Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie

W I kwartale 2022 roku Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie przeprowadziła kontrolę jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych opakowanych w pudełka wprowadzonych do obrotu na zasadzie cateringu tj. dań oferowanych w ramach tzw. diety pudełkowej. Kontrolą objęto 6 podmiotów prowadzących swoją działalność na terenie województwa warmińsko-mazurskiego oferujących produkty stanowiące ofertę całodniowego wyżywienia zamawianego na odległość przez Internet, telefonicznie najczęściej na dłuższy okres. W toku prowadzonych kontroli ocenie jakości handlowej poddano 10 partii posiłków stanowiących element całodniowego wyżywienia.

Cechy organoleptyczne

Przeprowadzona ocena organoleptyczna nie wykazała nieprawidłowości.

Parametry fizykochemiczne

Parametry fizykochemiczne skontrolowano w 4 partiach posiłków w tym 3 posiłków stanowiących obiad oraz 1 posiłek stanowiący śniadania. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.:

• zaniżonej masy netto poszczególnych składników posiłku oraz całego posiłku,
• zaniżonej zawartość tłuszczu w całym produkcie w stosunku do deklaracji producenta zawartej w oznakowaniu wśród informacji o wartości odżywczej produktu,
• zawyżonej zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych w całym produkcie w stosunku do deklaracji producenta zawartej w oznakowaniu wśród informacji o wartości odżywczej produktu,
• zaniżonej zawartość białka w całym produkcie w stosunku do deklaracji producenta zawartej w oznakowaniu wśród informacji o wartości odżywczej produktu,
• zaniżonej zawartość węglowodanów ogółem w całym produkcie w stosunku do deklaracji producenta zawartej w oznakowaniu wśród informacji o wartości odżywczej produktu,
• nie wykrycia w badaniach laboratoryjnych obecności specyficznego DNA kury (Gallus Gallus), podczas gdy producent zadeklarował w oznakowaniu posiłku tj. w wykazie składników obecność jaja kurzego.

Oznakowanie

Ocenie prawidłowości oznakowania poddano 10 partii posiłków w tym 5 posiłków stanowiących obiad, 4 posiłki stanowiące śniadanie oraz 1 posiłek stanowiący kolacje. We wszystkich poddanych kontroli partiach zakwestionowano jakość handlową produktu w zakresie oznakowania. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.:

• nie podania wykazu składników w sposób dobrze widoczny, wyraźny, czytelny,
• nie umieszczenia w nazwie produktu informacji odnoszących sią do rodzaju obróbki termicznej jakiej został poddany produkt np. pieczenie, gotowanie tj. informacji istotnej do scharakteryzowania produktu,
• nie wyszczególnienia w wykazie składników wyrobu gotowego wszystkich składników wykorzystanych podczas produkcji, w tym składników wchodzących w skład składnika złożonego, składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji oraz dozwolonych substancji dodatkowych,
• nie zachowania właściwej kolejności składników użytych do wytworzenia środka spożywczego, które to powinny zostać wymienione w kolejności malejącej, rozpoczynając od tego, którego jest najwięcej, a kończąc na tym, którego jest najmniej,
• nie podania w wykazie składników wszystkich składników wykorzystanych do produkcji przedmiotowego posiłku,
• podania w wykazie składników nazwy składnika „Śmietanka kremowa 33%”, który faktycznie nie został użyty do produkcji przedmiotowego posiłku, podczas gdy do produkcji posiłku użyto składnika złożonego nie będącego przetworem mlecznym, zawierającego w swoim składzie mleko odtłuszczone, tłuszcz palmowo-kokosowy, śmietanka, stabilizator, (celuloza, karagen), aromat, barwnik (karoteny),
• podania informacji dot. wartości odżywczej produktu w sposób niezgodny z przepisami,
• podanie w oznakowaniu nieprawdziwych informacji odnoszących się do:
  • masy netto produktu,
  • zawartość tłuszczu zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych zawartość białka zawartość węglowodanów,
• podania w oznakowaniu produktu informacji: „smacznie zdrowo”, nie będącej oświadczeniem zdrowotnym,
• nie podania w materiałach towarzyszących sprzedaży na odległość, tj. na stronie internetowej firmy, która jest bezpośrednio dostępna dla konsumentów przed ostatecznym dokonaniem zakupu, obowiązkowych informacji na temat żywności w tym między innymi nazw potraw wchodzących w skład oferowanych posiłków oraz wykazu składników.

Warto wiedzieć, że …

Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa przewidziana w przepisach, w przypadku braku takiej nazwy nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego. Nazwa opisowa powinna zawierać opis środka spożywczego, w tym również jego zastosowania, wystarczająco jasny, aby umożliwić konsumentom poznanie rzeczywistego charakteru środka spożywczego.

Nazwa produktu nie może wprowadzać konsumenta w błąd, powinna właściwie opisywać produkt oraz być adekwatna do jego rzeczywistego składu. Nazwa nie może również sugerować, iż dany produkt posiada szczególne właściwości, jeżeli nie wyróżnia się niczym spośród innych produktów ze swojej grupy towarowej.

