Brexit – wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE
Ważne informacje dla podmiotów dotyczące wymagań przy imporcie żywności pochodzenia niezwierzęcego oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością ze Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w związku z wystąpieniem z Unii Europejskiej.
Od 1 stycznia 2021 r. obowiązują nowe zasady relacji pomiędzy EU – Wielką Brytanią. W odniesieniu do Wielkiej Brytanii przestało obowiązywać prawo unijne, a zasady wymiany handlowej z są takie jak z innymi krajami spoza Unii Europejskiej.
Szczegółowe informacje dotyczące wymiany handlowej pomiędzy Unią Europejską a Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej znajdują się w umowach zwartych pomiędzy stronami, których treść można znaleźć na stronie internetowej: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:L:2020:444:TOC. Informacje w tym zakresie znajdują się także w oficjalnych serwisach np. serwis Rządu RP nt. negocjacji z Wielką Brytanią na stronie internetowej: https://www.brexit.gov.pl/ lub strona KE dot. negocjacji UE – Wielka Brytania: https://ec.europa.eu/info/european-union-and-united-kingdom-forging-new-partnership_en.
IMPORT żywności pochodzenia niezwierzęcego z Wielkiej Brytanii do Polski (wymagania krajowe w Polsce):
Od 1 stycznia 2021 r. żywność pochodzenia roślinnego, tym produkty złożone oraz materiały i wyroby przeznaczone do kontraktu z żywnością przywożone z Wielkiej Brytanii i poddawane odprawie celnej w Polsce podlegają granicznej kontroli sanitarnej przeprowadzanej przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na zasadach określonych w art. 78-84 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia oraz 43-46 oraz 65–72 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 z dnia 15 marca 2017 r. w sprawie kontroli urzędowych i innych czynności urzędowych przeprowadzanych w celu zapewnienia stosowania prawa żywnościowego i paszowego (...).
Obowiązkową kontrolą graniczną objęte są towary określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8 grudnia 2011 r. w sprawie wykazu towarów, które podlegają granicznej kontroli sanitarnej. Wykaz ten obejmuje żywność pochodzenia niezwierzęcego oraz materiały lub wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością.
Graniczna kontrola sanitarna nie obejmuje towaru znajdującego się legalnie w obrocie unijnym, który jest przywożony do Polski w ramach wspólnego rynku na zasadach swobodnego przepływu towarów i wzajemnego uznawania (tzn. gdy jest to towar, który został celnie odprawiony w innym kraju UE).
Także inne produkty niż wymienione w ww. rozporządzeniu Ministra Zdrowia mogą podlegać granicznej kontroli sanitarnej w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia, że towar nie spełnia wymagań zdrowotnych. O takich przypadkach organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej są informowane przez organy celne.
Graniczna kontrola sanitarna nie dotyczy towarów w ilościach wskazujących na ich niehandlowy charakter, w tym w celu wykonania badań, doświadczeń, w celach reklamy, co wynika z art. 79 ust. 5 ww. ustawy. Graniczna kontrola sanitarna nie dotyczy żywności pochodzenia niezwierzęcego przywożonej na użytek własny.
Zgodnie z art. 44 ww. rozporządzenia (WE) nr 2017/625 kontrole urzędowe są przeprowadzane regularnie przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w oparciu o ocenę ryzyka oraz z właściwą częstotliwością, którą ustala się, uwzględniając:
a) ryzyko dla zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin, dobrostanu zwierząt lub – w odniesieniu do GMO i środków ochrony roślin – również dla środowiska, związane z różnymi rodzajami towarów;
b) wszelkie informacje wskazujące na prawdopodobieństwo, że konsumenci mogą zostać wprowadzeni w błąd, w szczególności co do charakteru, tożsamości, właściwości, składu, ilości, trwałości, kraju lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji towarów;
c) historię zgodności z wymogami określonymi w przepisach mających zastosowanie do danych towarów:
(i) państwa trzeciego i zakładu pochodzenia lub miejsca produkcji, stosownie do sytuacji;
(ii) eksportera;
(iii) podmiotu odpowiedzialnego za przesyłkę;
d) kontrole danych towarów, które już zostały przeprowadzone; oraz
e) gwarancje wydane przez właściwe organy w państwie trzecim pochodzenia w odniesieniu spełniania przez towary wymogów określonych w dotyczących ich przepisach lub wymogów uznanych za co najmniej równoważne z nimi.
Kontrola graniczna obejmuje kontrolę dokumentacji, kontrolę identyfikacyjną oraz bezpośrednią. W ramach kontroli sprawdza się w szczególności wniosek o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej złożony przez osobę odpowiedzialną za towar (importera), dokumenty handlowe i identyfikujące daną partię towaru oraz inne dokumenty, w tym np. wyniki badań laboratoryjnych. Kontrola bezpośrednia może obejmować kontrolę środków transportu, opakowania zbiorczego, etykietowania, temperatury oraz pobieranie próbek badań laboratoryjnych, a także wszelkie inne kontrole niezbędne do sprawdzenia zgodności z prawem żywnościowym.
