Główne organy ONZ to: Zgromadzenie Ogólne, Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarcza i Społeczna, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości oraz Sekretariat. Podporządkowane są im liczne organy pomocnicze, w tym: komisje funkcjonalne, regionalne, programy i fundusze, instytuty badawcze i szkoleniowe, ciała ekspercie a także trybunały karne i operacje pokojowe. Na Sekretariat ONZ składają się biura ONZ w Nowym Jorku, Genewie, Wiedniu i Nairobi, regionalne komisje gospodarcze oraz przedstawicielstwa w terenie.

Z ONZ współdziała 15 organizacji wyspecjalizowanych, niezależnych od ONZ (mają one odrębne statuty, siedziby, organy i budżety). Razem z ONZ tworzą one tzw. system Narodów Zjednoczonych. Zaliczają się do nich:

• Bank Światowy (World Bank);
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund, IMF);
• Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO);
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, UNESCO);
• Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labor Organization, ILO);
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (Food and Agriculture Organization, FAO);
• Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (International Fund for Agricultural Development, IFAD);
• Międzynarodowa Organizacja Morska (International Maritime Organization, IMO);
• Światowa Organizacja Meteorologiczna (World Meteorological Organization, WMO);
• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (World Intellectual Property Organization, WIPO);
• Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (International Civilian Aviation Organization, ICAO);
• Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (International Telecommunication Union, ITU);
• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (United Nations Industrial Development Organization, UNIDO);
• Światowy Związek Pocztowy (Universal Postal Union, UPU);
• Światowa Organizacja Turystyki (World Tourism Organization, UNWTO).

ONZ jest jednym z największych pracodawców spośród organizacji międzynarodowych i jako taki wyznacza standardy w zakresie polityki personalnej służące pozostałym organizacjom za punkt odniesienia. Wraz z trzynastoma organizacjami wyspecjalizowanymi (oprócz IMF i WB) I swoimi programami (UNDP, UNFPA, UNOPS, UNHCR, UNICEF, UNRWA, ITC, WFP, UNWomen, UNAIDS, ILO, FAO, UNESCO, WHO, ICAO, UPU, ITU, WMO, IMO, WIPO, IFAD, UNIDO, UNWTO, IAEA, International Seabed Authority – ISA i International Tribunal for the Law of the Sea), ONZ ustanowiło wspólną platformę uzgadniania standardów określających warunki pracy oraz wynagrodzenia swoich funkcjonariuszy (tzw. common system). Celem było uniknięcie konkurencji w rekrutacji pracowników oraz ułatwienie wymiany i rotacji pracowników między organizacjami wchodzącymi w skład systemu. Bardziej szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć na stronie internetowej UNICSC.

Głównym pracodawcą w ONZ jest Sekretariat. Stanowiska pracy w Sekretariacie NZ dostępne są w biurach ONZ w Nowym Jorku, Genewie, Wiedniu i Nairobi, regionalnych komisjach gospodarczych oraz misjach w terenie.

W ONZ podstawowym typem umowy o pracę jest umowa na czas określony z możliwością jej przedłużenia. W niektórych organizacjach systemu Narodów Zjednoczonych obowiązuje polityka rotacji, która ogranicza okres zatrudnienia pracowników merytorycznych. Np. IAEA (International Atomic Energy Agency) oraz CTBTO (Preparatory Commission for the Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty Organization) przyjęły siedmioletni limit pracy na stanowiskach merytorycznych.

W większości organizacji systemu Narodów Zjednoczonych wyróżnia się następujące podstawowe kategorie stanowisk:

• Merytoryczne i wyższe kierownicze (Professional and higher categories – P, D);
• Pomocnicze (General Service and related categories – G, TC, S, PIA, LT), takie jak asystenci biurowi, ochrona budynków, nauczyciele języków, szoferzy itp.;
• Wyższe nominacje (Senior Appointments – SG, DSG, USG and ASG). Są to najwyższe stanowiska w organizacjach systemu NZ, takie jak stanowiska Sekretarza Generalnego, Zastępcy Sekretarza Generalnego, Podsekretarza Generalnego, Asystenta Sekretarza Generalnego.

