Światowy Dzień Gruźlicy 2021

24 marca obchodzony jest Światowy Dzień Gruźlicy, to choroba bakteryjna wywoływana przez prątki gruźlicy (bakterie Mycobacterium tuberculosis). Bakteria ta rozmnaża się bardzo powoli, może przetrwać w organizmie w stanie „uśpienia” wiele lat.

Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2018 roku na gruźlicę zachorowało 10,0 mln osób na świecie, zapadalność wynosiła 132 na 100 000 ludności. W Polsce w 2019 roku zarejestrowano 5321 zachorowań na gruźlicę, co oznacza 166 przypadków gruźlicy mniej niż w roku poprzednim (5487 zachorowań) i 2188 przypadków mniej w porównaniu z rokiem 2010. Chorują głównie dorośli, a liczba zachorowań u dzieci – m.in. dzięki prowadzonym od lat skutecznym szczepieniom – jest znacznie mniejsza. Skuteczność leczenia i wykrywania gruźlicy jest coraz większa. Od 2000 r. udało się uratować przed zgonem z powodu gruźlicy 54 mln osób, a śmiertelność z powodu tej choroby zmniejszyła się w tym okresie o 42 %.

Gruźlica statystycznie najczęściej atakuje płuca, ale zmiany gruźlicze mogą występować w każdym narządzie ciała (gruźlica pozapłucna).

U większości ludzi zakażonych nie dochodzi na szczęście do rozwoju choroby, a jedynym objawem przebytego zakażenia jest dodatni odczyn tuberkulinowy lub dodatni wynik testu IGRA.

W Polsce chorują głownie osoby dorosłe, które miały styczność z chorobą w młodości, a zachorowanie należy wiązać z obniżoną odpornością. Rzadko występują zachorowania u dzieci oraz młodzieży dzięki szczepieniom.

Przed wprowadzeniem szczepień powszechnych w połowie lat pięćdziesiątych, śmiertelność była bardzo wysoka: w 1950 roku z powodu gruźlicy umarło ponad 3 tysiące dzieci do 14 roku życia.

Gruźlica płuc jest całkowicie i trwale uleczalna jeśli jest wcześnie wykryta i prawidłowo leczona.

W jaki sposób stwierdza się gruźlicę?

Test skórny
Prześwietlenie klatki piersiowej
Badania plwociny (flegmy)
Badania krwi lub moczu.

Jak objawia się gruźlica?

Do objawów choroby należą:

Gorączka i nocne poty
Kaszel (utrzymujący się zwykle dłużej niż 3 tygodnie)
Utrata wagi
Krwioplucie (krew w plwocinach) w każdym momencie
Gruźlica pozapłucna powodować może objawy ogólnoustrojowe i objawy zależne od miejsca choroby.

Jak dochodzi do zakażenia gruźlicą?

Źródłem zakażenia prątkiem gruźlicy jest najczęściej chory na gruźlicę prątkujący, czyli wydalający prątki poprzez drogi oddechowe. Gruźlica jest przenoszona drogą kropelkową podczas kaszlu, plucia czy kichania. Do infekcji dochodzi w przypadku długiego i bliskiego kontaktu z zakażoną osobą (rodziną, przyjaciółmi, współpracownikiem czy opiekunką do dzieci). Większość przypadków gruźlicy przestaje być zaraźliwa po około dwóch tygodniach leczenia.

Cel Światowej Organizacji Zdrowia, przedstawiony w “End TB Strategy” to zmniejszenie do 2030 roku liczby zgonów z powodu gruźlicy na świecie o 90% w porównaniu z rokiem 2015 oraz globalne obniżenie w tym czasie o 80% zapadalności na gruźlicę. Do poprawy sytuacji epidemiologicznej gruźlicy mogą przyczynić się nowe leki, które pozwolą skrócić czas leczenia gruźlicy i zwiększą skuteczność terapii. Aktualnie trwają, przy udziale WHO, badania skuteczności przeciwgruźliczej 23 leków oraz różnych schematów lekowych. W opracowaniu znajdują się nowe testy, które maja za zadanie wykrycie utajonego zakażenia prątkiem gruźlicy oraz testy molekularne, umożliwiające szybkie wykrywanie oporności prątków na leki. W ramach planowanych działań priorytetem jest opracowanie bezpiecznej szczepionki, która zmniejszy ryzyko zakażenia się prątkiem gruźlicy.