Zbiorcza informacja o petycjach rozpatrzonych w 2021 roku w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i jednostkach podległych Ministrowi Spraw Zagranicznych

04.07.2022

W 2021 roku do Ministerstwa Spraw Zagranicznych wpłynęło 7 petycji, a do jednostek podległych Ministrowi Spraw Zagranicznych (placówek dyplomatycznych) wpłynęła jedna petycja. Z petycji, które wpłynęły do MSZ, sześć spełniało wymogi formalne i zostały rozpatrzone. Zagadnienia poruszone w dwóch petycjach, z których jedna wpłynęła do MSZ a druga do placówki dyplomatycznej, nie leżały w kompetencji MSZ i petycje te zostały przekazane wg właściwości, do Ministerstwa Finansów i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji.

Poniżej, wymieniono rozpatrzone petycje, wraz z merytoryczną częścią udzielonej odpowiedzi.

I. Petycje skierowane do Ministerstwa Spraw Zagranicznych:

Petycja ws. żądania od Republiki Białorusi natychmiastowego uwolnienia Ihara Losika. (złożona 15 marca 2021 r.)

Polska - w dialogu ze stroną białoruską, jak i na forach międzynarodowych (przede wszystkim w ONZ i OBWE), systematycznie podnosi kwestię więźniów politycznych i osób aresztowanych z motywów politycznych, w tym także Pana Ihara Losika. W naszych apelach domagamy się ich uwolnienia oraz zaprzestania łamania praw człowieka. W sprawie pana Ihara Losika, Ministerstwo Spraw Zagranicznych wystosowało odrębną notę dyplomatyczną do Ambasady Republiki Białorusi w Warszawie.

Zdajemy sobie sprawę z dramatycznej sytuacji, w jakiej znajduje się obecnie społeczeństwo białoruskie. Komplementarna do apeli o przestrzeganie praw człowieka, które Polska wystosowuje indywidualnie i razem z międzynarodową wspólnotą demokratyczną, jest nasza praktyczna pomoc udzielana białoruskiemu społeczeństwu od początku trwającego kryzysu.

Polska podjęła szereg inicjatyw mających na celu poprawę sytuacji Białorusinów. Wdrożyliśmy m.in. Plan „Solidarni z Białorusią” (o budżecie 50 mln PLN w 2020 roku), poświęcony wsparciu dla osób represjonowanych; program stypendialny; ułatwienia przy wjeździe do Polski i w dostępie do rynku pracy; pomoc niezależnym mediom i organizacjom pozarządowym (np. przekazanie nowej siedziby Fundacji Białoruski Dom). Ponadto, w UE, ONZ i OBWE podejmujemy wraz z partnerami inicjatywy, które mają: (i) nieść pomoc społeczeństwu białoruskiemu w różnych perspektywach czasowych, (ii) wspierać procesy demokratyczne i przyszłą transformację ekonomiczną oraz (iii) doprowadzić do utworzenia międzynarodowych mechanizmów, które umożliwią ukaranie winnych represji i łamania praw człowieka. Staramy się, aby sytuacja na Białorusi pozostawała wysoko na agendzie międzynarodowej.

Petycja ws. włączenia terytorium Omanu do obszaru akredytacji Ambasady RP w Abu Dhabi oraz zmianę systemu elektronicznego rejestrowania wniosków (złożona 21 maja 2021 r.).

Decyzje o powierzeniu dodatkowej akredytacji w państwie trzecim szefowi misji są wynikiem wieloaspektowego procesu konsultacji, a finalny wybór podejmowany jest m.in w oparciu o uwarunkowania polityczne i terytorialne, preferencje państw przyjmujących oraz realia funkcjonowania konkretnych placówek dyplomatycznych, jak również względy praktyczne.

