Wojewódzki Inspektorat Jakości Handlowej
Artykułów Rolno-Spożywczych w Olsztynie

Nazwa środka spożywczego

Nazwą środka spożywczego jest jego nazwa określona w przepisach, w przypadku braku takiej nazwy nazwa zwyczajowa, a jeśli nazwa zwyczajowa nie istnieje lub nie jest stosowana, przedstawia się nazwę opisową tego środka spożywczego. W przypadku przetworów owocowo warzywnych istnieje szereg nazw zwyczajowych np. kapusta kiszona/kwaszona, koncentrat pomidorowy, kompot, chrzan tarty, ćwikła z chrzanem, korniszony, sos warzywny oraz wiele innych. Wykorzystywane są również nazwy opisowe zawierające jasny opis środka spożywczego umożliwiający poznanie jego rzeczywistego charakteru ze względu na rodzaj użytych składników np. sałatka warzywna w zalewie octowej, marynowana fasolka szparagowa.

• nazwie muszą towarzyszyć następujące informacje:
  • o zastosowanych procesach technologicznych np. pasteryzowany,
  • dotyczące warunków fizycznych np. w przypadku koncentratu pomidorowego dane dotyczące zawartości ekstraktu,
• nazwie mogą towarzyszyć informacje dotyczące:
  • właściwości charakterystycznych przydatnych konsumentowi np. pikantny, łagodny,
  • użytych do produkcji składników np. ketchup z bazylią,
  • przeznaczenia np. w przypadku sosów warzywnych „do makaronu”.

Wykaz składników

• poprzedzony jest nagłówkiem, który składa się lub zawiera wyraz „składniki”,
• obejmuje wszystkie składniki, które wymienia się w kolejności malejącej, rozpoczynając od tego którego jest najwięcej a kończąc na tym którego jest najmniej, w momencie ich użycia do produkcji,
• składniki stanowiące mniej niż 2% gotowego środka spożywczego mogą być wymienione w dowolnej kolejności po pozostałych składnikach,
• poszczególne składniki oznaczane są szczegółowymi nazwami,
• składniki alergenne muszą zostać wyróżnione za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego je od reszty składników,
• zastosowanie podczas produkcji składnika złożonego wymaga podania w wykazie składników wszystkich jego komponentów,
• zamiast składnika może być podana nazwa kategorii składników, do której składnik ten należy np.
  • „warzywa”, „owoce”, „grzyby” – gdy żaden z ich poszczególnych gatunków nie ma znaczącej przewagi wagowej i gdy są one stosowane w proporcjach, które mogą się zmieniać – następuje po nich fraza „w zmiennych proporcjach”. W przypadku gdy np. jedno z warzyw występuje w przewadze wagowej należy je umieścić na pierwszym miejscu , a w odniesieniu do pozostałych można zastosować określenie „w zmiennych proporcjach”,
  • przyprawy w ilości nieprzekraczającej wagowo 2% środka spożywczego – „Przyprawy" lub „Mieszanka przypraw",
  • zioła i części ziół w ilości nieprzekraczającej wagowo 2% środka spożywczego – „Zioła" lub „mieszanka ziół",
  • wszystkie rodzaje sacharozy – „Cukier",
  • bezwodna glukoza (bezwodna dekstroza) lub jednowodna glukoza (jednowodna dekstroza) – „Glukoza”,
  • syrop glukozowy i bezwodny syrop glukozowy – „syrop glukozowy”,
• w przypadku stosowania dozwolonych substancji dodatkowych pełniących określone funkcje technologiczne w wyrobie gotowym muszą być one oznaczone nazwą kategorii, po której podajemy szczegółową nazwę dozwolonej substancji dodatkowej lub numer E np. regulator kwasowości kwas cytrynowy lub E330,
• wodę dodaną jako składnik produktu podajemy w wykazie składników jeśli jej ilość przekracza 5% masy produktu gotowego (woda dodana jako składnik = całkowita ilość produktu pomniejszona o masę innych składników),
• wody dodanej jako składnika produktu nie podajemy jeżeli jest stosowana wyłącznie do odtworzenia składników używanych w formie skondensowanej lub odwodnionej,
• oznaczenie ilościowe składników:
  • jest obowiązkowe, gdy dany składnik lub dana kategoria składników występuje w nazwie środka spożywczego lub jest zwykle kojarzony z tą nazwą przez konsumenta; jest podkreślony w oznakowaniu słownie, obrazowo lub graficznie; jest istotny w celu scharakteryzowania danego środka spożywczego i odróżnienia go od produktów, z którymi mógłby być mylony ze względu na jego nazwę lub wygląd np. kompot truskawkowy - konieczność określenia procentowej zawartości truskawek,
  • wyrażone jest wartością procentową, która musi odpowiadać ilości składnika lub składników w chwili jego/ich użycia,
  • znajduje się albo w nazwie środka spożywczego, bezpośrednio przy niej lub w wykazie składników w powiązaniu z danym składnikiem lub kategorią składników,
  • oznaczenie ilościowe składników nie jest konieczne w przypadku mieszanek owoców, warzyw lub grzybów gdy żaden z ich poszczególnych gatunków nie ma znacznej przewagi wagowej i gdy są one stosowane w proporcjach, które mogą się zmieniać.