Ponadto w biurach i misjach w terenie można znaleźć takie dodatkowe kategorie stanowisk jak:

• Narodowe merytoryczne (National Professional Officers – NO), stanowiska merytoryczne rekrutowane lokalnie;
• Tzw. Field Service – FS, stanowiska rekrutowane międzynarodowo, o charakterze technicznym i administracyjnym w takich dziedzinach jak: technologie informacyjne, zarządzanie zasobami ludzkimi, finanse, logistyka czy transport.

Stanowiska merytoryczne w ONZ obejmują następujące szerokie specjalizacje (tzw. job networks):

• DEVNET – rozwój ekonomiczno-społeczny;
• INFONET – informacja publiczna i organizacja konferencji;
• ITECNET – technologie informatyczne i systemy telekomunikacyjne;
• LEGALNET – sprawy prawne;
• LOGNET – logistyka, transport, zaopatrzenie;
• MAGNET – zarządzanie i administracja;
• POLNET – pokój, sprawy polityczne i humanitarne;
• SAFETYNET – ochrona.

Listy wakatów w Sekretariacie ONZ oraz informacje o obowiązujących procedurach dostępne są na portalu internetowym ONZ UN Careers. Ogłoszenia o pracę można przeszukiwać według różnych kategorii zawodowych, zaszeregowania, jednostek organizacyjnych oraz miejsc pracy. Portal umożliwia również bezpośrednią rejestrację kandydatów oraz formułowanie indywidualnych profili zawodowych.

Analogicznymi stronami dysponują programy i fundusze ONZ oraz organizacje wyspecjalizowane systemu Narodów Zjednoczonych. Linki do większości z nich dostępne są na stronie internetowej Komisji Międzynarodowej Służby Cywilnej (ICSC).

Przykładowo, do podstawowych wymogów stawianych kandydatom na stanowiska merytoryczne (P) należą:

• ukończone studia wyższe;
• wcześniejsze doświadczenie zawodowe w danej dziedzinie (minimum 2 lata dla kategorii P2, 5 lat dla P3, siedem lat dla P4 i dziesięć lat dla P5);
• doskonała znajomość języka angielskiego lub francuskiego.

Szczegółowe wymagania stawiane kandydatom do pracy na danym stanowisku podawane są w każdym z ogłoszeń o pracę (vacancy announcement).

W procesie rekrutacji na część stanowisk przyznawane są preferencje. Dotyczą one: stanowisk, które podlegają zasadom dystrybucji geograficznej (przyznawane są kandydatom z państw niereprezentowanych i niedoreprezentowanych w ONZ), kandydatom rekomendowanym przez państwa wnoszące kontyngenty wojskowe lub policyjne do operacji pokojowych, wysoko wykwalifikowanym kobietom.

Większość wolnych stanowisk w Sekretariacie ONZ obsadzana jest z rostera, czyli bazy danych osób, które przeszły z sukcesem procedurę rekrutacyjną do organizacji, składającą się z testu i rozmowy kwalifikacyjnej, i zostały rekomendowane przez United Nations Central Review Body.

Aby dostać się na roster, należy aplikować albo na konkretne stanowiska otwarte na kandydatów zewnętrznych, albo też tzw. generic posts.

Stanowiska otwarte na kandydatów zewnętrznych często, ale nie zawsze, zawierają taką informację w części Special Note ogłoszenia o pracę. Trzeba jednak pamiętać, ze nawet jeśli jakieś interesujące Państwa stanowisko dopuszcza zgłoszenia osób spoza organizacji, może ono ostatecznie zostać wypełnione z rostera. Dzieje się tak na ogół dlatego, że rekrutacja osób spoza organizacji jest bardzo czasochłonna, a pracodawcy zazwyczaj zależy na szybkim zatrudnieniu.

W tej sytuacji najlepszą i najpewniejszą strategią dostania się na roster potencjalnych pracowników NZ pozostaje odpowiedzenie na nabór na tzw. generic post. Tego typu ogłoszenia mają na celu stworzenie puli wykwalifikowanych kandydatów spełniających wszystkie wymagane kryteria do pracy na konkretnych stanowiskach w misjach pokojowych i politycznych Narodów Zjednoczonych, gotowych do podjęcia pracy w stosunkowo krótkim czasie. Ogłoszenia tego typu nie ukazują się jednak często i można je znaleźć jedynie uważnie przeszukując ukazujące się ogłoszenia pracy na stronie UN careers. Osobom zainteresowanym radzimy założenie swojego zawodowego profilu na stronie inspira.un.org i regularne przeszukiwanie nowych ogłoszeń o naborze na stanowiska w interesującej Państwa kategorii.

