Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie

Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych
Jakość handlowa to cechy artykułu rolno-spożywczego dotyczące jego właściwości organoleptycznych, fizykochemicznych i mikrobiologicznych w zakresie technologii produkcji, wielkości lub masy oraz wymagania wynikające ze sposobu produkcji, opakowania, prezentacji i oznakowania.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych jest jedną z instytucji funkcjonujących w strukturach kontroli żywności, której podstawowym celem działania są urzędowe kontrole jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. IJHARS, realizując w sposób profesjonalny i bezstronny ustawowe zadania, chroni interesy ekonomiczne konsumentów poprzez wykrywanie i zapobieganie wprowadzaniu do obrotu artykułów rolno-spożywczych o niewłaściwej jakości, w tym zafałszowanych, zapobiega nieuczciwej konkurencji oraz zapewnia żywność odpowiedniej jakości.

Rok 2020 był dla Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych czasem ogromnych zmian w zakresie prowadzonych zadań. Z dniem 1 lipca 2020 r. na mocy ustawy z dnia 23 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 285) Inspekcja przejęła część kompetencji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wśród których znajduje się:

• kontrola jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w obrocie detalicznym z uwzględnieniem placówek detalicznych, hurtowni, sklepów internetowych, placówek gastronomicznych oraz podmiotów żywienia zbiorowego,
• kontrola oznakowania wprowadzanych do obrotu produktów genetycznie zmodyfikowanych (produktów GMO),
• kontrola prawidłowości wprowadzania do obrotu i oznakowania materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością,
• nadzór nad obrotem detalicznym paszami przeznaczonymi dla zwierząt domowych, z wyłączeniem obrotu tymi paszami prowadzonego przez zakłady lecznicze dla zwierząt.

Zwiększenie się zakresu zadań Inspekcji sprawiło, że pod nadzorem Inspekcji znalazło się ponad 10 tys. dodatkowych podmiotów.

Z dniem 1 lipca na mocy ustawy z dnia 7 maja 2020 r. o zmianie ustawy o nawozach i nawożeniu oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1069) nadzór nad wprowadzaniem do obrotu nawozów, nawozów oznaczonych znakiem "NAWÓZ WE" i środków wspomagających uprawę roślin został wyłączony z zadań Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych i przekazany Państwowej Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.

Ogłoszenie stanu epidemii na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 20 marca 2020 r. na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (DZ. U. z 2020 r. poz. 491 ze zm.) spowodowało wiele zmian w funkcjonowaniu inspekcji oraz wymusiło podjęcie działań umożliwiających realizację ustawowych zadań. IJHARS jako inspekcja czuwająca nad jakością handlową artykułów rolno-spożywczych dostosowała prowadzenie postępowań administracyjnych oraz kontrolnych do aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz wprowadzanych obostrzeń. Inspektorzy, aby zminimalizować ryzyko zakażenia wirusem wirus SARS-CoV-2 wywołującym chorobę COVID -19, część zadań wykonywali z wykorzystaniem dostępnych środków porozumiewania się na odległość. W początkowym okresie, tj. czasie największych obostrzeń, kontrole prowadzono w całości zdalnie. W późniejszym okresie, pracownicy inspekcji, zachowując środki ochrony, wykonywali czynności kontrolne w trybie mieszanym, tj. w podmiocie kontrolowanym oraz za pomocą dostępnych środków porozumiewania się na odległość.

W czasie epidemii WIJHARS w Olsztynie nie zawiesił również swojej działalności informacyjnej skierowanej zarówno do przedsiębiorców jak i konsumentów i w dalszym ciągu angażował się w działalność mającą poszerzyć wiedzę na temat jakości handlowej żywności poprzez przygotowywanie szkoleń, publikacji w zakresie obowiązujących przepisów prawa, udział w seminariach i konferencjach z zakresu jakości żywności.

