Decyzja o niedopuszczalności w sprawie Parowa Fabryka Cukrów i Czekolady „Kryształ” przeciwko Polsce (skarga nr 1041/12)
W dniu 22 maja 2018 r. ETPC wydał decyzję w sprawie skargi Parowa Fabryka Cukrów i Czekolady „Kryształ” przeciwko Polsce, stwierdzając jej niedopuszczalność. Skarga dotyczyła zarzutu naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (ochrona własności) z uwagi na nieprzyznanie rekompensaty za korzyści utracone w wyniku wywłaszczenia nieruchomości należących do ich poprzedników prawnych.
Z uwagi na podobny stan faktyczny oraz podstawy prawne, Trybunał wydał przedmiotowe rozstrzygnięcie także w odniesieniu do spraw Anna Herman przeciwko Polsce (skarga nr 38617/13) oraz Jakub Bulanda przeciwko Polsce (skarga nr 50598/14).
Nieruchomości zostały wywłaszczone bez odszkodowania, na mocy decyzji odpowiednio Ministra Przemysłu i Handlu z 1949 r., Ministra Przemysłu Lekkiego z 1950 r., podjętych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej oraz Ministra Komunikacji z 1961 r., działającego na podstawie Ustawy z dnia 25 lutego 1958 r. o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym. Skarżący domagali się od Skarbu Państwa wypłaty odszkodowania za bezprawne upaństwowienie nieruchomości, a także rekompensaty za korzyści utracone w związku z brakiem możliwości dysponowania nimi. Sądy krajowe, podejmując rozstrzygnięcia w przedmiotowych sprawach, odwoływały się do orzecznictwa Sądu Najwyższego, zgodnie z którym, jeśli ostateczna wadliwa decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie Konstytucji, odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego nie obejmuje korzyści utraconych wskutek jej wydania, nawet jeżeli ich utrata nastąpiła po wejściu w życie Konstytucji.
Ustosunkowując się do zarzutu nieuwzględnienia żądania rekompensaty za utracone korzyści, Trybunał zauważył, że we wszystkich sprawach skarżący otrzymali przynajmniej częściowy zwrot znacjonalizowanego wcześniej mienia. Ponadto, Trybunał stwierdził, że mając na uwadze brak podstawy w prawie i praktyce krajowej dla roszczeń o zwrot utraconych korzyści, skarżący nie posiadali uprawnienia, które mogłoby zostać zakwalifikowane jako „mienie” na podstawie art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji.
Mając powyższe na względzie, Trybunał jednogłośnie uznał, że zarzut naruszenia art. 1 Protokołu nr 1 do Konwencji jest ratione materiae niezgodny z Konwencją i postanowił o odrzuceniu wszystkich skarg na podstawie art. 35 ust. 3 lit. a i ust. 4 Konwencji.