Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie

Obowiązkowe informacje w przypadku produktów sprzedawanych luzem lub pakowanych na życzenie konsumenta w miejscu sprzedaży

Nazwa środka spożywczego

Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa określona w przepisach, w przypadku braku takiej nazwy nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego.

W przypadku pieczywa stosuje się nazwy opisowe zawierające jasny opis środka spożywczego umożliwiający poznanie jego rzeczywistego charakteru ze względu na rodzaj użytych mąk, np.:

• chleb zbójnicki żytni razowy ze słonecznikiem – nazwa wskazuje, że chleb został wytworzony z mąki żytniej razowej (typ 2000) z dodatkiem pestek słonecznika, które powinny być widoczne na przekroju poprzecznym chleba),
• chleb pszenno-owsiany z żurawiną – nazwa wskazuje, że chleb został wytworzony z mąki pszennej i owsianej z dodatkiem żurawiny, która powinna być widoczna na przekroju poprzecznym chleba).

Nazwie muszą towarzyszyć również informacje dotyczące rodzaju surowca, z którego został wytworzony produkt np. pieczywo mieszane, pieczywo pszenno-żytnie, pieczywo pszenno-gryczane.

Wykaz składników

• poprzedzony jest nagłówkiem, który składa się lub zawiera wyraz „składniki”,
• obejmuje wszystkie składniki, które wymienia się w kolejności malejącej, w momencie ich użycia do produkcji, rozpoczynając od tego, którego jest najwięcej a kończąc na tym którego jest najmniej,
• składniki stanowiące mniej niż 2% gotowego środka spożywczego mogą być wymienione w dowolnej kolejności po pozostałych składnikach,
• poszczególne składniki oznaczane są szczegółowymi nazwami np. mąka żytnia razowa, mąka pszenna graham, mąka pszenna orkiszowa, słód jęczmienny,
• składniki alergenne muszą zostać wyróżnione za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego je od reszty składników,
• zastosowanie podczas produkcji składnika złożonego wymaga podania w wykazie składników wszystkich jego komponentów,
• zamiast składnika może być podana nazwa kategorii składników, do której składnik ten należy np.
  • „Mąka”, po której nastąpi lista zbóż z których ją uzyskano, w malejącym porządku według masy np.: mąka: pszenna, żytnia, owsiana,
  • przyprawy w ilości nieprzekraczającej wagowo 2% środka spożywczego – „Przyprawy" lub „Mieszanka przypraw",
  • zioła i części ziół w ilości nieprzekraczającej wagowo 2% środka spożywczego – „Zioła" lub „mieszanka ziół",
  • wszystkie rodzaje sacharozy – „Cukier",
  • wszystkie rodzaje białek mleka (kazeiny, kazeiniany oraz białka z serwatki) i ich mieszanki – „Białka mleka",
• w przypadku stosowania składników zawierających substancje dodatkowe np. maki pszennej z kwasem askorbinowym (E300) w wykazie składników należy wyszczególnić kwas askorbinowy i podać jego funkcję technologiczną tj. środek do przetwarzania mąki: kwas askorbinowy lub środek do przetwarzania mąki: E300,
• dozwolone substancje dodatkowe pełniące określone funkcje technologiczne w wyrobie gotowym muszą być oznaczone nazwą kategorii, po której podajemy szczegółową nazwę dozwolonej substancji dodatkowej lub numer E np. w przypadku stosowania mąki zawierającej w swoim składzie kwas askorbinowy (E300) w wykazie składników należy wyszczególnić kwas askorbinowy i podać jego funkcję technologiczną, tj. środek do przetwarzania mąki: kwas askorbinowy lub środek do przetwarzania mąki: E300. Kwas askorbinowy jest stosowany w określonym celu technologicznym i jego użycie do mąki, wpływa również na produkt finalny czyli pieczywo,
• wodę dodaną jako składnik produktu gotowego podajemy w wykazie składników jeśli jej ilość przekracza 5% masy produktu gotowego (woda dodana jako składnik = całkowita ilość produktu pomniejszona o masę innych składników).