Jak aplikować?

Pierwszy etap rekrutacji wiąże się z wyszukaniem wakatu zgodnego z profilem kandydata. W tym celu trzeba wejść na stronę i wypełnić kryteria wyszukiwania na przeglądarce ofert pracy znajdującej się na samym dole strony głównej serwisu. Na stronie UN Careers znajdują się także informacje na temat możliwych ścieżek kariery w organizacji, kategorii stanowisk, wynagrodzeń, procedur rekrutacyjnych oraz instruktaż, jak stworzyć profil zawodowy w serwisie.

Po znalezieniu odpowiedniego wakatu należy kliknąć w Apply now. Otworzy się strona UN Inspira Human Resources Gateway, gdzie trzeba się zarejestrować w celu stworzenia profilu, klikając Register now. Przy rejestracji trzeba podać imię, nazwisko, datę urodzenia, adres mailowy oraz wybrany login i hasło dostępu do profilu.

Logując się pierwszy raz na swój profil na Inspira, trzeba dokładnie wypełnić szczegółowy formularz, który jest formą elektronicznego CV. Po rejestracji można logować się na swój profil prosto ze strony UN Careers po kliknięciu na link Login, który znajduje się u góry strony i już ze swojego profilu przeszukiwać ogłoszenia o wakatach. Proszę zwrócić uwagę, że w przeciwieństwie do EPSO, UN Inspira stwarza możliwość tworzenia nowych odpowiedzi na ogłoszenia o pracę na podstawie już wysłanych aplikacji, co znacznie skraca czas ich wypełniania. Pamiętać jednak należy o dostosowaniu swojej aplikacji, w tym listu motywacyjnego, do opisu wymogów stawianych kandydatom na dane stanowisko.

W kolejnym etapie selekcji aplikacje są oceniane pod kątem wymaganych kryteriów wykształcenia, doświadczenia zawodowego oraz kwalifikacji. Tylko wybrani kandydaci, którzy przeszli wstępną selekcję, dostaną na tym etapie informację o terminie przeprowadzenia testów online (tzw. assessment exercise). Testy mogą przybrać formę egzaminu pisemnego lub różnego rodzaju ćwiczeń, symulacji czy studium przypadku (case study).

W kolejnym etapie osoby, które pomyślnie przeszły egzamin, zostaną z wyprzedzeniem powiadomione o terminie odbycia rozmowy kwalifikacyjnej. Rozmowa może zostać przeprowadzona telefonicznie, w formie wideokonferencji lub osobiście. Więcej o sposobie przeprowadzania rozmów kwalifikacyjnych można dowiedzieć się na stronie At your interview .

Ostatnim krokiem w procesie rekrutacji jest powiadomienie kandydata o wyborze na ogłaszane stanowisko. Może się zdarzyć, że osoba dostaje rekomendację na stanowisko na podstawie wyników egzaminu pisemnego i przebiegu rozmowy kwalifikacyjnej, jednakże nie dostanie oferty pracy. W takiej sytuacji kandydat zostaje włączony na tzw. roster kandydatów na daną kategorię stanowisk, co daje mu szansę na późniejsze zatrudnienie na podobnych stanowiskach.

Egzaminy konkursowe w ramach programu Young Professionals (YPP)

Egzaminy konkursowe YPP adresowane są do młodych osób z wyższym wykształceniem, zainteresowanych pracą w Sekretariacie ONZ, włączając misje pokojowe. Prawo do udziału w egzaminie mają kandydaci z państw, które są niereprezentowane bądź niedoreprezentowane w strukturach ONZ. Egzaminy organizowane są raz w roku, równocześnie we wszystkich państwach biorących udział w danej edycji konkursu.

W czasie egzaminu badana jest wiedza z zakresu danego obszaru tematycznego, zdolności analitycznego myślenia oraz redagowania tekstów, a także znajomość stosunków międzynarodowych.

Aby wziąć udział w egzaminie, kandydat musi spełniać następujące warunki:

• posiadać obywatelstwo państwa uczestniczącego w danej edycji egzaminu YPP;
• mieć maksymalnie 32 lata na koniec roku, w którym odbywa się egzamin;
• posiadać jako minimum dyplom licencjata (lub równoważny);
• biegle posługiwać się językiem angielskim lub francuskim.

