Po burzliwym okresie rywalizacji, od lat 90. XX w., a zwłaszcza po rozszerzeniu Unii Europejskiej w 2004 r., Morze Bałtyckie stało się obszarem dynamicznego rozwoju współpracy międzynarodowej. Polska od początku aktywnie się w tę współpracę angażowała.

Bezpieczeństwo i ochrona obywateli, źródła dostaw energii, połączenia morskie, drogowe i kolejowe, środowisko naturalne i ochrona klimatu, badania i rozwój, innowacje, promocja atrakcji turystycznych regionu, wzmocnienie głosu i zaangażowania młodych ludzi na rzecz przyszłości regionu – to tylko część wyzwań regionalnych, którym staramy się sprostać. Ich rozwiązanie w pojedynkę nie jest w pełni możliwe, dlatego tak ważna jest współpraca międzynarodowa. Polska nad Bałtykiem wykorzystuje możliwości, jakie daje klasyczna dyplomacja dwustronna, ale także wielostronne narzędzia współpracy.

Z jednej strony Bałtyk to niezwykle ważni partnerzy jak Niemcy i państwa bałtyckie i nordyckie, z którymi udało się stworzyć gęstą sieć powiązań. Z drugiej – szereg możliwości, jakie oferuje kilkadziesiąt struktur współpracy wielostronnej takich jak: Rada Państw Morza Bałtyckiego, Wymiar Północny, Komisja Helsińska HELCOM, Komitet Rozwoju Przestrzennego Regionu Morza Bałtyckiego VASAB, Konferencja Parlamentarna Morza Bałtyckiego, Subregionalna Organizacja Współpracy Państw Morza Bałtyckiego BSSSC czy Strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego.

Wartością dodaną współpracy bałtyckiej są wielorakie połączenia partnerów - rządowych, samorządowych oraz pozarządowych, które sprzyjają budowaniu unikalnych sieci eksperckich, umożliwiających wymianę informacji i dobrych praktyk oraz podejmowanie wspólnych, skoordynowanych działań. Międzyrządowa współpraca polityczna jest uzupełniona o cenny wymiar projektowy. 

Nowe wyzwania w polityce międzynarodowej, jak również zmieniająca się sytuacja w regionie Morza Bałtyckiego mają wpływ na kształt współpracy bałtyckiej, która ulega niezbędnym modyfikacjom. Przykładem jest zakończona w maju 2020 r. reforma Rady Państw Morza Bałtyckiego, której celem było  wzmocnienie jej znaczenia politycznego, efektywności oraz synergii współpracy z innymi podmiotami w regionie. Ważnym dla Polski aspektem w kontekście RPMB jest fakt, że od września 2020 r. Sekretariatem tej organizacji, który ma siedzibę w Sztokholmie, kieruje Polak, Ambasador Grzegorz Marek Poznański.

Innym przykładem dostosowywania się struktur bałtyckich do zmieniających się potrzeb jest zakończona w lutym 2021 r. rewizja Planu Działania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego.

Rozpoczęta w lutym 2022 r. agresja Rosji na Ukrainę ma znaczące implikacje dla współpracy regionalnej: Rosja, a także wspierająca ją w działaniach przeciwko Ukrainie Białoruś, zostały zawieszone we wszystkich organizacjach regionalnych. Większość z nich, jak RPMB czy KPMB, jest zdeterminowana, by kontynuować współpracę bez Rosji. Inne, jak Wymiar Północny czy Rada Arktyczna, dokonują przeglądu możliwych w obecnej sytuacji działań bez Rosji. Przed wszystkimi stoi wyzwanie zdefiniowania swojej aktywności w nowych warunkach. Panuje jednak przekonanie, że zarówno rezultaty dotychczasowej współpracy, jak i wspólne, transgraniczne wyzwania powinny skłonić państwa w regionie Morza Bałtyckiego do kontynuowania kooperacji i pracy na rzecz dalszego rozwoju i integracji regionu.

Deklaracja Ministrów Spraw Zagranicznych Danii, Estonii, Finlandii, Islandii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Norwegii, Polski i Szwecji oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa w sprawie udziału Federacji Rosyjskiej i Białorusi w pracach Rady Państw Morza Bałtyckiego

Polska dyplomacja chce współkształtować i w pełni korzystać z bogatej oferty współpracy nadbałtyckiej. Chcemy w ten sposób stworzyć przyjazną przestrzeń do działań nie tylko odpowiednich resortów, podmiotów państwowych, ale także instytucji samorządowych, lokalnych, organizacji pożytku publicznego, świata nauki i biznesu. 