1. Działalność kontrolno-oceniająca

Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie, realizując ustawowe zadania w 2020 roku, przeprowadził na terenie województwa warmińsko-mazurskiego łącznie 460 czynności kontrolno-oceniających w tym:

• 186 kontroli urzędowych jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w obrocie z zagranicą, co stanowiło 40,43% wszystkich przeprowadzonych w 2020 r. czynności kontrolnych;
• 257 kontroli urzędowych planowych i doraźnych w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych i środków produkcji rolnej na rynku krajowym, co stanowiło 55,87% wszystkich przeprowadzonych w 2020 r. czynności kontrolnych;
• 8 kontroli wykonywanych na wniosek przedsiębiorcy, co stanowiło 1,74% wszystkich przeprowadzonych w 2020 r. czynności kontrolnych;
• 9 kontroli ex-post obejmujących beneficjentów otrzymujących płatności z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) na rynku krajowym w obszarze mechanizmów WPR administrowanych przez agencje płatnicze, co stanowiło 1,96% wszystkich przeprowadzonych w 2020 r. czynności kontrolnych.

W 2020 r. przeprowadzono wszystkie działania kontrolne przewidziane w planach kontroli.

Rysunek 1. Procentowy udział poszczególnych czynności kontrolno-oceniających wśród zadań realizowanych przez WIJHARS w Olsztynie w latach 2016-2020.

Tabela 2. Liczba czynności kontrolno-oceniających przeprowadzonych w 2020 r. z uwzględnieniem kontroli, w których stwierdzono nieprawidłowości.

Czynności kontrolno-oceniające		Liczba czynności kontrolnych	Liczba czynności kontrolnych w których stwierdzono nieprawidłowości (%)
Kontrole jakości handlowej art. rolno-spożywczych realizowane	na rynku krajowym (planowe, doraźne)	140	37 (26,43%)
	w obrocie z zagranicą (importowane art. rolno-spożywcze)	186	1 (0,33%)
Kontrole związane z nadzorem nad krajowym rynkiem owoców i warzyw		18	4 (22,22 %)
Kontrole związane z nadzorem nad rynkiem mięsa		81	0
Kontrole związane z nadzorem nad rynkiem nawozów		6	2 (33,33%)
Kontrole związane z produkcją ekologiczną		6	2 (33,33%)
Ocena jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych		8	2 (25,0%)
Kontrola związana z usuwaniem produktów ubocznych powstałych w wyniku wyrobu wina		1	0
Kontrole związane z nadzorem nad czynnościami wykonywanymi przez rzeczoznawców		5	0
Kontrole ex-post		9	1 (11,11%)
ŁĄCZNIE		460	49 (10,65%)

Podczas 49 kontroli prowadzonych przez WIJHARS w Olsztynie w 2020 r. ujawniono nieprawidłowości, co stanowiło 10,65% ogółu przeprowadzonych czynności kontrolnych. W porównaniu do roku 2019 liczba kontroli z nieprawidłowościami zwiększyła się o 3,33 punktu procentowego. W tabeli 2 podano liczbę czynności kontrolno-oceniających przeprowadzonych przez tut. Inspektorat w 2020 r. z uwzględnieniem liczby kontroli w toku, których stwierdzono nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych.

W wyniku przeprowadzonych kontroli WIJHARS w Olsztynie poddał ocenie jakości handlowej 695 partii artykułów rolno-spożywczych ujawniając 84 partie nie spełniające wymagań jakości handlowej, co stanowi 12,09% wszystkich ocenianych partii. W porównaniu do roku 2019 liczba partii z nieprawidłowościami zwiększyła się o 3,82 punktu procentowego. W tabeli 3 podano liczbę partii artykułów rolno-spożywczych poddanych ocenie jakości handlowej w ramach prowadzonych działań kontrolnych oraz liczbę partii w odniesieniu, do których stwierdzono niewłaściwą jakość handlową.

Tabela 3. Liczba ocenianych w 2020 r. partii artykułów rolno-spożywczych z uwzględnieniem partii o niewłaściwej jakości handlowej.

