Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy

Konferencja dotyczyła decyzji Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków o przekazaniu cennego zbioru monet i biżuterii, znanego jako Skarb Bydgoski, na własność Muzeum Okręgowemu w Bydgoszczy. Odkrycie to, uznawane za jedno z najważniejszych archeologicznych wydarzeń ostatnich lat, otwiera nowy rozdział w historii bydgoskiej instytucji.

Wojewoda Kujawsko-Pomorski wyraził uznanie dla działań Muzeum, podkreślając, że decyzja konserwatora zapewnia nie tylko stałą obecność Skarbu w Bydgoszczy, ale także umożliwia dalsze prace konserwatorskie i pełne udostępnienie kolekcji publiczności.

Bardzo ważne zadanie przed nami, aby ten Skarb promocyjnie działał na rzecz naszego miasta i regionu. Cieszę się, że decyzja została już podjęta i skończył się czas niepewności. Gratuluję i życzę by ten sukces wiązał się z pozytywnym wykorzystaniem na rzecz promocji miasta i regionu. Dziękuję wszystkim pracownikom, którzy pracowali na ten sukces.

Zastępca Prezydenta Bydgoszczy dodała, że Skarb Bydgoski to nie tylko unikatowe znalezisko archeologiczne, ale także element budujący tożsamość kulturową miasta i regionu. Dzięki decyzji konserwatora, Bydgoszcz zyskuje jeszcze większy prestiż jako ważne centrum kulturalne.

Ogromnie się cieszę, że ten skarb jest formalnie własnością muzeum i miasta. Możemy go wykorzystać promocyjnie zupełnie inaczej niż do tej pory.  Od ponad 6 lat Muzeum opiekuje się skarbem, dlatego jest to niewątpliwie wielka zasługa pracowników, dlatego bardzo dziękuję, za ich wspaniałą merytoryczną opiekę.

Dyrektorka Muzeum Okręgowego zwróciła uwagę na długi proces opieki nad Skarbem Bydgoskim, który trwał od momentu jego odkrycia w 2018 roku. Jak zaznaczyła, przez sześć lat Muzeum prowadziło intensywne prace konserwatorskie, które pozwoliły uratować cenne przedmioty i stworzyć wyjątkową ekspozycję.

Jest to kamień milowy w kwestii rozwoju naszego Muzeum. To bez wątpienia najcenniejszy eksponat w naszych zbiorach. Po 6 latach prezentujemy skarb w zupełnie nowym wydaniu. Cały zespół MOB bardzo aktywnie włączył się w przygotowania i prezentacje. To nie tylko zabiegi konserwatorskie ale i badania, dzięki którym możemy Państwu powiedzieć wiele na ten temat.  Mamy nadzieję, że dobrze wykorzystaliśmy pokładane w nas zaufanie.

Kurator wystawy podkreślił niezwykłą wartość kolekcji, która obejmuje 486 złotych monet z różnych zakątków Europy, a także z Imperium Osmańskiego, oraz liczne ozdoby, dewocjonalia i amulet „wilczy kieł”. Zaznaczył, że choć dokładne okoliczności ukrycia Skarbu pod posadzką Katedry pw. św. Marcina i Mikołaja pozostają tajemnicą, istnieją przypuszczenia, że właściciel mógł obawiać się szwedzkiego najazdu w 1655 roku.

Było to 6 lat ciężkiej pracy pod względem merytorycznym, między innymi  przez porównawczą metodę badań. Pojawiły się też przeszkody w postaci pandemii COVID i śmierci głównego koordynatora badań dr Jarosława Kozłowskiego, co zaburzyło prace, ale ich nie przerwało. Cieszymy się tym bardziej z podjętej decyzji, bo traktujemy ją jako pozytywną ocenę ze zdanego egzaminu. Od początku zrozumieliśmy rangę tego skarbu, zrozumieliśmy że dostaliśmy szansę zrobienia czegoś wielkiego, dlatego cieszymy się też z perspektyw jakie otwierają się dziś przed naszym Muzeum.

Odkrycie Skarbu Bydgoskiego przez archeologa Roberta Grochowskiego w 2018 roku stało się przełomowym wydarzeniem, które pozwoliło na zorganizowanie pierwszej tymczasowej wystawy już w lutym tego samego roku. Od tego czasu muzealnicy pracowali nad stworzeniem stałej ekspozycji, której pierwsza odsłona miała miejsce w maju 2022 roku, a kolejne elementy, w tym biżuteria, zostały dodane w lipcu 2024 roku.

Wojewoda Kujawsko-Pomorski podkreślił również, że Muzeum Okręgowe spełniło wszystkie warunki umowy depozytowej, dzięki czemu Skarb Bydgoski został na stałe włączony do zasobów Muzeum.