Dane producenta

imię i nazwisko

Masa jednostkowa pieczywa

Wyżej wymienione informacje dotyczące pieczywa musza być dostępne w miejscu sprzedaży np. na wywieszce lub w inny sposób w miejscu dostępnym bezpośrednio konsumentowi finalnemu.

W przypadku produktów opakowanych informacje te musza zostać uzupełnione o:

Wykaz składników

należy uzupełnić o informacje dotyczące oznaczenia ilościowego składników:

• obowiązkowe, gdy dany składnik lub dana kategoria składników występuje w nazwie środka spożywczego lub jest zwykle kojarzony z tą nazwą przez konsumenta; jest podkreślony w oznakowaniu słownie, obrazowo lub graficznie; jest istotny w celu scharakteryzowania danego środka spożywczego i odróżnienia go od produktów, z którymi mógłby być mylony ze względu na jego nazwę lub wygląd np. ….ze słonecznikiem – konieczność określenia procentowej zawartości słonecznika,
• wyrażone jest wartością procentową, która musi odpowiadać ilości składnika lub składników względem wyrobu gotowego,
• znajduje się albo w nazwie środka spożywczego, bezpośrednio przy niej lub w wykazie składników w powiązaniu z danym składnikiem lub kategorią składników.

Data minimalnej trwałości/Termin przydatności do spożycia

• z obowiązku podawania daty minimalnej trwałości zwolnione są wyroby piekarnicze lub cukiernicze, zwykle spożywane w ciągu 24 godzin od daty wytworzenia,
• składa się z dnia, miesiąca oraz roku w takiej kolejności oraz w niekodowanej formie. W przypadku produktów, których trwałość nie przekracza trzech miesięcy wystarczy oznaczenie dnia oraz miesiąca,
• termin przydatności do spożycia stosuje się w przypadku produktów, które z mikrobiologicznego punktu widzenia szybko się psują i z tego względu już po krótkim czasie mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, w przypadku pozostałych produktów określa się datę minimalnej trwałości,
• termin przydatności do spożycia poprzedza sformułowanie: „Należy spożyć do”,
• datę minimalnej trwałości poprzedza sformułowanie : „Najlepiej spożyć przed” np. „Należy spożyć przed 22.05.2017 r.”
  Sformułowaniom tym towarzyszy sama data lub odesłanie do miejsca gdzie data minimalnej trwałości/termin przydatności do spożycia produktu jest podana np. „na spodzie opakowania”.

Warunki przechowywania produktu

podaje się zaraz po dacie minimalnej trwałości/terminie przydatności do spożycia, nie oddziela innymi informacjami.

Kod identyfikacyjny partii produkcyjnej

rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach.

• kodem partii produkcyjnej może być termin przydatności do spożycia jeśli określony jest co najmniej z podaniem dnia i miesiąca jeśli określenie to wystarczy do identyfikacji partii. W oznakowaniu umieszczamy informację o tym co jest kodem identyfikacyjny partii np. „termin przydatności do spożycia jest równocześnie numerem partii”,
• jeżeli nie jest możliwe jednoznaczne odróżnienie kodu identyfikacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, kod identyfikacyjny należy poprzedzić literą "L".

Kraj lub miejsce pochodzenia

podajemy zawsze gdy brak tej informacji mógłby wprowadzać konsumenta w błąd co do rzeczywistego kraju lub miejsca pochodzenia środka spożywczego, w szczególności gdyby informacje towarzyszące środkowi spożywczemu lub etykieta jako całość mogły sugerować, że dany środek spożywczy pochodzi z innego kraju lub miejsca.

Ilość netto żywności

• może być poprzedzona wyrażeniem „masa netto”, „zawartość netto”,
• podaje się w jednostkach masy tj. gramach (g) lub kilogramach (kg),
• podając masę netto nie uwzględnia się tolerancji ± tj. „masa netto 500 g” „masa netto 500 g ± 10 g”.