Egzamin ma charakter kilkuetapowy. Składa się nań część pisemna oraz ustna. Kandydaci, którzy przejdą postępowanie konkursowe z wynikiem pozytywnym, mogą uzyskać zatrudnienie na stanowisku P-1 lub P-2 w Sekretariacie ONZ bądź jednej z operacji pokojowych. Jeśli nie zostaną zatrudnieni, trafiają na listę rezerwową, co daje im prawo do preferencyjnego traktowania w procesie rekrutacji przez okres trzech lat.

Szersze informacje dotyczące organizacji egzaminu, procedury aplikacji, a także przykładowe tematy egzaminów są dostępne na stronie ONZ UN Careers w zakładce YPP. Egzamin kwalifikujący do pracy w Organizacji Narodów Zjednoczonych w ramach programu Young Professionals Programme YPP 2016 z sukcesem zdało czworo Polaków.

Junior Professional Officer Programme (JPO)

Polska należy do krajów, które mają podpisane porozumienie ws. udziału w programie UN JPO, jednakże, ze względu na bardzo wysokie koszty, w chwili obecnej  w nim nie uczestniczy.

Praktyki i staże

Sekretariat Narodów Zjednoczonych oferuje studentom ostatniego roku studiów licencjackich, magisterskich, doktorskich oraz osobom, które dopiero ukończyły studia, biegle władają językiem angielskim lub francuskim i nie mają rodziców bądź rodzeństwa zatrudnionego w strukturach NZ, możliwość odbycia staży w biurach ONZ.

Rekrutacja na staże jest otwarta cały rok. Staże trwają na ogół od dwóch do sześciu miesięcy. Wszelkie koszty związane z wyjazdem na staż (bilet lotniczy, wizy) oraz kosztami zakwaterowania, utrzymania i ubezpieczeń zdrowotnych ponosi stażysta. Więcej informacji na temat staży w Sekretariacie oraz linki do informacji o stażach w ramach niektórych programów są dostępne na stronie w zakładce Internship programme. Dodatkowo, organizacje wyspecjalizowane NZ dysponują własnymi programami staży. Więcej informacji na ten temat można uzyskać stronach internetowych organizacji NZ.

Program wolontariuszy ONZ (UNV)

Program wolontariuszy Narodów Zjednoczonych został powołany przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1970 r. i jest traktowany jako partner we współpracy dla rozwoju. Podporządkowany UNDP, Program UNV działa poprzez krajowe biura UNDP w krajach rozwijających się. Wolontariusze są specjalistami z różnych dziedzin, o wyższym wykształceniu i dość długim doświadczeniu zawodowym.

Od czasu wejścia w życie nowej strategii (Strategic Framework 2014–2017) Program UNV skupia swe działania w krajach biorcach pomocy na następujących priorytetach:

• zapewnieniu dostępu do podstawowych usług opieki społecznej;
• budowaniu zdolności społeczności lokalnych w zakresie redukcji ryzyka klęsk żywiołowych;
• budowaniu pokoju;
• młodzieży;
• budowaniu zdolności instytucjonalnych przez programy wolontariatu.

Długość wolontariatu zależy od charakteru i długości programu czy misji Narodów Zjednoczonych, w której służą wolontariusze. Świadczenia otrzymywane przez wolontariuszy w kraju, gdzie służą, nie są traktowane jako wynagrodzenie i wystarczają na pokrycie kosztów zakwaterowania i utrzymania wolontariusza, ale trzeba się przygotować na raczej trudne warunki życiowe.