Muzeum wykonało wszystkie prace konserwatorskie, których pilnie wymagały znalezione przedmioty, zapewniono im odpowiednie warunki przechowywania i zabezpieczenia oraz przygotowano ekspozycję.

Zapraszamy do zwiedzania wystawy „Skarb Bydgoski” w Europejskim Centrum Pieniądza na Wyspie Młyńskiej.

Skarb Bydgoski

Sensacyjne odkrycie archeologiczne miało miejsce 2 stycznia 2018 r. we wnętrzach Katedry pw. św. Marcina i Mikołaja. Robert Grochowski, prowadzący w tym miejscu badania archeologiczne, natrafił na 486 złotych monet, a także ozdoby i dewocjonalia.

Skarb Bydgoski – bo taką nazwę nadano tej zagadkowej kolekcji – decyzją Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zdeponowano w Muzeum Okręgowym w Bydgoszczy. Pierwszą wystawę o charakterze tymczasowym zorganizowano miesiąc później – w lutym 2018 r. Jej kuratorem był śp. Jarosław Kozłowski – ówczesny kierownik Działu Numizmatyki MOB. Równolegle przystąpiono do opracowywania koncepcji ekspozycji stałej. Jej pierwszą, numizmatyczną odsłonę bydgoszczanie mogą podziwiać od maja 2022 r. w Europejskim Centrum Pieniądza (ul. Mennica 4). W lipcu 2024 r. do monet dołączyła biżuteria.

– Odkrycie Skarbu Bydgoskiego było wielkim szczęściem, jakie nas wszystkich spotkało, ale sam skarb również miał wiele szczęścia. Takie znaleziska i takie okoliczności ich odkrycia nie zdarzają się często. Od pierwszych chwil w Muzeum został poddany konserwacji, której pilnie potrzebował. Były to prace trudne i kosztowne, które jednak uratowały te przedmioty przed zniszczeniem, a ponadto pozwoliły wiele się o nich dowiedzieć – tłumaczy Krzysztof Jarzęcki z MOB.

Część numizmatyczną Skarbu stanowi 486 złotych monet z mennic rozsianych po kontynencie europejskim, a nawet z Azji i Afryki – Imperium Osmańskiego. Wśród tak licznej grupy są dukaty polskie, Rzeszy Niemieckiej, Austrii, Węgier, Anglii, Danii, Szwecji, Hiszpanii i – najliczniejsze – dukaty i dwudukaty Niderlandów Północnych. Najstarsze spośród monet w bydgoskim depozycie datowane są na schyłek wieku XV i początek wieku XVI. Natomiast najmłodsze to egzemplarze z roku 1652. W zbiorze znajdziemy też liczne precjoza, w tym urzekające pontaliki (ozdobne aplikacje naszywane na odzież), srebrne i złocone guzy (dawny odpowiednik dzisiejszych guzików), gustowne pierścionki, grawerowane złote obrączki, dwa srebrne medaliony, srebrne łańcuszki, dewocjonalia, a nawet amulet – „wilczy kieł”.

Niewiadomą pozostaje, z jakich powodów trzy i pół wieku temu Skarb znalazł się pod posadzką kościoła. Nie wiemy też, do kogo należały kosztowności. Można jedynie spekulować, czy to zagrożenie szwedzkie z roku 1655 zdeterminowało poczynania właściciela kolekcji. „Jednego możemy być pewni – Skarb Bydgoski pod wieloma względami nie ma sobie równych w naszym kraju, a i na tle europejskim jest jednym z bardziej okazałych” – zaznaczają muzealnicy.

Fragmenty decyzji Konserwatora 

Od ponad sześciu lat Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy opiekuje się unikatowym na skalę Polski zbiorem monet i biżuterii. Skarb Bydgoski nie był jednak własnością instytucji, a jedynie depozytem. Teraz za sprawą decyzji Kujawsko-Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przed muzealnikami otwiera się zupełnie nowy rozdział.

Kujawsko-Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków postanowił przekazać na własność zespół zabytków archeologicznych znanych jako Skarb Bydgoski Muzeum Okręgowemu im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy (MOB). Wniosek w tej sprawie bydgoska instytucja złożyła pod koniec lipca, a formalne rozstrzygnięcie zapadło 30 września 2024 roku.

„Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy spełniło wszystkie warunki zawarte w umowie depozytowej z dnia 22.01.18 r. Wykonano wszystkie prace konserwatorskie, których pilnie wymagały znalezione przedmioty, zapewniono im odpowiednie warunki przechowywania i zabezpieczenia oraz przygotowano ekspozycję” – czytamy w uzasadnieniu decyzji.

„Dzięki działaniom Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy podkreślić należy, że Skarb Bydgoski stał się znanym i wysoko cenionym zabytkiem kultury polskiej i europejskiej oraz źródłem do badania przeszłości, stał się także jednym z symboli Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy oraz miasta i regionu” – wskazuje KPWKZ.