Nazwa środka spożywczego powinna zostać uzupełniona o dane szczegółowe dotyczące produktu, dzięki którym możliwe będzie pełne jego scharakteryzowanie.

W przypadku dań gotowych oferowanych w formie cateringu w nazwie produktu powinny znaleźć się dane dotyczące procesów technologicznych, jakim poddano produkt np.: pieczenie, parzenie, gotowanie, smażenie itp. To te procesy zastosowanej obróbki termicznej charakteryzują danie, mówią o tym czego konsument dokonujący wyboru produktu na podstawie np. informacji o produkcie dostępnej na stronie internetowej może się spodziewać na talerzu. Dla konsumenta istotne znaczenie ma to czy serwowana mu np. ryba jest pieczona, smażona czy gotowana.

Bardzo ważnym elementem jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych jest umieszczenie w oznakowaniu właściwego i zgodnego z prawdą wykazu składników. Wykaz składników powinien zawierać nazwy wszystkich składników wykorzystanych przy wytwarzaniu tego środka spożywczego i nadal w nim obecnych nawet w zmienionej formie. Składnikiem środka spożywczego będzie więc każda substancja lub produkt, w tym dodatki do żywności, enzymy spożywcze oraz każdy komponent składnika złożonego. Szczególną uwagę należy zwrócić na składniki mogące powodować alergie i reakcje nietolerancji oraz dozwolone substancje dodatkowe.

Nazwy składników umieszczone w wykazie składników muszą być precyzyjne aby konsument nie miał wątpliwości co do tego jakie składniki zostały wykorzystane do produkcji.

Niedopuszczalnym jest umieszczanie w wykazie składników nazw składników wskazujących na stosowanie podczas produkcji składników nieprzetworzonych, o prostym składzie, produktów jednoskładnikowych np. śmietanka podczas gdy do produkcji wykorzystano składnik zupełnie inny np. wyroby mlekopodobne.

O wyborze określonego środka spożywczego decyduje nie tylko to jakie surowce zostały wykorzystane do produkcji ale również ich ilość. Konsument ma prawo oszacować, których składników jest najwięcej w produkcie znając prostą zasadę mówiącą o tym, że nazwy składników w wykazie składników są wymienione w kolejności malejącej rozpoczynając od tego, którego jest najwięcej a kończąc na tym, którego jest najmniej.

Informacje na temat żywności nie mogą przypisywać jakiemukolwiek środkowi spożywczemu właściwości zapobiegania chorobom lub leczenia chorób ludzi bądź też odwoływać się do takich właściwości.

Umieszczone w oznakowaniu produktów wszelkiego rodzaju oświadczenia żywieniowe i zdrowotne:

• muszą być prawdziwe i jednoznaczne,
• nie mogą wprowadzające w błąd,
• nie mogą budzić wątpliwości co do bezpieczeństwa lub adekwatności odżywczej innej żywności,
• nie mogą zachęcać do nadmiernego spożycia danej żywności lub stanowić przyzwolenia dla niego,
• nie mogą stwierdzać, sugerować lub dawać do zrozumienia, że zrównoważony i zróżnicowany sposób odżywiania się nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych w ujęciu ogólnym.

Stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy można oczekiwać, że przeciętny konsument zrozumie opisane w oświadczeniu korzystne działanie. Umieszczanie w oznakowaniu środków spożywczych jedynie zrozumiałych, dokładnych i potwierdzonych naukowo oświadczeń umożliwi konsumentowi dokonanie świadomego i celowego wyboru produktów. W celu zachowania wysokiego poziomu ochrony konsumenta, aby nie dopuścić do umieszczania w oznakowaniu informacji dezorientujących i wprowadzających konsumenta w błąd w oznakowaniu środków spożywczych możliwe jest stosowanie tylko tych oświadczeń, które zostały dopuszczone do stosowania na zasadach opisanych w rozporządzeniu (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności oraz rozporządzeniu Komisji (UE) nr 432/2012 z dnia 16 maja 2012 r. ustanawiające wykaz dopuszczonych oświadczeń zdrowotnych dotyczących żywności, innych niż oświadczenia odnoszące się do zmniejszenia ryzyka choroby oraz rozwoju i zdrowia dzieci.

W przypadku żywności oferowanej do sprzedaży za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość obowiązkowe informacje na temat żywności muszą być dostępne przed dokonaniem zakupu. Konsument musi wiedzieć co kupuje przede wszystkim musi znać nazwę produktu, musi mieć możliwość zapoznania się ze składnikami wykorzystanymi do produkcji, z obecnymi w produkcie składnikami mogącymi powodować alergie i reakcje nietolerancji.

W przypadku tzw. cateringu pudełkowego obowiązkowe informacje o produkcie muszą być dostępne przed dokonaniem zakupu w odniesieniu do wszystkich dań na cały okres na jaki konsument ma możliwość dokonać zakupu. Oferta cateringu na okres jedno miesięczny powinna zawierać informacje o wszystkich daniach oferowanych w tym okresie.