Istnieją trzy formy wolontariatu:

1. UN Volunteering – wolontariuszami międzynarodowymi Narodów Zjednoczonych mogą zostać osoby, które mają co najmniej 25 lat, ukończone studia wyższe, min. dwa lata doświadczenia zawodowego oraz biegle posługują się językiem angielskim, francuskim lub hiszpańskim. W programie UNV pracują specjaliści z wielu dziedzin, jak eksperci ds. politycznych, praw człowieka, zarządzania projektami, IT, logistyki, informacji i mediów, a także inżynierowie, lekarze, pielęgniarki itp. Przedstawiciele Biura UNV z siedzibą w Bonn podkreślają, że program UNV stwarza okazję do zmiany kariery zawodowej osobom na stanowiskach średniego szczebla (mid-term career change) oraz że mniej więcej jedna czwarta osób służących jako wolontariusze powraca do pracy w Narodach Zjednoczonych jako funkcjonariusze międzynarodowi. Okres trwania misji UNV to na ogół od sześciu miesięcy do roku, z możliwością przedłużenia na dodatkowy rok lub dwa lata.
2. UN Youth Volunteering – młodzi wolontariusze Narodów Zjednoczonych to osoby między 18 a 29 rokiem życia, które zainteresowane są bezpośrednim zaangażowaniem na rzecz budowania pokoju i wspierania rozwoju innych krajów. Misje w ramach programu UN Youth Volunteers trwają od sześciu miesięcy do dwóch lat.
3. Online Volunteering – program adresowany do osób chcących poświecić swój czas na rzecz promowania zrównoważonego rozwoju, bez konieczności wyjazdu na misje. Wolontariusze Online mogą zaangażować się przykładowo w: przygotowywanie propozycji projektów, rozwijanie strategii funraisingowych, projektowanie znaków graficznych i szat graficznych do publikacji, moderowanie dyskusji online, pisanie artykułów, prowadzenie kursów online, przygotowywanie programu i materiałów do kursów, tłumaczenie tekstów, itp.

Program wolontariatu Narodów Zjednoczonych jest dobrym punktem startu w strukturach Narodów Zjednoczonych dla osób zainteresowanych karierą w ONZ, zwłaszcza że Polska nie bierze obecnie udziału w programie JPO czy finansowania staży w ONZ ze względu na ich koszt. Praca w charakterze wolontariusza NZ jest niepowtarzalną okazją do zdobycia doświadczenia w biurach czy misjach ONZ i nawiązania kontaktów zawodowych wewnątrz organizacji, niezbędnych przy ubieganiu się później o pracę w ONZ. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Biuro UNV w Bonn, mniej więcej jedna na cztery osoby pracujące jako wolontariusz Narodów Zjednoczonych powraca do organizacji już jako funkcjonariusz (professional staff). Więcej informacji na temat wolontariatu NZ i zasad naboru można uzyskać tutaj.

Praca tymczasowa (temporary jobs)

Prace tymczasowe w Sekretariacie NZ można podejmować na okres do jednego roku z ewentualną możliwością przedłużenia do maksymalnie dwóch lat. Procedura rekrutacji na stanowiska tymczasowe jest identyczna do regularnych ogłoszeń o pracę. Ogłoszenia o pracę na stanowiskach tymczasowych (temporary job openings – TJOs) znajdują się na stronie INSPIRA (dostęp także przez stronę UN careers). Zgłoszenie można wysłać dopiero po założeniu profilu zawodowego na stronie INSPIRA i dokładnemu wypełnieniu formularza zawierającego dane osobowe, informacje o wykształceniu, doświadczeniu zawodowym wraz z listem motywacyjnym.

Rekrutacja pracowników delegowanych do pracy w Departamencie Operacji Pokojowych (Department of Peacekeeping Operations)

Rekrutacja dotyczy stanowisk oficerskich, kontrakt zawierany jest na okres dwóch do trzech lat z możliwością przedłużenia o rok. Proces selekcji zaczyna się od rozesłania do stałych przedstawicielstw państw w Nowym Jorku informacji nt. wolnych stanowisk, dalej od zebrania zgłoszeń kandydatów, sporządzenia krótkiej listy kandydatów, przeprowadzenia z nimi rozmów kwalifikacyjnych oraz selekcji najlepszego kandydata. Procedura ta trwa około sześciu miesięcy.

Umowa ws. rekrutacji pracowników delegowanych ma trójstronny charakter: wiąże ONZ, instytucję delegującą (państwo) oraz pracownika. Od ich zgodnej woli zależy możliwość skutecznej realizacji kontraktu. Wynagrodzenie pracowników delegowanych opłacane jest przez ONZ zgodnie z ogólną siatką płac instytucji. Przyznawane stanowiska są zasadniczo na poziomie P-4 oraz P-5. Po zakończeniu kontraktu pracownicy mają prawo powrotu do wcześniej zajmowanego stanowiska w instytucji delegującej.