Czynności kontrolno-oceniające		Liczba ocenianych partii	Liczba partii niewłaściwej jakości handlowej (%)
Kontrole jakości handlowej art. rolno-spożywczych realizowane	na rynku krajowym (planowe, doraźne)	254	68 (26,77%)
	w obrocie z zagranicą (importowane art. rolno-spożywcze)	301	1 (0,33%)
Kontrole związane z nadzorem nad krajowym rynkiem owoców i warzyw		36	10 (27,78%)
Kontrole związane z nadzorem nad rynkiem mięsa		89	0
Kontrole związane z nadzorem nad rynkiem nawozów		5	2 (40,0%)
Kontrole związane z produkcją ekologiczną		2	1 (50,0%)
Ocena jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych		8	2 (25,0%)
ŁĄCZNIE		695	84 (12,08%)

W związku ze stwierdzonymi podczas kontroli nieprawidłowościami Organ wydał:

• zalecenia pokontrolne wzywające do usunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie,
• decyzje administracyjne zakazujące wprowadzenia do obrotu artykułu rolno-spożywczego,
• decyzje administracyjne nakazujące poddanie artykułu rolno-spożywczego określonym zabiegom,
• decyzje administracyjne nakładające kare pieniężną za wprowadzenie do obrotu artykułów rolno-spożywczych niespełniających wymagań jakości handlowej,
• decyzje administracyjne nakładające kare pieniężną za zdjęcie bez zgody Warmińsko-Mazurskiego Inspektora JHARS zabezpieczenia z artykułów rolno-spożywczych zabezpieczonych w toku kontroli,
• mandaty karne,
• dokonano zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa do organów ścigania oraz Krajowej Administracji Skarbowej.

2. Jakość handlowa żywności oferowanej konsumentowi ostatecznemu w świetle zadań prowadzonych przez WIJHARS w Olsztynie

W toku kontroli prowadzonych przez WIJHARS w Olsztynie dokonano oceny jakości handlowej 311 produktów oferowanych konsumentowi ostatecznemu. W zestawieniu nie uwzględniono produktów ocenianych w toku kontroli granicznych. Wszystkie poddane kontroli partie oceniono pod względem prawidłowości oznakowania, 132 z nich poddano ocenie parametrów fizykochemicznych, natomiast 198 z nich poddano ocenie parametrów organoleptycznych. Nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej stwierdzono w przypadku 81 partii (26,05% wszystkich ocenianych w tym zakresie partii) z czego 22 tj. 7% partii stanowiły produkty zafałszowane. W ubiegłym roku nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej stwierdzono w przypadku 65 poddanych kontroli partii, co stanowi 32,34 % wszystkich ocenianych w tym zakresie partii.

Niewłaściwą jakość handlową artykułów rolno-spożywczych z uwagi na niezgodne z deklaracją producenta parametry fizykochemiczne stwierdzono w przypadku 25 wyrobów, co stanowi 18,94% skontrolowanych w tym zakresie partii. Jakość handlową kontrolowanych artykułów rolno-spożywczych w zakresie parametrów fizykochemicznych najczęściej kwestionowano z uwagi na:

• wyroby garmażeryjne
  • obecności niezadeklarowanych surowców pochodzenia wieprzowego i drobiowego,
  • zaniżoną zawartość tłuszczu w stosunku do wartości zadeklarowanej;
• mięso i przetwory mięsne
  • obecność fosforanów dodanych niedozwolonych do stosowania w świeżym mięsie,
  • zawyżoną w mięsie mielonym zawartość tkanki łącznej wyrażonej jako stosunek zawartości kolagenu do zawartości białka,
  • zawyżoną w mięsie mielonym zawartość tłuszczu w stosunku do deklaracji producenta;
• przetwory zbożowe
  • zawyżoną wilgotność mąki,
  • zaniżoną masę netto;
• przetwory owocowo-warzywne
  • zawyżoną zawartość chlorków;
• przetwory rybne
  • zaniżoną masę netto ryby bez glazury w rybach mrożonych glazurowanych,
  • zawyżoną zawartość glazury w rybach mrożonych glazurowanych,
  • zawyżoną zawartość tłuszczu,
  • zawyżona zawartość soli w stosunku do deklarowanej,
  • zaniżoną zawartości białka w stosunku do deklarowanej,
  • zaniżoną zawartość tłuszczu w stosunku do deklarowanej,
  • zaniżoną masę netto wyrobu gotowego,
  w stosunku do wartości deklarowanej przez producenta;
• napoje bezalkoholowe
  • zawyżoną zawartość cukru;
• olej
  • zaniżoną zawartość kwasów tłuszczowych omega 3 w stosunku do wartości zadeklarowanej;
• fermentowane napoje winiarskie
  • zaniżona kwasowość ogólna,
  • zaniżony poziom słodkości,
  • zaniżoną zawartość cukrów.

