Archiwalna strona
Ministerstwa Środowiska

Wprowadzenie do Załącznika I lub II niesie za sobą obowiązek uzyskania zezwolenia eksportowego/świadectwa reeksportu na wywóz z Unii Europejskiej, czy też zezwolenia importowego na wwóz do UE. Dotyczy to wszystkich okazów: żywych, martwych, części i pochodnych, chyba że gatunek opatrzono przypisem ograniczającym typy okazów objęte przepisami. Włączenie do Zał. I znalazło odzwierciedlenie w umieszczeniu gatunku w Aneksie A przepisów UE w zakresie CITES, co poza uzyskiwaniem dokumentów eksportowych/importowych (na wywóz/wwóz z/do Unii Europejskiej) niesie za sobą obowiązek uzyskania świadectwa zwalniającego z zakazów dot. podejmowania działań komercyjnych, gdy takie działania mają być prowadzone na rynku Unii Europejskiej. Natomiast odpowiednikiem Załącznika II CITES jest Aneks B przepisów UE – podejmując działania komercyjne z udziałem gatunków w nim wymienionych, należy posiadać odpowiednie dokumenty legalności pochodzenia.

Zmienione przepisy CITES weszły w życie 26 listopada 2019 r., a 14 grudnia 2019 r. znalazły odzwierciedlenie w zmienionych przepisach UE w zakresie ochrony gatunków w drodze regulacji handlu (rozporządzenie (UE) 2019/2117 z dnia 29 listopada 2019 r. zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 338/97 w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory w drodze regulacji handlu nimi).

Żywe ssaki, ptaki, gady i płazy, po ich umieszczeniu w Aneksach A lub B, podlegają ponadto  obowiązkowi rejestracji, zgodnie z art. 64 ustawy o ochronie przyrody.

Po ostatniej Konferencji Stron do załączników I i II CITES (Aneksów A i B przepisów UE) zostały włączone przede wszystkim następujące gatunki obecne na rynku zoologicznym:

Włączenie do Zał. I (Aneksu A przepisów UE):

• agamy z rodzaju Ceratophora: C. erdeleni, C. karu, C. tennentii;
• agamy z rodzaju Cophotis: C. ceylanica, C. dumbara;
• gekon z gatunku Gonatodes daudini.

Włączenie do Zał. II (Aneksu B przepisów UE):

• bażant królewski (Syrmaticus reevesii);
• agama z gatunku Lyriocephalus scutatus (z zerową kwotą eksportową na cele komercyjne);
• agamy z rodzaju Ceratophora: C. aspera, C. stoddartii (z zerową kwotą eksportową na cele komercyjne);
• gekony lamparcie z rodzaju Goniurosaurus (tylko gatunki z Chin i Wietnamu);
• gekon toke (Gekko gecko);
• gekon z gatunku Paroedura androyensis;
• legwany z rodzaju Ctenosaura;
• salamandry z rodzaju Echinotriton: E. chinhaiensis i E. maxiquadratus;
• wszystkie salamandry z rodzaju Paramesotriton;
• wszystkie salamandry z rodzaju Tylototriton;
• wszystkie pająki z rodzaju Poecilotheria.

W przypadku gatunków nowoobjętych przepisami pojawia się problem dokumentowania legalności pochodzenia, na potrzeby np.: sprzedaży okazów z Aneksu B, starania się o wydanie świadectwa zwalniającego z zakazu prowadzenia działań komercyjnych dla okazów z Aneksu A, starania się o wywóz okazów z Aneksu A lub B, lub o rejestrację w starostwie zwierząt z Aneksów A lub B. Tzw. przedkonwencyjność (czyli fakt pochodzenia/sprowadzenia okazów jeszcze zanim przepisy miały do nich zastosowanie) jest jednym z typów legalnego pochodzenia, na równi z legalnym importem czy pochodzeniem z legalnej hodowli/uprawy. Należy jednak w sposób przekonujący udowodnić fakt posiadania okazów jeszcze zanim gatunek został objęty przepisami. Należy to zrobić przedstawiając dokumenty, świadczące o tym, że do wejścia w posiadanie okazów nowoobjętych przepisami gatunków doszło jeszcze przed wejściem w życie przepisów: np. oświadczenie sprzedawcy/hodowcy, paragon, faktura[1], dokumenty dot. daty pozyskania, sprowadzenia, urodzenia itp.