Dane producenta

imię i nazwisko oraz adres.

Ilość netto żywności

• może być poprzedzona wyrażeniem „masa netto”, „zawartość netto” lub „objętość netto”,
• podaje się w jednostkach objętości w przypadku produktów o konsystencji płynnej lub jednostkach masy w przypadku produktów o konsystencji stałej, półpłynnej , mazistej,
• minimalna wysokość cyfr i liter w oznakowaniu ilości nominalnej towaru paczkowanego wynosi minimum odpowiednio:
  • dla produktu o masie/objętości do 50 g (ml) – 2 mm,
  • dala produktu o masie/objętości powyżej 50 do 200 g (ml) – 3 mm,
  • dla produktu o masie/objętości powyżej 200 do 1000 g (ml) – 4 mm,
  • dla produktu o masie/objętości powyżej 1 kg (l) – 6 mm,
• podając masę netto nie uwzględnia się tolerancji ±,
• w przypadku, gdy dany środek spożywczy w stanie stałym jest prezentowany w środku płynnym, na etykiecie należy podać masę netto środka spożywczego po odsączeniu (nie dotyczy kompotów), pod warunkiem że płyn jest jedynie dodatkiem do podstawowych składników wyrobu i nie jest czynnikiem decydującym o zakupie,
• nazwa żywności oraz masa netto muszą znajdować się w jednym polu widzenia.

Data minimalnej trwałości

• składa się z dnia miesiąca oraz roku w takiej kolejności oraz w niekodowanej formie. W przypadku produktów, których trwałość przekracza trzy miesiące, lecz nie przekracza 18 miesięcy, wystarczy oznaczenie miesiąca oraz roku,
• datę minimalnej trwałości poprzedza sformułowanie:
  • „Najlepiej spożyć przed” – jeśli data zawiera oznaczenie dnia np. „Najlepiej spożyć przed: 24.04.2018”
  • „Najlepiej spożyć przed końcem” – w pozostałych przypadkach np. „Najlepiej spożyć przed końcem: 04.2018”

Sformułowaniom tym towarzyszy sama data lub odesłanie do miejsca gdzie data minimalnej trwałości/termin przydatności do spożycia produktu jest podana np. „na wieczku opakowania”.

Warunki przechowywania produktu

• podaje się zaraz pod datą minimalnej trwałości, nie oddziela innymi informacjami,
• w przypadku produktów pakowanych w atmosferze ochronnej, próżniowo lub w hermetycznych sterylizowanych opakowaniach konieczne jest wskazanie jak długo i w jakich warunkach produkt może być przechowywany po jego otwarciu.

Kod identyfikacyjny partii produkcyjnej

rozumianej jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach.

• kodem partii produkcyjnej może być data minimalnej trwałości/termin przydatności do spożycia jeśli określony jest co najmniej z podaniem dnia i miesiąca jeśli określenie to wystarczy do identyfikacji partii. W oznakowaniu umieszczamy informację o tym co jest kodem identyfikacyjny partii np. „data minimalnej trwałości jest równocześnie numerem partii”,
• jeżeli nie jest możliwe jednoznaczne odróżnienie kodu identyfikacyjnego od innych informacji zawartych w oznakowaniu, kod identyfikacyjny należy poprzedzić literą "L".

Obowiązkowe dane szczegółowe

• jeśli do produktu dodano substancje słodzące w jego oznakowaniu umieszcza się informację „zawiera substancję(-e) słodzącą(-e)”,
• jeśli do produktu oprócz cukru dodano substancje słodzące w jego oznakowaniu umieszcza się informację „zawiera cukier(cukry) i substancję(-e) słodzącą(-e)”,
• jeśli do produktu dodano środki spożywcze zawierające aspartam/sól aspartamuacesulfamu w jego oznakowaniu umieszcza się informację: „zawiera aspartam (źródło fenyloalaniny)" - w wykazie składników aspartam/sól aspartamuacesulfamu są oznaczone wyłącznie numerem E lub „zawiera źródło fenyloalaniny” - w wykazie składników podana jest nazwa szczególna aspartamu/soli aspartamuacesulfamu.