Graniczne kontrole sanitarne towarów są przeprowadzane na przejściach granicznych przez państwowych granicznych inspektorów sanitarnych oraz w miejscach przeznaczenia towarów, siedzibie importera albo odbiorcy towarów przez państwowych powiatowych lub państwowych granicznych inspektorów sanitarnych. Państwowi powiatowi inspektorzy sanitarni przeprowadzają kontrole towarów, które zostały wwiezione na teren UE w ramach procedur celnych (np. tranzytu) przez inną niż polska granicę np. niemiecką i nie zostały dopuszczone do obrotu przez organ celny w innym kraju UE. Towar taki, zgodnie z przepisami krajowymi, podlega w Polsce granicznej kontroli sanitarnej, a następnie ostatecznej odprawie celnej.
Wzór ww. wniosku określa obecnie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 lutego 2007 r. w sprawie wzorów wniosku o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełniania wymagań zdrowotnych.
WZÓR WNIOSKU O PRZEPROWADZENIE KONTROLI oraz WZÓR ŚWIADECTWA WYDAWANEGO W WYNIKU KONTORLI
Po kontroli przeprowadzonej z wynikiem pozytywnym właściwy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydaje, zgodnie z art. 82 ww. ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, świadectwo stwierdzające spełnienie wymagań zdrowotnych. Na podstawie wydanego świadectwa polskie organy celne mogą dokonać ostatecznej odprawy celnej danego towaru.
Natomiast w przypadku, gdy w trakcie granicznej kontroli sanitarnej zostanie stwierdzone, że produkt nie spełnia wymagań w zakresie bezpieczeństwa żywności np. zawiera zanieczyszczenia chemiczne w ilości przekraczającej wyznaczony maksymalny poziom, nie zostanie on dopuszczony do obrotu w Unii Europejskiej.
Zgodnie z generalną zasadą – żywność wprowadzana do obrotu nie może być niebezpieczna dla zdrowia i życia człowieka, a odpowiedzialność za jej bezpieczeństwo ponosi podmiot, który produkuje lub wprowadza ją do obrotu. Wynika to z art. 14 i 17 rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności.
W związku z tymi przepisami podmiot (importer) – jako odpowiedzialny za bezpieczeństwo żywności – ma zapewnić, aby żywność była zgodna z wymaganiami prawa żywnościowego. Potwierdzeniem, że wprowadzana do obrotu żywność, przywożona z państw trzecich, spełnia wymagania powinna być posiadana dokumentacja, która jest sprawdzana w ramach granicznej kontroli sanitarnej. Dokumenty to najczęściej certyfikaty, wyniki badań laboratoryjnych, deklaracja importera potwierdzająca, że żywność jest zgodna z obowiązującymi wymaganiami.
Poza kontrolą graniczną żywności przy imporcie, surowce i produkty importowane znajdujące się na rynku polskim mogą być kontrolowane w obrocie w ramach bieżącego nadzoru, w tym mogą być pobrane próbki do badań laboratoryjnych.
Wymagania unijne dot. przywozu żywności z Wielkiej Brytanii do Polski:
Dla niektórych towarów pochodzących z państw trzecich obowiązują bezpośrednio rozporządzenia lub decyzje unijne określające szczególne warunki przywozu dla wskazanych w tych przepisach towarów.
Przykładowo obowiązuje rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/1793 z dnia 22 października 2019 r. w sprawie tymczasowego zwiększenia kontroli urzędowych i środków nadzwyczajnych regulujących wprowadzanie do Unii niektórych towarów z niektórych państw trzecich, wykonujące rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/625 i (WE) 178/2002 oraz uchylające rozporządzenia Komisji (WE) nr 669/2009, (UE) nr 884/2014, (UE) 2015/175, (UE) 2017/186 i (UE) 2018/1660. Kontrole te są przeprowadzane przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na zasadach określonych w przepisach 47–64 rozporządzenia UE 2017/625 oraz w rozporządzeniach delegowanych i wykonawczych wydanych na jego podstawie. Więcej informacji w tym zakresie znajduje się także na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego: https://www.gov.pl/web/gis/informacje-dla-importerow-zywnosci.
EKSPORT żywności pochodzenia niezwierzęcego z Polski do Wielkiej Brytanii:
Przy eksporcie produktów pochodzenia roślinnego do Wielkiej Brytanii mogą być prowadzone kontrole urzędowe - według oceny ryzyka przez właściwe władze. W tej sprawie można uzyskać więcej informacji na stronach Food Standard Agency https://www.food.gov.uk/.
Informacje dotyczące zasad wprowadzania do Unii Europejskiej niektórych produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym żywności zawierającej produkty pochodzenia zwierzęcego na użytek własny, znajdują się na stronie internetowej Inspekcji Weterynaryjnej:
https://www.wetgiw.gov.pl/handel-eksport-import/brexit---wazne-informacje.
Ponadto informacje na temat eksportu produktów pochodzenia zwierzęcego do Wielkiej Brytanii znajdują się w poniższym linku:
Szczegółowe informacje dla podmiotów na temat nowych zasad eksportu naturalnych wód mineralnych do Wielkiej Brytanii znajdują się na następującej stornie internetowej: https://www.gov.pl/web/gis/brexit---informacja.