Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie

Podstawa prawna

Zapis art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy o odpadach definiuje stosowanie komunalnych osadów ściekowych jako rozprowadzanie na powierzchni ziemi lub wprowadzanie ich do gleby. W Dziale VII ustawy o odpadach – Szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów, Rozdział 4 – Komunalne osady ściekowe, określone zostały ogólne warunki stosowania komunalnych osadów ściekowych. Komunalne osady ściekowe mogą być poddawane procesowi odzysku polegającym na stosowaniu:

• w rolnictwie rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz,
• do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,
• do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz,
• do rekultywacji terenów, w tym gruntów na cele rolne,
• przy dostosowaniu gruntów do określonych potrzeb wynikających z planów gospodarki odpadami, planów zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Stosowanie komunalnych osadów ściekowych

Komunalne osady ściekowe mogą być stosowane jeżeli są ustabilizowane oraz przygotowane odpowiednio do celu i sposobu ich stosowania, w szczególności przez poddanie ich obróbce biologicznej, chemicznej, termicznej lub innemu procesowi, który obniża podatność komunalnego osadu ściekowego na zagniwanie i eliminuje zagrożenie dla środowiska lub zdrowia ludzi. Konieczne jest takie przygotowanie osadu ściekowego, aby był on jak najmniej uciążliwy zapachowo, zwłaszcza jeżeli jest stosowany w okresie letnim oraz w pobliżu siedlisk ludzkich i centrów turystycznych.

Dodatkowo, wprowadzanie komunalnych osadów ściekowych do gleby nie może spowodować przekroczenia standardów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie sposobu prowadzenia oceny zanieczyszczenia powierzchni ziemi. Dotyczy to głównie wartości dopuszczalnych dla metali ciężkich (Cr, Pb, Cd, Hg, Ni, Zn, Cu).

Szczegółowe warunki, jakie muszą być spełnione przy rolniczym wykorzystaniu komunalnych osadów ściekowych, dawki stosowanych osadów komunalnych, zakres, częstotliwość i metody referencyjne badań komunalnych osadów ściekowych i gruntów, na których osady te mają być stosowane, określa rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska zmieniające rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych.

Zakazy stosowania komunalnych osadów ściekowych

W art. 96 ust. 12 ustawy o odpadach określono zakazy stosowania komunalnych osadów ściekowych:

• na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody,
• na terenach ochrony pośredniej stref ochronnych ujęć wody, w przypadku ich ustanowienia w akcie prawa miejscowego wydanym na podstawie art. 135 ust. 1 pkt. 2 ustawy Prawo wodne,
• w pasie gruntu o szerokości 50 m bezpośrednio przylegającego do brzegów jezior i cieków,
• na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią oraz na terenach czasowo podtopionych i bagiennych,
• na terenach czasowo zamarzniętych i pokrytych śniegiem,
• na gruntach o dużej przepuszczalności, stanowiących w szczególności piaski luźne i słabogliniaste oraz piaski gliniaste lekkie, jeżeli poziom wód gruntowych znajduje się na głębokości mniejszej niż 1,5 m poniżej powierzchni gruntu,
• na gruntach rolnych o spadku przekraczającym 10%,
• na obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, w przypadku ich ustanowienia w akcie prawa miejscowego wydanym na podstawie art. 141 ust. 1 ustawy Prawo wodne,
• na terenach objętych pozostałymi formami ochrony przyrody nie wymienionymi w pkt 1, jeżeli osady ściekowe zostały wytworzone poza tymi terenami,
• na terenach położonych w odległości mniejszej niż 100 m od ujęcia wody, domu mieszkalnego lub zakładu produkcji żywności,
• na gruntach, na których rosną rośliny sadownicze i warzywa, z wyjątkiem drzew owocowych,
• na gruntach przeznaczonych pod uprawę roślin jagodowych i warzyw, których części jadalne bezpośrednio stykają się z ziemią i są spożywane w stanie surowym – w ciągu 18 miesięcy poprzedzających zbiory i w czasie zbiorów,
• na gruntach wykorzystywanych na pastwiska i łąki,
• na gruntach wykorzystywanych do upraw pod osłonami.

Obowiązki wytwórcy komunalnych osadów ściekowych 

Obowiązki wytwórcy komunalnych osadów ściekowych wynikające z ustawy o odpadach:

1. Prawidłowe stosowanie w następujących celach:

• w rolnictwie rozumianym jako uprawa wszystkich płodów rolnych wprowadzanych do obrotu handlowego, włączając w to uprawy przeznaczone do produkcji pasz,
• do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,
• do uprawy roślin nieprzeznaczonych do spożycia i do produkcji pasz.

2. Przekazywanie do stosowania wyłącznie władającemu powierzchnią ziemi na której mają one być stosowane.
3. Poddawanie osadów i gruntów na których mają one być stosowane, przed stosowaniem osadów, badaniom, w zakresie określonym w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie komunalnych osadów ściekowych oraz w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającym rozporządzenie w sprawie komunalnych osadów ściekowych.
4. Przekazywanie władającemu powierzchnią ziemi, na której mają być one zastosowane wyników badań wraz z informacją o dawkach tego osadu, które mogą być stosowane na poszczególnych gruntach.
5. Pisemne informowanie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o zamiarze przekazania osadów władającemu powierzchnią ziemi, na której osady mają być stosowane, na co najmniej 7 dni przed ich przekazaniem, w przypadku stosowania komunalnych osadów ściekowych w celach, o których mowa w pkt. 1.
6. Prowadzenie jakościowo-ilościowej ewidencji komunalnych osadów ściekowych za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami oraz przekazywanie do dnia 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy, marszałkowi województwa właściwemu ze względu na miejsce wytwarzania odpadów, rocznego sprawozdania o wytwarzanych odpadach
   i o gospodarowaniu odpadami.

Obowiązki władającego powierzchnią ziemi

Obowiązki władającego powierzchnią ziemi, na której stosowane są komunalne osady ściekowe wynikające z ustawy o odpadach:

1. Przechowywanie wyników badań osadów ściekowych oraz gruntów, na których osady te mają być stosowane, a także informacji o dawkach tego osadu, które można stosować na poszczególnych gruntach, przez okres 5 lat od dnia zastosowania komunalnych osadów ściekowych.
2. Prowadzenie uproszczonej ewidencji odpadów z zastosowaniem kart przekazania odpadów za pośrednictwem indywidualnego konta w Bazie danych o produktach i opakowaniach (dotyczy rolników gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych powyżej 75 ha).

Sankcje za niedopełnienie ustawowych obowiązków dotyczących komunalnych osadów ściekowych

Niedopełnienie ustawowych obowiązków dotyczących komunalnych osadów ściekowych zagrożone jest karą administracyjną, karą grzywny lub karą aresztu.