Podstawa prawna

Ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o szczególnej opiece geriatrycznej (Dz.U. 2023 poz. 1831) – większość przepisów weszła w życie 1 stycznia 2024 r.

Cele

Głównym celem zmian systemowych, wprowadzanych ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o szczególnej opiece geriatrycznej, jest zapewnienie opieki geriatrycznej osobom starszym i sprzyjanie zdrowemu starzeniu się, zapobieganie postępowi chorób przewlekłych i wystąpieniu lub pogłębianiu się niepełnosprawności.

W ramach opieki geriatrycznej przewidziano nowe rozwiązania:

1. prowadzenie wstępnej oceny geriatrycznej w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ);
2. utworzenie Centrów Zdrowia 75+.

Planuje się także zwiększenie liczby oddziałów geriatrycznych w całym kraju i zwiększenie dostępu do tego rodzaju świadczeń.

Wprowadzone rozwiązania przewidują szybką identyfikację osób w wieku 75+ wymagających wsparcia, a następnie zaproponowanie im kompleksowej diagnozy i leczenia. Planowane jest upowszechnienie dostępu do oddziałów geriatrycznych, na których pacjenci będą poddawani całościowej ocenie geriatrycznej, dzięki czemu możliwe będzie ustalenie właściwego kierunku dalszego postępowania.

Dla kogo

Szczególną opieką geriatryczną będą objęte osoby, które ukończyły 75 rok życia i są uprawnione do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.  

Świadczenia udzielane w ramach szczególnej opieki geriatrycznej będą kierowane do osób uprawnionych, doświadczających wielochorobowości lub niepełnosprawności, u których pojawia się ryzyko utraty zdolności do samodzielnego funkcjonowania.

Dzięki wdrożeniu okresowej i kompleksowej usługi medycznej możliwe będzie zahamowanie niesamodzielności i zwiększenie szans na odsunięcie w czasie ewentualnej konieczności objęcia pacjentów opieką długoterminową. Pacjenci niewymagający tak kompleksowych działań będą, tak jak dotychczas, korzystać z dostępnych świadczeń medycznych z wiodącą rolą lekarza rodzinnego, natomiast pacjenci niesamodzielni i ciężko chorzy z leczenia szpitalnego czy form opieki długoterminowej.

Gdzie będzie sprawowana opieka

Opieka geriatryczna sprawowana będzie, zgodnie z założeniami wojewódzkiego planu działania szczególnej opieki geriatrycznej, w:

1. podstawowej opiece zdrowotnej;
2. Centrach Zdrowia 75+;
3. szpitalnych oddziałach geriatrycznych.

Centra Zdrowia 75+ (CZ 75+)

Centrum Zdrowia 75+ to nowe rozwiązanie, które ma zapewnić możliwość kompleksowego podejścia do diagnozowania i leczenia starszego pacjenta, a jeżeli zajdzie taka konieczność również rehabilitacji w różnych zakresach. Głównym celem działania Centrum będzie skoordynowana opieka medyczna dla pacjentów geriatrycznych w celu ustabilizowania ich stanu zdrowia oraz umożliwienia dalszego autonomicznego funkcjonowania w dotychczasowym środowisku.

Centrum będzie zakładem leczniczym w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, w którym podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą w rodzaju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne.

Typy świadczeń opieki zdrowotnej, które będą udzielane w CZ 75+:

1)           świadczenia z zakresu geriatrii, udzielane przez lekarza;
2)           świadczenia z zakresu geriatrii, udzielane przez pielęgniarkę;
3)           świadczenia z zakresu rehabilitacji, udzielane przez fizjoterapeutę;
4)           świadczenia z zakresu opieki psychiatrycznej, udzielane przez psychologa;
5)           porady dietetyka;
6)           terapia zajęciowa;
7)           edukacja zdrowotna.

Zespół geriatryczny będzie opracowywał dla pacjentów Centrum indywidualne plany postępowania terapeutycznego. Na zlecenie lekarza udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej w Centrum możliwe będzie zapewnienie pacjentowi transportu z miejsca zamieszkania do Centrum i z powrotem.

W strukturze Centrum będą wyodrębnione:

1)           poradnia konsultacyjna;
2)           co najmniej jeden dzienny ośrodek opieki geriatrycznej;
3)           geriatryczny zespół opieki domowej;
4)           zespół koordynatorów opieki geriatrycznej;
5)           zespół edukatorów zdrowotnych.

Centra Zdrowia 75+, w zakresie udzielania świadczeń opieki zdrowotnej osobom uprawnionym, będą współpracować z podmiotami prowadzącymi oddział geriatryczny. Oddział geriatryczny będzie współpracował z maksymalnie trzema Centrami, a przypisanie poszczególnych jednostek zostanie określone w wojewódzkim planie działania szczególnej opieki geriatrycznej.

Obszar działania centrum obejmie teren powiatu, jego części, kilku powiatów albo ich części, zamieszkałego łącznie przez nie mniej niż 6 tys. i nie więcej niż 12 tys. osób, które ukończyły 75. rok życia, według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedniego.

Dzienne ośrodki opieki geriatrycznej

Pacjenci geriatryczni wymagający bardziej intensywnych form usprawniania, będą kierowani do dziennych ośrodków opieki geriatrycznej umiejscowionych w strukturze CZ75+. Opieka będzie służyć rehabilitacji poszpitalnej pacjenta, przystosowaniu do funkcjonowania z niepełnosprawnością  lub wielochorobowością oraz przygotowaniu pacjenta do samodzielnego życia w jego środowisku domowym. W trakcie turnusu pacjent i jego rodzina, jeśli będzie taka potrzeba, zostaną objęci wsparciem edukacyjnym w zakresie organizacji opieki, leczenia i funkcjonowania pacjenta w domu.
Celem działań podejmowanych w dziennych ośrodkach opieki geriatrycznej będzie obniżenie wskaźnika ponownych hospitalizacji oraz odciążenie oddziałów szpitalnych w zapewnianiu opieki i rehabilitacji usprawniającej.

Podmioty odpowiedzialne za wdrażanie ustawy

Ministerstwo Zdrowia, wojewodowie, powiaty.