, dzięki, którym ciasto nie opadało. Pianę z białek ubijano metalową trzepaczką w donicy. Tradycyjnie zoibak grodziski pieczono w piecu chlebowym. Temperatura w piecu nie mogła być za wysoka, aby delikatne ciasto nie spaliło się. Dobrze upieczony zoibak z zewnątrz miał rumianą, złotą skórkę, a w środku intensywnie żółte ciasto. Przechowywano go w chłodnym miejscu, pod przykryciem aby nie wysechł.