Najczęściej jakość handlową artykułów rolno-spożywczych kwestionowano z uwagi na wady w zakresie oznakowania. Nieprawidłowości stwierdzone w 76 partiach (24,44% skontrolowanych w tym zakresie partii) dotyczyły między innymi:

• nazwy i rodzaju produktu m. in.:
  • użycie nazwy nieadekwatnej do rzeczywistego składu i właściwości produktu np.:
    • użycie sformułowania „wiejski” sugerującego, że produkt został wyprodukowany w procesie produkcyjnym opartym na tradycyjnej i prostej metodzie produkcji, podczas gdy do produkcji zastosowano surowce, w których składzie znajdują się dodatki do żywności,
    • użycie w nazwie produktu odniesienia do składnika, którego ilościowa zawartość w produkcie (1,0%) jest niewystarczająca do nadania specyficznych walorów smakowo-zapachowych,
    • nazwa opisowa sugerowała, że produkt zawiera przeważającą ilość mięsa indyka, podczas gdy przeważającą ilość wyrobu stanowiły surowce warzywne,
  • umieszczenie w oznakowaniu dwóch wzajemnie wykluczających się nazw np.:
    • sformułowania „chleb żytni” oraz sformułowania „pieczywo pszenno-żytnie”, z których żadne nie odzwierciedla prawdziwego rodzaju i właściwości produktu,
    • jednej sugerującej, że produkt został wytworzony wyłącznie ze świeżych owoców lub soku owocowego, bez użycia aromatu oraz drugiej wskazującej, że smak wyrobu pochodzi jednak od zastosowanego w produkcji aromatu,
    • jednej sugerującej, że składnikiem charakteryzującym ten produkt jest sól, co zostało dodatkowo podkreślone zastosowaną grafiką tj. wizerunkiem paluszków chlebowych oprószonych solą oraz drugiej wskazującej że składnikiem charakteryzującym ten produkt jest olej palmowy,
  • nazwa produktu w języku polskim nie jest tożsama z nazwą produktu w języku włoskim prezentowaną w głównym polu widzenia opakowania tj. brak jest wskazania pochodzenia papryczki wykorzystanej do produkcji,
  • nie umieszczenia w nazwie informacji odnoszących się do warunków przetwarzania jakiemu został on poddany tj. obróbki termicznej jakiej został poddany produkt lub zastosowanego rozdrobnienia surowca – zmielenie,
  • nie umieszczenie w nazwie pieczywa opisu precyzującego jego rodzaj tj. pieczywo mieszane, pieczywo pszenno-żytnie;
• składu m. in.:
  • nie wyszczególnienie w wykazie składników wyrobu gotowego wszystkich składników wykorzystanych podczas produkcji, w tym składników wchodzących w skład składnika złożonego, składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji oraz dozwolonych substancji dodatkowych (np. środek do przetwarzania mąki: kwas askorbinowy (E 300), regulator kwasowości: kwas cytrynowy (E330), kwas mlekowy (E270), mleczan wapnia (E327), barwników karmelu amoniakalny (E150c), tetrazyna (E10), błękit brylantowy FCF (E133), stabilizator: guma arabska (E414), estry glicerolu i żywicy roślinnej (E445), przeciwutleniacz: alfa tokoferol (E307), substancja konserwująca: sorbinian potasu (E202), aromaty, syrop glukozowy, drożdże, słód żytni, mąka żytnia, mąka pszenna, ekstraktu chmielu, woda, tłuszcz wieprzowy, ekstrakt z papryki, gorczyca, soja, sól, kolendra, kminek, majeranek, gorczyca, liść laurowy, papryka chili, pieprz, seler),
  • podanie w wykazie składników nazwy składników nie wykorzystanych podczas produkcji, w tym dozwolonych substancji dodatkowych (np. olej rzepakowy, mąka sojowa, esencja migdałowa, ocet, białka mleka, emulgator E472e, węglan wapnia E170, środek do przetwarzania mąki: kwas askorbinowy, barwnik: E141, substancje słodzące: acesulfan K, cyklaminian sodu, barwniki: karoteny,),
  • nie podanie w wykazie składników źródeł pochodzenia olejów i tłuszczów roślinnych wchodzących w skład składnika złożonego pn. margaryna,
  • nie podanie w odniesieniu do składnika „ziarno parzone” gatunku roślin, z których został on uzyskany tj.: żyto krojone, słonecznik,
  • nie podanie w odniesieniu do składnika pn. „twaróg” opisu wskazującego na jego rodzaj ze względu na zawartość tłuszczu tj. „twaróg półtłusty”,
  • podanie nieprawdziwych informacji odnoszących się do procentowej zawartości składników istotnych do scharakteryzowania danego środka spożywczego i odróżnienia go od innych podobnych na rynku (np. mąka pszenna, mąka żytnia, twaróg, mięso, warzyw),