Dodatkowe wymagania dotyczące oznakowania

• nazwa żywności oraz masa netto muszą znajdować się w jednym polu widzenia,
• informacje dotyczące żywności podaje się w sposób zapewniający wyraźną czytelność z użyciem znaków o rozmiarze czcionki, których wysokość małej litery „x” wynosi co najmniej 1,2 mm,
• informacje na temat żywności muszą być dobrze widoczne, wyraźnie czytelne oraz nieusuwalne,
• informacje na temat żywności nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte, pomniejszone ani przerwane jakimikolwiek innymi nadrukami, ilustracjami czy innym materiałem,
• prezentacje graficzne umieszczone w oznakowaniu nie mogą sugerować obecności składników rzeczywiście nie wykorzystanych do produkcji,
• Informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd.

Dobrowolne informacje na temat żywności

które można umieścić w oznakowaniu:

• nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd, być niejednoznaczne ani dezorientować konsumenta,
• nie mogą być prezentowane ze szkodą dla przestrzeni dostępnej do prezentowania informacji obowiązkowych.

Przykłady dobrowolnych informacji stosowanych w przypadku pieczywa:

• „bez konserwantów” – produkty nie zawierające w swoim składzie konserwantów również pochodzących z innych produktów złożonych np. mieszanek przypraw, suszów owocowo-warzywnych,
• „nie zawiera substancji dodatkowych”, „bez polepszaczy” – produkty nie zawierające w swoim składzie substancji dodatkowych jak również substancje te nie wchodziły w skład zastosowanych surowców np. mąk, mieszanek piekarskich, nawet jeśli zgodnie z przepisami nie są traktowane jako składnik tego produktu i nie pełnią żadnej funkcji technologicznej w produkcie gotowym,
• „na naturalnym zakwasie/kwasie” – produkt został wyprodukowany w tradycyjny sposób na naturalnym zakwasie. Informacja tego typu nie powinna być zamieszczana w oznakowaniu pieczywa produkowanego z dodatkiem syntetycznych kwasów,
• „nie zawiera barwników” nie można umieszczać tego typu informacji w oznakowaniu pieczywa ponieważ barwniki nie mogą być dodawane do chleba i produktów podobnych. Barwniki (karmele E150 a-d) mogą być używane wyłącznie do produkcji chleba słodowego,
• „produkt bezglutenowy” – zawartość glutenu w produkcie nie przekracza 20 mg/kg,
• „produkt o bardzo niskiej zawartości glutenu” – zawartość glutenu w produkcie nie przekracza 100 mg/kg,
  Informacjom na temat nieobecności lub zmniejszonej zawartości glutenu w żywności mogą towarzyszyć sformułowania: „odpowiednie dla osób nietolerujących glutenu” lub „odpowiednie dla osób cierpiących na celiakię”,
• „oryginalne”, „najwyższa jakość” – można stosować w przypadku produktów, które faktycznie wyróżnia się dobrą jakością, oryginalnością w porównaniu z i innymi produktami obecnych na rynku,
• „tradycyjny” - to produkt wytwarzany w sposób tradycyjny niezmienny od lat (co najmniej 30) tj. z tradycyjnych surowców, zgodnie ze starą recepturą i sposobem produkcji,
• „domowy”, „wiejski”, „babuni” itp. – to produkty wytworzone w sposób możliwy do odtworzenia w warunkach domowych z wykorzystaniem produktów ogólnie dostępnych. Nie mogą zawierać dodatków do żywności. Podczas ich wytwarzania nie mogą być wykorzystywane półprodukty,
• „Produkt polski” to produkty wyprodukowany na terytorium Polski wyłącznie ze składników pochodzących z produkcji podstawowej (pierwotnej), która miała miejsce w Polsce. Jeżeli do produkcji pieczywa zastosowano składniki inne niż pochodzenia krajowego to łączna masa tych składników w chwili ich użycia nie może przekraczać 25% łącznej masy wszystkich składników, nie licząc masy wody użytej do produkcji. Składników tych nie można zastąpić składnikami, odpowiednio, będącymi produktami podstawowymi lub pochodzącymi z takich produktów, których produkcja podstawowa odbyła się na terenie kraju. W oznakowaniu artykułu rolno-spożywczego informację „Produkt polski” można zamieszczać w formie ściśle określonego znaku graficznego zawierającego tę informację.

Broszurka ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.

Wykaz aktów prawnych zawierających szczegółowe informacje:

• ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno–spożywczych,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów roln0-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski”.

Przewodnik do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011