Dodatkowe wymagania dotyczące oznakowania

• informacje dotyczące żywności podaje się w sposób zapewniający wyraźną czytelność z użyciem znaków o rozmiarze czcionki, których wysokość małej litery „x” wynosi co najmniej 1,2 mm,
• informacje na temat żywności muszą być dobrze widoczne, wyraźne, czytelne oraz, nieusuwalne,
• informacje na temat żywności nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte, pomniejszone ani przerwane jakimikolwiek innymi nadrukami, ilustracjami czy innym materiałem,
• prezentacje graficzne umieszczone w oznakowaniu nie mogą sugerować obecności składników rzeczywiście nie wykorzystanych do produkcji,
• Informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd.

Obowiązkowe informacje w przypadku produktów sprzedawanych luzem lub pakowanych na życzenie konsumenta w miejscu sprzedaży np. kapusty kiszonej, ogórków kiszonych lub małosolnych

• nazwa środka spożywczego,
• wykaz składników,
• dane producenta tj. imię i nazwisko.

Dobrowolne informacje na temat żywności

które można umieścić w oznakowaniu

• nie mogą one jednak wprowadzać konsumenta w błąd, być niejednoznaczne ani dezorientować konsumenta,
• muszą być poparte dowodami,
• nie mogą być prezentowane ze szkodą dla przestrzeni dostępnej do prezentowania informacji obowiązkowych.

Przykłady dobrowolnych informacji stosowanych w przypadku mięsa i przetworów mięsnych:

• „bez konserwantów” – produkty do produkcji, których nie użyto substancji dodatkowych, jak również substancje te nie wchodziły w skład stosowanych surowców, składników złożonych. Może być stosowane tylko w odniesieniu do produktów, do których zgodnie z obowiązującym prawem istniej możliwość dodawania substancji dodatkowych a pomimo tego nie zostały one do niego dodane,
• „tradycyjny” - to produkt wytwarzany w sposób tradycyjny niezmienny od lat (co najmniej 30) tj. z tradycyjnych surowców, zgodnie ze starą recepturą i sposobem produkcji,
• „domowy”, „wiejski”, „babuni” itp. – to produkty wytworzone w sposób możliwy do odtworzenia w warunkach domowych z wykorzystaniem produktów ogólnie dostępnych. Nie mogą zawierać dodatków do żywności. Podczas ich wytwarzania nie mogą być wykorzystywane półprodukty,
• „ekologiczny” dotyczy wyłącznie żywności wyprodukowanej metodami ekologicznymi i mającej certyfikat zgodności produkcji lub przetwarzania metodami ekologicznymi,
• „naturalny” – produkt, który został wytworzony ze składników naturalnych, a także jest wolny m.in. od substancji dodatkowych, takich jak np. substancje konserwujące, barwniki, substancje żelujące, stabilizatory, substancje zagęszczające, czy też substancji chemicznych będących źródłem składników mineralnych,
• „oryginalne”, „najwyższa jakość” – można stosować w przypadku produktów, które faktycznie wyróżnia się dobrą jakością, oryginalnością w porównaniu z i innymi produktami obecnymi na rynku,
• „Produkt polski” to produkty wyprodukowany na terytorium Polski wyłącznie ze składników pochodzących z produkcji podstawowej (pierwotnej), która miała miejsce w Polsce. Jeżeli do produkcji zastosowano składniki inne niż pochodzenia krajowego to łączna masa tych składników w chwili ich użycia nie może przekraczać 25% łącznej masy wszystkich składników, nie licząc masy wody użytej do produkcji. Składników tych nie można zastąpić składnikami, odpowiednio, będącymi produktami podstawowymi lub pochodzącymi z takich produktów, których produkcja podstawowa odbyła się na terenie kraju. W oznakowaniu artykułu rolno-spożywczego informację „Produkt polski” można zamieszczać w formie ściśle określonego znaku graficznego zawierającego tę informację.

Broszurka ma charakter informacyjny i nie stanowi wykładni prawa.

Wykaz aktów prawnych zawierających szczegółowe informacje:

• ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno–spożywczych,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004,
• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych,
• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowani towarów paczkowanych,
• rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski”.

Przewodnik do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011