Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy

Od 30.11.2017 r. pełnił funkcję Przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Konsultacyjnej do Spraw Działaczy Opozycji Antykomunistycznej oraz Osób Represjonowanych z Powodów Politycznych przy Wojewodzie Kujawsko-Pomorskim

W czerwcu 1980 r. współzałożyciel niezależnego gdańskiego Wydawnictwa "Alternatywy", w którym w sierpniu 1980 r. wydrukowano 8 tys. ulotek WZZ Wybrzeża w obronie zwolnionej z pracy Anny Walentynowicz, co przyczyniło się do rozpoczęcia strajku w Stoczni Gdańskiej im. Lenina. Od 16.09.1980 r. przewodniczący Tymczasowego Komitetu Założycielskiego Niezależnego Zrzeszenia Studentów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W okresie od lutego do września 1981 r. przewodniczący  Zarządu Uczelnianego NZS. W lutym 1981 r. organizator i uczestnik  strajku  na UMK o rejestrację NZS, pełniący funkcję przewodniczącego Komitetu Strajkowego. Współzałożyciel, redaktor, autor oraz drukarz pism NZS ("Immunitet", "Informator NZS UMK" ) oraz Wydawnictwa NZS. W październiku 1980 r. współorganizator biblioteki wydawnictw niezależnych NZS. Członek Toruńskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania Polityczne. Od 13.12.1981 r. w ukryciu,  poszukiwany przez organa bezpieczeństwa państwa listem gończym. W dniu 27.12.1981 r. umieszczony na liście osób przewidzianych do internowania w trybie nadzwyczajnym. W okresie od 13.12.1981 r. do 1984 r. współorganizator podziemnej poligrafii w Regionie Gdańskim w ramach Wydawnictwa "Alternatywy". Wydawca, redaktor, drukarz, kolporter ulotek podziemnej "S" i NZS  oraz  drukarz pism podziemnych m.in.: "Solidarność. Pismo Regionu Gdańskiego","Tygodnika Mazowsze", „Przeglądu Politycznego”. Współorganizator największych akcji ulotkowych w Trójmieście. Po ujawnieniu w dn. 21.09.1982 r.  drukarz ulotek strajkowych w Gdańsku. W latach 1983-1985 koordynator działań podziemnego NZS UMK. Inwigilowany w latach 1980-1985 przez SB w ramach sprawy operacyjnej o kryptonimie "Prorok".

Aktywny uczestnik protestów studenckich na Politechnice Gdańskiej w marcu 1968 roku. Od 1977 roku działał w Klubie Inteligencji Katolickiej w Toruniu. W latach 1980 – 1982 był jego wiceprezesem. Od 1978 roku związany z toruńskim środowiskiem opozycji demokratycznej. W latach 1979-1980 udostępniał mieszkanie na punkt kolportażowy Wolnych Związków Zawodowych, w związku z czym zatrzymywany był przez SB. Od września 1980 w NSZZ "Solidarność", członek Komitetu Założycielskiego, następnie Komisji Zakładowej w Resortowym Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Automatyki „Chemautomatyka” w Toruniu. Publicysta niezależnego czasopisma "Wolne Słowo", współorganizator toruńskiego Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania. Był członkiem rady programowej ds. bibliotek związkowych. Sygnował Deklarację Klubów Samorządnej Rzeczpospolitej „Wolność-Sprawiedliwość-Niepodległość”.  W nocy z 12/13 grudnia 1981 podczas próby zatrzymania odmówił udania się z funkcjonariuszami MO ze względu na opiekę nad małymi dziećmi. Po odmowie podpisania tzw. lojalki został 14 grudnia 1980 roku internowany w Ośrodku Odosobnienia w Potulicach, następnie w Strzebielinku. Zwolniony 29 kwietnia 1982. W 1984 był współzałożycielem Społecznego Stowarzyszenia Obrony Praw Człowieka. Udostępniał mieszkanie na próby podziemnego Radia "S" (organizowanego przez Stanisława Śmigla). Był współorganizatorem i wykładowcą podziemnej Wszechnicy Związkowej w regionie toruńskim. W latach 1986-1987 redaktor i  organizator produkcji w podziemnym wydawnictwie "Kwadrat" w Toruniu. W latach 1986-1988 autor tekstów i redaktor "Inicjatyw", następnie ich kontynuacji – "Przeglądu Pomorskiego". W 1988 był współorganizatorem powołania toruńskiego oddziału Klubu Myśli Politycznej Dziekania i Pomorskiego Towarzystwa Gospodarczego. W latach 1990-1991 przewodniczący Komitetu Obywatelskiego w Toruniu.

Od 1981 r. należy do Zrzeszenia Kaszubsko – Pomorskiego. W latach 1985-1990 wiceprezesem Oddziału ZK-P w Toruniu. Był współtwórcą działających przy ZK-P  Klubów: Historycznego (1987) i Społecznego (1988).  

