Główny Inspektorat
Sanitarny

We wrześniu 2020 r. w Unijnym Systemie Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) po raz pierwszy zgłoszono wykrycie tlenku etylenu (ETO) w sezamie pochodzącym z Indii. ETO jest fumigantem i dezynfektantem, który zakazany jest w UE do stosowania w żywności.

Dalsza weryfikacja prowadzona przez Państwa Członkowskie UE wykazała zanieczyszczenie wielu przesyłek sezamu z tego kraju. ETO był prawdopodobnie stosowany jako gaz do sterylizacji sezamu. Wykrycie ETO w sezamie i produktach pochodnych stało się w kolejnych trzech miesiącach jednym z najczęściej zgłaszanych do systemu RASFF zagrożeń wykrywanych w żywności w 2020 r.

W wyniku ustaleń pomiędzy Państwami Członkowskimi i KE przyjęto wówczas podejście polegające na konieczności wycofania z obrotu i od konsumentów wszystkich partii sezamu, w których wykryty został ETO oraz wprowadzono systematyczne kontrole na granicach UE przesyłek sezamu importowanych z Indii, w tym badanie urzędowe 50% przesyłek w kierunku ETO. Ustalono również zasadę „zero tolerancji” dla produktów, w których stosowany był zanieczyszczony sezam.

W czerwcu br. do systemu RASFF zgłoszone zostało powiadomienie alarmowe dot. wykrycia ETO w substancji dodatkowej – mączce chleba świętojańskiego (E410) pochodzącej z Turcji. Mączka chleba świętojańskiego jest substancją pochodzenia roślinnego, która zgodnie z przepisami UE może być stosowana jako substancja dodatkowa do żywności, głównie w celu jej zagęszczenia i stabilizacji.

W związku z wykryciem ETO w mączce chleba świętojańskiego Komisja Europejska podjęła się wypracowania jednolitego podejścia organów urzędowej kontroli w całej UE do działań wobec zanieczyszczonych produktów żywnościowych. W trakcie trzech spotkań grupy roboczej koordynatorów kryzysowych UE w zakresie żywności i pasz stanowisko zostało ustalone. Jest ono dostępne pod adresem: https://ec.europa.eu/food/food/rasff-food-and-feed-safety-alerts/ethylene-oxide-incident-food-additive_en

Zgodnie z ustaleniami KE i Krajów Członkowskich, w krajach Unii Europejskiej:

• wycofywane są partie mączki chleba świętojańskiego (E 410), które zanieczyszczone są ETO na poziomie wyższym niż 0,1 mg/kg (z uwzględnieniem niepewności pomiaru);
• produkty, w których zastosowane zostały zanieczyszczone partie E 410, niezależnie od poziomu ETO w produkcie gotowym - powinny być wycofane z obrotu i od konsumentów przez producenta. Działania takie powinny być podjęte bez względu na poziom ETO w produktach złożonych, gdy tylko producent tych produktów dowie się, że są one niebezpieczne – zastosowano w nich zanieczyszczony surowiec.

Kraje UE współpracują ze sobą w powyższym zakresie w ramach systemu RASFF.

Podejście to oparte o zasadę ostrożności, w szczególności mając na względzie narażenie długoterminowe, zapewnia wysoki poziom ochrony konsumentów i opiera się na założeniu, że nie można ustanowić bezpiecznych dla konsumentów poziomów  ETO.

Podmioty branży spożywczej, które wykorzystują do produkcji E 410, jak również inne importowane składniki roślinne, powinny uwzględnić w swoich systemach bezpieczeństwa żywności ryzyko zanieczyszczenia tlenkiem etylenu produktów i surowców, przede wszystkim tych pochodzących z krajów spoza UE.

W przypadku, gdy produkty takie znajdowałyby się w obrocie na terenie kraju, zgodnie z procedurami, Główny Inspektor Sanitarny będzie na bieżąco informował o produktach wycofywanych od konsumentów w publikowanych na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/gis ostrzeżeniach publicznych dotyczących żywności.