  • umieszczenie w wykazie składników niewłaściwej nazwy składnika wykorzystanego do produkcji przedmiotowego środka spożywczego tj. np. podano „kukurydza” podczas gdy do produkcji wykorzystano „kaszkę kukurydzianą”; podano „aromat naturalny” podczas gdy do produkcji wykorzystano aromat nie będący aromatem naturalnym,
  • nie zachowanie właściwej kolejności składników użytych do wytworzenia środka spożywczego, które to powinny zostać wymienione w kolejności malejącej, rozpoczynając od tego, którego jest najwięcej, a kończąc na tym, którego jest najmniej,
  • umieszczenie w oznakowaniu informacji o wykorzystaniu do produkcji wyrobów garmażeryjnych niedozwolonej substancji dodatkowe (barwnik ryboflawina);
• nieprawidłowości odnoszące się do obowiązkowych lub fakultatywnych deklaracji producenta tj.:
  • bezpodstawne umieszczenie w oznakowaniu produktu zapisów: „Tradycyjne piwo kuflowe mocne w nowej puszce”, „Tradycyjna receptura”, nawiązujących do tradycyjnego charakteru produktu, w odniesieniu do produktu wyprodukowanego z użyciem wysokoprzetworzonych składników tj. syropu glukozowo-fruktozowy, ekstraktu chmielu, dodatku do żywności tj. barwnika karmel amoniakalny E 150c, substancji pomagających w przetwarzaniu tj. preparaty enzymatyczne,
  • umieszczenie w oznakowaniu produktu określeń sugerujących, że do produkcji użyto składnik w postaci naturalnej tj. „chmiel magnum” podczas gdy w rzeczywistości do produkcji użyty został ekstrakt chmielowy, czyli składnik w postaci przetworzonej,
  • umieszczenie w oznakowaniu sformułowań typu „bez konserwantów”, „zgodnie z przepisami prawa nie zawiera substancji konserwujących i barwników” czy też „Naturalny miód pszczeli” w odniesieniu do produktów, w którym obecność konserwantów jest niedozwolona, co sugeruje, że środek spożywczy ma szczególne właściwości podczas gdy wszystkie podobne środki spożywcze mają takie same właściwości,
  • umieszczenie na frontowej stronie opakowania grafiki sugerując, iż krajem pochodzenia produktu jest Holandia, podczas gdy produkt został wyprodukowany w Polsce,
  • bezpodstawne przypisywanie produktowi właściwości, których on nie posiada, tj. umieszczenie w oznakowaniu informacji: „półtorak” oraz „dwójniak” w odniesieniu do produktów nie spełniających wymagań zawartych w przepisach w zakresie poziomu słodkości oraz ilości cukrów ogółem tj. zaniżony poziom słodkości oraz zaniżona zawartość cukru ogółem,
  • zastosowanie w oznakowaniu grafiki błędnie sugerującej pochodzenie składnika produktu wymieniany w jego nazwie tj. grafika sugeruje, że składnik pochodzi z Meksyku podczas gdy w rzeczywistości pochodzi z Izraela,
  • nie podanie w oznakowaniu wyrobu informacji odnoszącej się do kraju pochodzenia podstawowego składnika tj. wiórki kokosowe, w odniesieniu do produktu, w którego oznakowaniu wskazano kraj jego pochodzenia,
  • nie podanie w oznakowaniu świeżych owoców i warzyw kraju ich pochodzenia,
  • nie wskazanie w oznakowaniu produktu wyróżnionego informacją „wyprodukowano bez stosowania GMO” składników, których ta deklaracja dotyczy,
  • umieszczenia informacji „Środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla niemowląt i małych dzieci” mogącej sugerować, że środek spożywczy ma szczególne właściwości, gdy w rzeczywistości wszystkie podobne środki spożywcze mają takie właściwości,
  • przypisywania artykułom spożywczym właściwości zapobiegania chorobom poprzez podawanie informacji nie będących oświadczeniami zdrowotnymi, np.: „super odporność”, „super wsparcie dla zdrowia”, „...i naszych SUPERFOODS o najwyższych wartościach odżywczych, które zadbają o twoją odporność”, „Nasze SUPERMUSLI jest źródłem żelaza, które pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego”,
  • podania w oznakowaniu nieprawdziwych informacji odnoszących się do:
    • masy netto produktu,
    • masy netto ryby gez glazury oraz procentowej zawartości glazury w rybie głęboko mrożonej glazurowanej,
    • zawartości tkanki łącznej wyrażonej jako stosunek zawartości kolagenu do zawartości białka w oznakowaniu mięsa mielonego,
    • zawartości soli w produkcie, zawartości tłuszczu w produkcie, zawartości białka w produkcie podawanych w ramach wartości odżywczej produktu.