Inwigilowany przez SB w ramach spraw operacyjnych: "Turysta" i "Kaszuby".

Od września 1980 r. był członkiem NSZZ "Solidarność" w Toruńskim Przedsiębiorstwie Przemysłu Drzewnego w Toruniu, przewodniczącym Komitetu Założycielskiego, następnie Komisji Zakładowej oraz członkiem NSZZ Rolników Indywidualnych "Solidarność" oddelegowanym przez Zarząd Regionu Toruńskiego do organizowania struktur związkowych w środowisku wiejskim. Występował jako lektor – prelegent na zebraniach wiejskich oraz był autorem i redaktorem pism niezależnych: "Rzeczychłopska" i "Rota". Był organizatorem Wojewódzkiego Zjazdu "Solidarności Chłopskiej" w Toruniu w dniu 01.02.1981 r. Uczestniczył  w zjeździe "Solidarności Chłopskiej" w dniu 08.02.1981 r. w Bydgoszczy. Utrzymywał kontakty z innymi oddziałami "SCh" w kraju, aktywnie uczestniczył w zebraniach komitetów założycielskich na terenie woj. toruńskiego. W 1981 r. został pełnomocnikiem Zarządu Wojewódzkiego "Solidarności" Rolników Indywidualnych. Był inicjatorem i współorganizatorem największej akcji protestacyjnej lokalnych struktur „Solidarności” Rolników Indywidualnych, strajku w siedzibie Zjednoczenia "Cukrownie Toruńskie" trwającego do 12.11. do 13.12.1981 r. i zarazem członkiem Komitetu Strajkowego uczestniczącym w rozmowach z władzami. W związku z prowadzona działalnością związkową został internowany okresie od 15.12.1981 r. do 24.02.1982 r. w Ośrodku Odosobnienia  w Potulicach. Po zwolnieniu z internowania kontynuował działalność opozycyjną zostając aktywnym członkiem powstałego w 1982 r. Ruchu Oporu Rolników "Solidarność" Regionu Toruńskiego oraz angażując się w działalność Duszpasterstwa Rolników. Będąc członkiem Diecezjalnego Referatu Duszpasterstwa Rolników podejmował aktywne działania organizatorskie spotkań szkoleniowych aktywu świeckiego Duszpasterstwa Rolników w woj. bydgoskim i toruńskim. Był organizatorem prelekcji, inicjatorem i współorganizatorem Mszy za Ojczyznę oraz Tygodni Kultury Chrześcijańskiej w parafiach woj. toruńskiego. Utrzymywał kontakty z czołowymi działaczami opozycyjnymi woj. bydgoskiego i toruńskiego oraz zajmował się kolportażem nielegalnych wydawnictw w środowisku wiejskim. Został zatrzymany 12.11.1983 r. podczas nielegalnego zebrania zorganizowanego w mieszkaniu jednego z działaczy opozycji toruńskiej, następnie przewieziony na przesłuchanie i poddany przeszukaniu. W 1988 r. przy pomocy Kurii Biskupiej w Pelplinie założył, redagował i wydawał pismo "Siewca" rozprowadzane w kościelnej sieci kolportażu. W dniu 23.11.1988 r. został wybrany do składu Ogólnopolskiej Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Rolników. Dnia 10.02.1989 r. został rzecznikiem Tymczasowego Prezydium reaktywowanego NSZZ Rolników Indywidulanych "Solidarność". Przez cały okres prowadzonej działalności w latach 1981-1989 był inwigilowany przez organy bezpieczeństwa państwa.

W styczniu 1982 r. jako uczeń Zespołu Szkół Elektronicznych był zaangażowany w drukowanie i kolportaż nielegalnych ulotek na terenie Włocławka. W związku z prowadzoną działalnością w dniu 31 stycznia 1982 r. został aresztowany i następnie skazany wyrokiem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia 27 marca 1982 r. na 1rok pozbawienia wolności. Osadzony w Zakładach Karnych w Mielęcinie k/Włocławka i Potulicach. Zwolniony warunkowo dnia 2 sierpnia 1982 r. ze względu na młody wiek. Po wyjściu na wolność był inwigilowany przez SB do 1985 r. oraz zastrzeżono mu możliwość wyjazdów za granicę do 1984 r.

