Wojewódzka Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Olsztynie

Funkcja światła – zarówno naturalnego, jak i sztucznego – jest wieloraka. Dostarcza ono energii potrzebnej do przebiegu procesów życiowych człowieka oraz generuje powstawanie wrażeń wzrokowych. Decyduje o tym, jak widzimy otoczenie oraz jak się w nim czujemy. Ważne jest stworzenie takiego środowiska świetlnego, aby znajdujący się w nim człowiek mógł wykonywać pracę w sposób bezpieczny i efektywny.

 

Odpowiednio dobrane parametry opraw oświetleniowych światła sztucznego (głównie natężenie oraz równomierność) tworzą warunki umożliwiające sprawne widzenie oraz motywujące do pracy.

 

Oświetlenie niewłaściwe natomiast (zwłaszcza za słabe) prowadzi do:

• zmęczenia oczu,
• zmęczenia ogólnego,
• zniechęca do pracy i nauki oraz aktywności,
• popełniania błędów,
• zaistnienia wypadków,
• nabycia lub pogłębienia wad wzroku.

 

Pomieszczenia dydaktyczne oświetlane są światłem naturalnym, a w przypadku jego niedoborów (zachmurzenie, krótki dzień, późna pora popołudniowa) – oświetleniem sztucznym.

 

Oświetlenie naturalne uznaje się za prawidłowe w sytuacji, gdy w pomieszczeniu jest odpowiednia liczba okien czyli jest zachowany stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi (minimum 1:8) oraz jest zapewniony odpowiedni czas nasłonecznienia wynoszący co najmniej 3 godziny w dniach równonocy w godzinach 800–1600 (z wyjątkiem pracowni chemicznej, fizycznej i plastycznej).

 

Ze względu na fakt, że większość ludzi jest praworęcznych, strumień światła naturalnego powinien padać z lewej strony.

 

Aby oświetlenie naturalne mogło bez przeszkód docierać do pomieszczeń edukacyjnych, należy systematycznie myć okna, unikać zawieszania w klasach firanek oraz ustawiania na parapetach wysokich roślin, ponieważ pochłaniają światło i osadza się na nich kurz.

 

W przypadku niedoborów oświetlenia naturalnego w pomieszczeniach edukacyjnych instalowane są źródła światła sztucznego. Jednak aby oświetlenie pomieszczeń szkolnych zapewniało wygodę widzenia, umożliwiało sprawne czytanie i pisanie należy je odpowiednio zaprojektować.

 

Oświetlenie sal lekcyjnych powinno uwzględniać:

• równomierne rozłożenie punktów świetlnych,
• odpowiedni kąt padania światła (z przodu i lewej strony),
• stosowanie opraw zapobiegających olśnieniu,
• segmentowe rozmieszczenie rzędów świetlówek, równolegle do ściany z oknami,
• możliwość włączania i wyłączania rzędów świetlówek (segmentowo),
• umieszczenie doświetlenia tablic.

 

Podstawowe parametry, jakimi powinno się charakteryzować dobre oświetlenie sztuczne w szkole, to natężenie oraz równomierność.

Natężenie oświetlenia to gęstość strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię wyrażane w luksach (lx).

 

W większości sal lekcyjnych wartość natężenia w polu zadania wzrokowego powinno wynosić 300 lx, natomiast na tablicach – 500 lx.

 

Dla innych pomieszczeń szkolnych wartości natężenia oświetlenia sztucznego powinny wynosić:

• 500 lx w pracowniach artystycznych,
• 500 lx w pracowniach prac ręcznych,
• 300 lx w halach sportowych, salach gimnastycznych i na basenach,
• 300 lx w pracowniach komputerowych,
• 200 lx w stołówkach szkolnych.

 

Z kolei równomierność natężenia oświetlenia sztucznego to iloraz najmniejszej zmierzonej wartości natężenia oświetlenia występującej na danej płaszczyźnie do średniego natężenia oświetlenia na tej płaszczyźnie.

 

Prawidłowy współczynnik równomierności oświetlenia dla klas to 0,6.

 

Podobnie jak w przypadku oświetlenia naturalnego, czasem proste, codzienne czynności mogą spowodować, że oprawa oświetlenia sztucznego da więcej światła.

 

Należy pamiętać o regularnym myciu i czyszczeniu  opraw oraz systematycznie wymieniać nieczynne i migoczące świetlówki na nowe, zwłaszcza gdy dodatkowo hałasują, zaburzając koncentrację uczniów na zajęciach lekcyjnych.