W kontekście objęcia nowych gatunków Aneksem A lub B należy mieć świadomość, że podstawowym dokumentem świadczącym o pochodzeniu z polskiej hodowli jest orzeczenie powiatowego lekarza weterynarii (towarzyszyć mu powinny dokumenty świadczące o pochodzeniu rodziców).  Takie dokumenty legalnego pochodzenia z polskiej hodowli są potrzebne:

• do rejestracji w starostwie;
• jako dokumenty legalności pochodzenia, przekazywane nabywcy okazów z Aneksu B;
• jako dokumenty legalności pochodzenia na potrzeby uzyskania świadectwa zwalniającego z zakazów dot. podejmowania działań komercyjnych wobec okazów z Aneksu A.

Dlatego sugeruje się zgłoszenie obecnie posiadanych stad hodowlanych gatunków nowo objętych przepisami CITES, do powiatowego lekarza weterynarii. Pozwoli to udowodnić legalność pochodzenia osobników rodzicielskich, których przychówek będzie uzyskiwał orzeczenia powiatowego lekarza weterynarii. Warto przy tej okazji uzyskać informacje od powiatowego lekarza weterynarii w jaki sposób będzie potwierdzał on uzyskiwanie przychówku, w szczególności w niektórych przypadkach urząd ten może potrzebować powziąć wiedzę o rozmnożeniu odpowiednio wcześniej przed urodzeniem/wykluciem osobników potomnych.

W przypadku okazów, które po wejściu w życie zaktualizowanych przepisów UE podlegają obowiązkowi rejestracji (żywe ssaki, ptaki, gady i płazy z Zał. I i II CITES i Aneksów A i B przepisów UE w zakresie CITES), należy jak najszybciej zgłosić je do właściwego starostwa.

Można również zgłosić fakt posiadania okazów przedkonwencyjnych (dotyczy żywych zwierząt, przedmiotów z drewna i innych okazów CITES nowych gatunków) do Wydziału ds. Konwencji Departamentu Ochrony Przyrody Ministerstwa Klimatu, np. drogą elektroniczną: cites-ma@mos.gov.pl. Nie ma zatwierdzonego formatu takiej deklaracji, generalną zasadą jest to, że informacje powinny być na tyle dokładne, na ile to możliwe, aby można było w przyszłości odnieść konkretny okaz do konkretnej pozycji na zgłoszeniu. Na pewno ważne jest więc precyzyjne określenie liczby/ilości przypisanej do danego gatunku. Deklaracje są dobrowolne, nie ma więc także ostatecznego terminu na ich złożenie, powinny jednak zostać złożone jak najszybciej, by uniknąć późniejszych wątpliwości nt. przedkonwencyjnego pochodzenia okazów.

W miarę możliwości taki wykaz powinien zawierać:

• rodzaj okazu: np. żywe zwierzę, drewno danego gatunku, przedmiot z danym elementem z chronionego gatunku itd.;
• liczba/ilość (liczba w przypadku żywych zwierząt; masa/objętość w przypadku drewna, liczba – w przypadku przedmiotów, z podaniem które elementy zostały wykonane z chronionego gatunku);
• naukowa (łacińska) nazwa gatunku CITES – z zastrzeżeniem tego, że jeśli w chwili obecnej jest nieznana (problem ten pojawia się np. w przypadku drewna funkcjonującego na rynku z użyciem nazwy rodzajowej, potocznej lub handlowej), należy określić drewno w inny sposób, na tyle dokładny na ile to możliwe, choć warto później wystarać się o identyfikację gatunku ponieważ ma to decydujące znaczenie dla określenia czy gatunek w ogóle jest objęty przepisami CITES a jeśli tak: od kiedy i jakimi wymogami;
• kraj pochodzenia i/lub importu oraz wszelkie inne informacje o pochodzeniu, np. zakup w kraju, w Niemczech/Belgii itp., jeśli wiadomo: od jakiej firmy/osoby; przybliżona data nabycia, a jeśli nieznana: rok czy przedział czasu; kraj pochodzenia zwierzęcia/drewna;
• inne istotne informacje (np. zdjęcie, płeć/oznakowanie/(przybliżona) data urodzenia w przypadku żywych zwierząt).

W przypadku okazów z Aneksu B, obowiązkiem sprzedawcy jest dokumentowanie legalności pochodzenia sprzedawanych okazów. Również w przypadku okazów przedkonwencyjnych nabywca powinien otrzymać od sprzedawcy dokumenty, które potwierdzałyby legalne pochodzenie – o dokumentach tych była mowa wcześniej, również i w tym przypadku, przy braku innych dowodów pochodzenia przedkonwencyjnego, funkcję taką może pełnić wykaz okazów przedkonwencyjnych zgłoszony do Ministerstwa Środowiska, z oznaczeniem okazu który podlega transakcji.