Od września 1980 r. w NSZZ "Solidarność", członek Komitetu Założycielskiego i Komisji Zakładowej w Kombinacie Maszyn Przemysłu Materiałów Budowlanych "Zremb-Makrum" w Bydgoszczy. W 1981 r. delegat na I WZD Regionu Bydgoskiego. W latach 1980-1981 kolporter czasopism niezależnych: "Serwisu Informacyjnego", "Tygodnika Mazowsze", wydawnictw paryskiej "Kultury". Zorganizował i prowadził bibliotekę wydawnictw niezależnych w siedzibie "Solidarności" w Kombinacie "Zremb-Makrum". Po wprowadzeniu stanu wojennego nie zaprzestał działalności związkowej. Od grudnia 1981 do marca 1982 r. założyciel i działacz tajnej struktury Komitetu Zakładowego NSZZ „Solidarność”, zajmującej się działalnością wydawniczą i kolportażem ulotek. Dnia 13 marca 1982 r. został aresztowany, następnie skazany wyrokiem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego z dnia 28 czerwca 1982 r.  na 1 rok więzienia i osadzony w Areszcie Śledczym w Inowrocławiu i Zakładzie Karnym w Potulicach. Postanowieniem Sądu POW został zwolniony warunkowo w dniu 16 grudnia 1982 r. Po wyjściu z więzienia nadal zajmował się działalnością wydawniczą i kolportażem wydawnictw podziemnych m.in. "Bydgoskiego Podziemnego Serwisu Informacyjnego «Solidarność»", "Tygodnika Mazowsze", "Aneksu". W latach 1986-1988 uczestnik spotkań działaczy opozycji w podziemiach kościoła św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy. W 1989 r. inicjator powołania Komitetu Założycielskiego NSZZ "Solidarność" w Bydgoskim Przedsiębiorstwie Budowy Pieców Przemysłowych "Techma". Inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa do 1989 r.

Będąc pracownikiem Pomorskich Zakładów Urządzeń Okrętowych "Warma" w Grudziądzu  zaangażował się w tworzenie struktur NSZZ "Solidarność". W sierpniu 1980 r. uczestniczył w akcji strajkowej na terenie zakładu pracy. Został przewodniczącym Komitetu Założycielskiego, następnie Komisji Zakładowej PZUO "Warma". Pełnił również funkcję wiceprzewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego oraz  przewodniczącego Międzyzakładowej Komisji Związkowej w Grudziądzu. Od 5 lipca 1981 r. został wiceprzewodniczącym Prezydium Zarządu Regionu Toruń. W związku z prowadzoną działalnością związkową został dwukrotnie internowany w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 16 września 1982 r.  w Zakładzie Karnym w Potulicach i Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku, następnie w okresie od  23 września do 3 grudnia 1982 r. w Ośrodku Odosobnienia w Kwidzynie. Po zwolnieniu z internowania nie zaprzestał aktywności opozycyjnej. Dnia 24 listopada 1984 r. był jednym z sygnatariuszy Deklaracji Społecznego Stowarzyszenia Obrony Praw Człowieka. Na przełomie lat 1985/1986 był przedstawicielem Komisji Interwencji i Praworządności w Grudziądzu. Dnia 5 lutego 1988 r. został delegatem "Solidarności" z Grudziądza do Regionalnej Komisji Koordynacyjnej, a w kwietniu 1988 r. wszedł w skład Prezydium RKK. Przez cały okres prowadzonej działalności był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.

Współorganizator strajku okupacyjnego w Zakładach Rowerowych „Predom-Romet” w Bydgoszczy w sierpniu 1980 r., członek Komitetu Strajkowego oraz Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, a od września 1980 r. członek NSZZ „Solidarność” pełniący funkcję wiceprzewodniczącego Zarządu Regionu. W 1981 r. był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” oraz członkiem i sekretarzem Komisji Krajowej. Od października 1980 r. do maja 1981 r. był redaktorem naczelnym niezależnego czasopisma „Wolne Związki”. Za prowadzoną działalność został internowany w okresie od 13.12.1981 r. do 23.12.1982 r. w Ośrodku Odosobnienia w Strzebielinku i Warszawie-Białołęce. Po zwolnieniu z internowania do 1987 r. został pozbawiony możliwości wykonywania pracy zawodowej. W latach 1982-1988 wielokrotnie zatrzymywany na 48 godz. i poddawany rewizjom. W latach 1983-1988 był działaczem Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom przy bazylice św. Wincentego à Paulo w Bydgoszczy oraz współorganizatorem i działaczem Duszpasterstwa Ludzi Pracy w Bydgoszczy. Od 1985 r. współpracował z Regionalną Komisją Koordynacyjną Regionu Bydgoskiego będąc odpowiedzialnym za kontakty ze strukturami „Solidarności” w Gdańsku. W latach 1987-1989 był członkiem Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”, od maja 1989 r. przewodniczącym Regionalnego Komitetu Obywatelskiego NSZZ „Solidarność” w Bydgoszczy i członkiem Komitetu Obywatelskiego. W 1989 r. współorganizował kampanię wyborczą KO NSZZ „Solidarność”. Przez cały okres prowadzonej działalności inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.