Partnerstwo Wschodnie jest owocem wspólnej inicjatywy Polski i Szwecji, które w 2008 r. zaproponowały Brukseli stworzenie przestrzeni współpracy regionalnej z sąsiadami z Europy Wschodniej. Inicjatywę oficjalnie zainaugurowano 7 maja 2009 roku w Pradze podczas szczytu szefów państw i rządów UE oraz państw partnerskich: Armenii, Azerbejdżanu, Białorusi, Gruzji, Mołdawii i Ukrainy. Cele projektu obejmowały zbliżenie między krajami UE i PW, w tym praktyczną i instytucjonalną pomoc we wdrażaniu umów o wzajemnej współpracy, stopniową liberalizację, a docelowo – zniesienie obowiązku wizowego dla państw Partnerstwa Wschodniego oraz pomoc w usuwaniu barier: handlowych, energetycznych czy infrastrukturalnych. Sąsiedztwo miało mieć również wymiar ludzki, stąd ułatwienia wizowe, programy wymiany młodzieży albo współpraca kulturalna, które służyć miały pogłębianiu kontaktów między obywatelami UE i PW.

Mijające dziesięciolecie przyniosło dużo zmian. Od 2009 r. trzy kraje partnerskie – Mołdawia, Gruzja i Ukraina – podpisały umowy stowarzyszeniowe oraz o pogłębionej i kompleksowej strefie wolnego handlu, dzięki czemu obecnie korzystają z systemów bezwizowych. Dzięki otwarciu rynków, handel między nimi i UE zaczął rosnąć w bardzo szybkim tempie, co zwiększyło ich niezależność od rynku rosyjskiego. Kompleksową i Wzmocnioną Umowę o Partnerstwie (tzw. CEPA) UE podpisała niedawno z Armenią. CEPA, choć nie tworzy strefy wolnego handlu, to oferuje wiele nowych możliwości współpracy i przyjmowania przez armeńską gospodarkę norm i  standardów unijnych.

Innym ważnym krokiem była realizacja Planu Działań na rzecz Liberalizacji Wizowej. Jako pierwsza dokonała tego Mołdawia, dzięki czemu jej obywatele mogą wjeżdżać w celach turystycznych do krajów UE bez wiz od 1 kwietnia 2014 r. Ostatnim krajem PW, który zawarł umowę o ruchu bezwizowym z UE dla posiadaczy paszportów biometrycznych, była Ukraina. Według danych Państwowej Służby Granicznej Ukrainy od czerwca 2017 r., kiedy wprowadzono liberalizację, do stycznia 2019 r. aż 2 mln obywateli Ukrainy skorzystało z ruchu bezwizowego.

Polska, jako inicjator Partnerstwa Wschodniego oraz kraj połączony silnymi więziami historycznymi, gospodarczymi, kulturalnymi oraz międzyludzkimi z krajami tego regionu, żywo angażuje się zacieśnianie więzi oraz pogłębianie współpracy między Unią Europejską a Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdawią i Ukrainą. Flagowym projektem realizowanym przez Polskę i skierowanym do wszystkich sześciu państw Partnerstwa Wschodniego jest Akademia Administracji Publicznej Partnerstwa Wschodniego, w której w latach 2011-2018 udział wzięło 504 urzędników z wspomnianych sześć krajów.

Realnym wsparciem ze strony Polski są również projekty realizowane w ramach pomocy rozwojowej. Polska Pomoc wspiera działania na rzecz dobrego rządzenia, kapitału ludzkiego, pluralizmu mediów, przedsiębiorczości i sektora prywatnego oraz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich. W ramach wymiany kapitału ludzkiego, na polskich uczelniach studiują młodzi ludzie z sześciu państw Partnerstwa Wschodniego. Z programu stypendialnego im. Stefana Banacha w 2019 r. korzysta ponad 200 osób – w większości obywateli tych krajów.