Rysunek 4. Liczba partii artykułów rolno-spożywczych spełniające i niespełniające wymagań jakości handlowej poddana kontroli w 2020 r. z podziałem na grupy towarowe.

Jakość handlową artykułów rolno-spożywczych kwestionowano również z uwagi na całkowity brak oznakowania, umieszczenie w oznakowaniu informacji w postaci skrótów niezrozumiałych dla konsumenta oraz braku informacji dotyczących warunków przechowywania produktu. Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie oznakowania dotyczyły również nierzetelnego przekazywania konsumentom obowiązkowych informacji na temat żywności np. nieprawidłowego przedstawienia daty minimalnej trwałości, braku, niepełnym podaniu lub niewłaściwym przedstawieniu obowiązkowej informacji o wartości odżywczej, a także użycia nieprawidłowego sformułowana poprzedzającego wykaz składników, datę minimalnej trwałości, ilość nominalną towaru paczkowanego, obecność w produkcie niezamierzonych pozostałości substancji mogących powodować alergie lub reakcje nietolerancji oraz braku kodu identyfikacyjnego partii produkcyjnej. Oznakowanie środków spożywczych kwestionowano również z uwagi na błędy techniczne związane z ich prezentacją np. użyciem czcionki o zbyt małym rozmiarze, podaniem nieprawidłowo danych producenta, nieprawidłową prezentacją w oznakowaniu produktu daty minimalnej trwałości tj. przedstawieniem jej za pomocą nacięć na brzegu etykiety lub też błędnie wskazano miejsce na etykiecie, w którym znajdują się informacje odnoszące się do metody połowu ryb, narzędzie połowowego wykorzystanego do połowu ryb lub też umieszczenie w oznakowaniu informacji bez wskazania czego one dotyczą.

Jakość handlową w zakresie cech organoleptycznych kwestionowano w 1 partii przetworów owocowo warzywnych z uwagi na występujące wady odnoszące się do wyglądu i konsystencji produktu. Partia z nieprawidłowościami stanowiła 0,51% wszystkich ocenianych w tym zakresie partii.

3. Działalność informacyjna

Oprócz zadań ustawowych związanych z kontrolą jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych WIJHARS w Olsztynie w 2020 r. zaangażował się również w działalność informacyjną skierowaną zarówno do producentów i przedsiębiorców sektora rolno-spożywczego, jak i konsumentów.