Rada Państw Morza Bałtyckiego

Polska realizuje trzy priorytety Rady (tożsamość regionalna; zrównoważony i dobrze prosperujący region; bezpieczny i stabilny region), angażując się w określanie politycznych celów współpracy bałtyckiej, biorąc udział w tematycznych grupach współpracy ekspertów, wspierając realizację lokalnych projektów wielostronnych (finansowane z Funduszu Wsparcia Projektów - Project Support Facility).

W trakcie polskiej prezydencji w RPMB (lipiec 2015 - czerwiec 2016), zrealizowaliśmy szeroki program w ramach trzech priorytetów sektorowych: 
•    zrównoważony rozwój; 
•    kreatywność; 
•    bezpieczeństwo cywilne. 

Pod szyldem polskiej prezydencji w RPMB (oraz realizowanym równolegle przewodnictwem w Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego) zorganizowano kilkadziesiąt spotkań, w tym kilka konferencji międzynarodowych. Do najważniejszych zaliczyć należy Sesję Ministrów Kultury RPMB we wrześniu 2015 roku, Forum Turystyki w Gdańsku i Malborku we wrześniu 2015 roku oraz pierwszą w historii RPMB Sesję Ministrów Nauki w czerwcu 2016 roku w Krakowie, w trakcie której zainicjowany został projekt Bałtyckiej Sieci Nauki, mający na celu rozwijanie i wdrażanie polityk w dziedzinie nauki w skali regionu. Udało się także wzmocnić spójność współpracy w Europie Północnej poprawiając współpracę najważniejszych podmiotów bałtyckich.

Raport z prezydencji Polski w Radzie Państw Morza Bałtyckiego (2015-2016)

Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUERMB)

Polska pełni rolę koordynatora czterech Obszarów Tematycznych SUE RMB:
1. Biogeny  – Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie wspólnie z Finlandią;
2. Innowacje  – Ministerstwo Edukacji i Nauki wspólnie z Estonią i Finlandią;
3. Kultura – Instytut Adam Mickiewicza wspólnie z Niemcami (kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn);
4. Turystyka – Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna wspólnie z Finlandią.

Funkcję Narodowego Koordynatora ds. Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego sprawuje Departament Polityki Europejskiej MSZ. Narodowego Koordynatora wspiera Zespół roboczy do spraw koordynacji wdrażania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego w Polsce, składający się z przedstawicieli ministerstw, Instytucji Zarządzających krajowymi i Regionalnymi Programami Operacyjnymi, polskich Koordynatorów Obszarów Tematycznych oraz liderów i partnerów w projektach flagowych Strategii, Urzędów Marszałkowskich oraz organizacji bałtyckich posiadających swą siedzibę w Polsce. Narodowy Koordynator corocznie sporządza sprawozdania dla Przewodniczącego Komitetu do Spraw Europejskich z działalności Zespołu Roboczego ds. koordynacji wdrażania Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego w Polsce.

Sprawozdania SUERMB za lata 2012-2020

Od lipca 2015 roku do 30 czerwca 2016 roku Polska przewodniczyła spotkaniom Narodowych Koordynatorów Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego.

Raport z przewodnictwa Polski w gronie Narodowych Koordynatorów SUERMB (2015-2016)

12-13 czerwca 2019 r. Polska była gospodarzem 10. Dorocznego Forum SUERMB. Tematem wydarzenia była gospodarka obiegu zamkniętego w kontekście wyzwań środowiskowych i demograficznych. Podsumowanie wydarzenia jest dostępne na stronie organizatorów.

Z okazji świętowanego podczas Forum 10-lecia istnienia Strategii, MSZ RP przygotowało publikację jubileuszową „Better together. 10 years of the EU Strategy for the Baltic Sea Region”, podsumowującą dotychczasowe efekty wdrażania pierwszej makroregionalnej strategii UE.  

Kontakt
Narodowy Koordynator ds. Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego
Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Departament Polityki Europejskiej
E-mail: dpe.sekretariat@msz.gov.pl tel. +48 22 523 9175

Wymiar Północny (WP)

Polska angażuje się we współpracę Wymiaru Północnego, który od 1999 tworzy platformę współpracy UE i krajów partnerskich: Islandii, Norwegii i Rosji.

Polska bierze udział w pracach Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie Kultury (NDPC); Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej (NDPHS); Partnerstwa Wymiaru Północnego w Dziedzinie Transportu i Logistyki (NDPTL). W WP funkcjonuje także Partnerstwo Wymiaru Północnego w Dziedzinie Środowiska (NDEP).

W efekcie agresji Rosji na Ukrainę Unia Europejska wspólnie z Islandią i Norwegią podjęła decyzję o zawieszeniu do odwołania wszelkich działań w ramach Wymiaru Północnego, w których uczestniczą partnerzy z Rosji i Białorusi.