W przypadku okazów przenoszonych z Zał. II do I (w efekcie: również z Aneksu B do A przepisów UE) – np. żółw gwiaździsty, nie ma potrzeby zgłaszania okazów, ponieważ okazy takie i tak powinny posiadać dokumenty legalności pochodzenia (np. świadczące o pochodzeniu z hodowli). Okazy takie powinny być zarejestrowane, zmiana statusu gatunku nie generuje więc nowych obowiązków w tym zakresie. Należy jedynie mieć świadomość zaostrzenia przepisów, i podejmując działania komercyjne wobec okazów zamiast przekazywać nabywcy dokumenty legalności pochodzenia, wystąpić wcześniej z takimi dokumentami o wydanie świadectw zwalniających z zakazów podejmowania działań komercyjnych, tak jak ma to miejsce w przypadku innych gatunków z Aneksu A.

Po ostatniej Konferencji Stron dotyczy to przede wszystkim następujących gatunków przeniesionych z Zał. II do I (Aneksu A przepisów UE):

• żółwie skrytoszyjne z gatunku Cuora bourreti;
• żółwie skrytoszyjne z gatunku Cuora picturata;
• żółwie skrytoszyjne z gatunku Mauremys annamensis;
• żółw gwiaździsty (Geochelone elegans);
• żółw Torniera, żółw szczelinowy (Malacochersus tornieri);

Zaostrzenia w zakresie wymogów odnośnie drewna są szczególnie istotne w następującym zakresie: do zał. II zostały włączone wszystkie cedrele (rodzaj Cedrela) a także Pterocarpus tinctorius. Już wcześniej objęte przepisami CITES były jednak wybrane gatunki cedreli (Zał. III (Aneks C przepisów UE); Aneks D przepisów UE). W przypadku afromozji (Pericopsis elata) nie zmieniono przyporządkowania gatunkowego (Zał. II CITES, Aneks B przepisów UE), jednak rozszerzono przypis do gatunku, tak by obejmował on nie tylko nieobrobione drewno (jak dotychczas), ale także okleiny, deski, sklejki, drewno przetworzone zgodnie z kodem celnym HS 44.09.

Instrumenty muzyczne, w tym części instrumentów (brak limitu wagowego) oraz gotowe przedmioty (limit wagowy: 10 kg na transport) wytworzone z palisandrów (rodzaj Dalbergia, z wyjątkiem Dalbergia nigra) i bubingi (rodzaj Guibortia) zostały wyłączone z przepisów CITES. Oznacza to:

• brak konieczności uzyskiwania zezwoleń na wywóz z krajów pochodzenia od 26 listopada br.;
• od wejścia w życie zaktualizowanych Aneksów UE w zakresie CITES dodatkowo nie ma potrzeby uzyskiwania na ich wwóz zezwoleń importowych CITES.

Najważniejsze zmiany po ostatniej Konferencji Stron nie związane z rynkiem zoologicznym i z drewnem:

• włączenie żyrafy do Zał. II CITES – trofea, pamiątki z Afryki z udziałem kości i skór żyraf wymagają odpowiednich zezwoleń CITES na wywóz i wwóz;
• gatunki morskie eksploatowane komercyjnie, włączenie do Zał. II: ostronos atlantycki (Isurus oxyrinchus) i ostronos długopłetwowy (Isurus paucus); płaszczki z rodzaju Glaucostegus i rodziny Rhinidae; strzykwy z rodzaju Holothuria – wymagane odpowiednie zezwolenia CITES na wywóz i wwóz okazów;
• motyle: pazie z gatunków Achillides chikae hermeli i Parides burchellanus włączone do Zał. I – brak możliwości komercyjnego handlu międzynarodowego okazami pochodzącymi ze środowiska;
• koronnik czarny (Balearica pavonina), przeniesienie z Zał. II do I – brak możliwości międzynarodowego handlu komercyjnego okazami pochodzącymi ze środowiska.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu e-mailowego: cites-ma@mos.gov.pl lub telefonicznego (wtorki i czwartki, g. 9-13, 22 36 92 259, 22 36 92 407, 22 36 92 018).

Kliknij, aby przejść do podsumowania zmian w Załącznikach CITES

Kliknij, aby przejść do wyszukiwarki gatunków CITES