Podstawowym źródłem informacji na temat działalności WIJHARS w Olsztynie jest strona internetowa, na której zamieszczane są m. in. informacje z bieżącej działalności inspektoratu, informacje o wynikach przeprowadzonych kontroli, wykaz przepisów prawnych, wzory formularzy i wniosków, informacje dotyczące współpracy z innymi organizacjami.

W ramach działalności informacyjnej skierowanej do przedsiębiorców pracownicy WIJHARS w Olsztynie w odpowiedzi na zaproszenie Regionalnego Koła Pszczelarzy przygotowali szkolenia z zakresu jakości handlowej miodu. Mimo licznych obostrzeń związanych z obecną sytuacją epidemiologiczną WIJHARS w Olsztynie w 2020 r. w dalszym ciągu angażował się w działania mające na celu podnoszenie wiedzy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. Brak możliwości prowadzenia szkoleń w formie tradycyjnej przyczynił się do przygotowania szkoleń w formie e-learningu. Pracownicy tut. Inspektoratu przygotowali tego typu szkolenia w następujących tematach:

• Jak znakować miody? – wymagania dotyczące jakości handlowej,
• Jakość handlowa żywności w rolniczym handlu detalicznym,
• Jakość handlowa świeżych owoców i warzyw ze szczególnym uwzględnieniem znakowania tych produktów,
• Jakość handlowa ziemniaków ze szczególnym uwzględnieniem znakowania tych produktów.

Szkolenia te zostały udostępnione na stronie internetowej Inspektoratu www.wijhars.olsztyn.pl w zakładce „warto zajrzeć”.

Warmińsko-Mazurski Wojewódzki Inspektor Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych angażował się w 2020 r. również w realizację „Programu rozwoju żywności regionalnej, tradycyjnej, naturalnej wysokiej jakości w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2016-2020”. W dniu 20 października 2020 r. Wojewódzki Inspektor JHARS oraz z-ca kierownika Wydziału Kontroli wzięli udział w spotkaniu on-line, zorganizowanym przez Departament Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Marszałkowskiego, skierowanym do producentów żywności prowadzących swoją działalności na terenie województwa warmińsko-mazurskiego potencjalnie zainteresowanych wyróżnieniem swoich produktów jako Chronione Oznaczenie Geograficzne, Chroniona Nazwa Pochodzenia lub Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Spotkanie to miało na celu przybliżenie zagadnień związanych z rejestracją i certyfikacją produktów w unijnych systemach jakości oraz zachęcenie do promowania produktów regionalnych i tradycyjnych wytwarzanych na terenie naszego województwa jako ChOG, ChNP lub GTS. W takcie spotkania przedstawiciele WIJHARS w Olsztynie w trakcie wystąpienia pt. Tryb i zasady kontroli produktów ChNP, ChOG, GTS przeprowadzanych przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przedstawili specyfikę kontroli prowadzonych u producenta, który zamierza wprowadzać do obrotu produkty zarejestrowane w unijnym systemie jakości żywności oraz specyfikę kontroli prowadzonych w ramach nadzoru nad takimi produktami.

Wspierając działalność związaną z promowaniem żywności wysokiej jakości przedstawiciel tut. Inspektoratu jako członek Zespołu Opiniodawczo-Doradczego ds. Sieci „Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury i Powiśle” brał udział w opiniowaniu wniosków przedsiębiorców starających się o uzyskanie prawa do posługiwania się logotypem sieci „Dziedzictwo Kulinarne Warmia Mazury i Powiśle”.

W 2020 r. w ramach promocji żywności wysokiej jakości przedstawiciel WIJHARS w Olsztynie wziął udział w konferencji w formie webinarium pn. ,,Nowoczesna i bezpieczna produkcja ziemniaka w województwie warmińsko- mazurskim” zorganizowanej przez Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Olsztynie. Konferencja skierowana była do producentów ziemniaków zlokalizowanych na terenie województwa warmińsko-mazurskiego i miała na celu przybliżenie zagadnień związanych z nowymi technologiami w produkcji ziemniaków, systemami promocji oraz budowaniem marki produktów. W trakcie wystąpienia pt. „Systemy jakości jako podstawowy element w budowie marki i wzrostu przychodów z produkcji rolnej” przedstawiciel WIJHARS w Olsztynie omówił wymagania jakie muszą spełniać produkty zarejestrowane w unijnych systemach jakości oraz zwrócił szczególną uwagę na korzyści związane ze stosowaniem znaków potwierdzających specyficzną jakość artykułów rolno-spożywczych.

W ubiegłym roku WIJHARS w Olsztynie wziął również udział VII konferencja naukowo-techniczna „Bezpieczny Produkt Spożywczy” zorganizowana przez firmę BMP – wydawca kwartalnika „Kierunek Spożywczy” oraz administrator portalu www.kierunekspozywczy.pl. Wydarzenie to zostało objęte honorowym patronatem między innymi przez Warmińsko-Mazurskiego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Podczas konferencji przedstawiciel WIJHARS w Olsztynie wygłosił wykład pt. „Bezpieczeństwo żywności w kontekście jakości handlowej dotyczącej znakowania”. Podczas prelekcji zwrócono uwagę na ścisły związek pomiędzy bezpieczeństwem żywności a prawem konsumenta do informacji. Omówiono wybrane elementy oznakowania wpływające na bezpieczeństwo żywności tj. skład produkt ze szczególnym uwzględnieniem składników mogących powodować alergie i reakcje nietolerancji oraz stosowanie dozwolonych substancji dodatkowych, warunki przechowywani i warunki użycia produktu, informacje dotyczące wartości odżywczej oraz oświadczenia żywieniowe i zdrowotne. Podkreślono, że informacje zawarte w oznakowaniu produktów spożywczych stanowią jedną z fundamentalnych gwarancji świadomego uczestnictwa w rynku oraz dają poczucie szeroko pojętego bezpieczeństwa.

Angażując się w działalność informacyjną pracownicy WIJHARS w Olsztynie przygotowują również artykuły prasowe dotyczące jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych. W 2020 roku pracownicy inspektoratu przygotowali 7 publikacji, które opublikowano w biuletynie „Wiedza i Jakość” wydawanym przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz w czasopiśmie „Kierunek spożywczy” wydawanym przez BMP Sp. z o.o. Sp.k. Przygotowane przez pracowników Inspekcji publikacje w głównej mierze skierowane były do konsumentów i poruszały zagadnienia dotyczące jakości handlowej żywności, w tym między innymi miodu, tłuszczów do smarowania. W opracowaniach poruszano również zagadnienia dotyczące pochodzenia produktów, pochodzenia surowców wykorzystywanych podczas produkcji, identyfikacji żywności wolnej od GMO oraz zwracano uwagę na istotne elementy oznakowania mające duży wpływ na bezpieczeństwo żywności.

Ponadto, w ramach działalności informacyjnej mającej na celu między innymi propagowanie wiedzy na temat jakości handlowej artykułów rolno spożywczych, tut. Inspektorat bierze udział w cyklicznej audycji radiowej Polskiego Radia Olsztyn pt. „Jedzenie pod lupą”. Pracownicy tut. Inspektoratu podczas rozmów z prowadzącą program Panią Dorotą Grzymską omawiają zagadnienia związane z jakością handlową poszczególnych grup artykułów rolno-spożywczych oraz zwracają uwagę na konieczność czytania etykiet, które zawierają wiele cennych dla konsumenta informacji.

W związku z wyłączeniem z zadań IJHARS działań związanych z nadzorem nad wprowadzaniem do obrotu nawozów, nawozów oznaczonych znakiem „NAWOZY WE” i środków wspomagających uprawę roślin i przekazaniem ich Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa pracownicy tut. Inspektoratu zorganizowali również szkolenie dla pracowników Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa mają cena celu przybliżenie zakresu działań związanych z tym zadaniem. Podczas szkolenia zwrócono uwagę na najważniejsze aspekty dotyczące nadzoru nad rynkiem nawozów, omówiono specyfikę kontroli oraz przybliżono uregulowania prawne dotyczące nadzoru nad rynkiem nawozów.