Wniosek wizowy jest rozpatrywany i decyzja w jego sprawie jest podejmowana przez konsulat właściwego państwa członkowskiego, w którego obszarze właściwości legalnie mieszka osoba ubiegająca się o wizę. Konsulat właściwego państwa członkowskiego rozpatruje wniosek złożony przez obywatela państwa trzeciego, który legalnie przebywa, ale nie mieszka w obszarze właściwości tego konsulatu, oraz podejmuje decyzję w jego sprawie, jeżeli osoba ubiegająca się o wizę uzasadniła złożenie wniosku w tym konsulacie. Konsul ma prawo rozpoznawać wnioski rezydentów w jego okręgu konsularnym.

W okresie Pandemii COVID-19 Arabia Saudyjska podobnie jak większość państw na świecie (w tym również ZEA czy RP) ograniczyła wjazd do kraju z przyczyn epidemiologicznych jednak jest to rozwiązanie czasowe. Po ustaniu pandemii spodziewane jest ponowne otwarcie granic.

W przypadku spraw paszportowych nie obowiązuje regionalizacja i niezależnie od okręgu konsularnego każdy obywatel RP może załatwić tego typu sprawę w wybranym przez siebie urzędzie paszportowym na świecie, w tym również w Abu Zabi. Władze Zjednoczonych Emiratów Arabskich w przeciwieństwie do Arabii Saudyjskiej nie uznają polskich paszportów tymczasowych, co uniemożliwia załatwienie wielu nagłych spraw z tego obszaru. Do czasu wybuchu pandemii COVID-19 regularnie zgłaszali się do placówki w Abu Zabi polscy obywatele zamieszkali w Omanie. Natomiast pomimo że Oman nie znajduje się w okręgu konsularnym Abu Zabi, przed pandemią COVID-19 placówce tej zdarzało się w wyjątkowych sytuacjach (głównie chodzi o studentów) udzielać zgody na procedowanie wniosków wizowych rezydentów Omanu.

Odnośnie rejestrowania wizyt w celu złożenia wniosku o wizę krajową do pracy uprzejmie wyjaśniam, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych podjęło działania mające na celu ograniczenie procederu przejmowania udostępnianych wizyt przez nieuczciwych pośredników oraz wyeliminowanie rezerwowania wizyt za pomocą skryptów. Do chwili obecnej rozwiązanie to zostało pilotażowo wdrożone w części placówek, gdzie spełnia swoje zadania (m.in. zostało wdrożone w Indiach w Nowym Delhi). Obecnie jesteśmy na etapie zbierania doświadczeń i uwag, które pozwolą na dalszy rozwój i usprawnianie funkcjonalności obsługi przyjęć wniosków wizowych. Część kwestii poruszonych w petycji została już uwzględniona w systemie lub zostanie wzięta pod uwagę przy kolejnych modyfikacjach systemu. Należy podkreślić, że wprowadzone rozwiązanie w znacznym stopniu ograniczyło działalność pośredników, którzy skutecznie blokowali możliwość zapisu na wizyty w sprawach wizowych co znacząco utrudniało złożenie wniosku przez indywidualnych klientów urzędu konsularnego.

Obecnie w konsulacie w Nowym Delhi jest wdrożona wersja systemu zapisów z wstępną weryfikacją wniosków i dokumentów zezwalających na podjęcie pracy w Polsce. Rozwiązanie to skutecznie ograniczyło składanie wniosków przez osoby, które nie posiadają ważnych dokumentów zezwalających na podjęcie pracy w Polsce. Każda osoba, której wniosek i dokumenty zostaną wstępnie zweryfikowane poprawnie otrzymuje link do zarejestrowania pełnego wniosku. W sytuacji, kiedy złożonych wniosków jest mniej bądź tyle samo ile udostępnionych terminów wizyt, wszystkim osobom które złożyły pełny wniosek przydzielane są terminy wizyt zgodnie z kolejnością złożenia pełnego wniosku. W sytuacji, kiedy złożonych wniosków jest więcej niż udostępnionych wizyt system dokonuje losowania wniosków, którym przydzielane są terminy wizyt, natomiast niewylosowane wnioski biorą udział w kolejnych losowaniach. Wspomniane rozwiązanie nie jest jedynym możliwym do wykorzystania, a wybór najbardziej właściwej opcji leży po stronie placówki w zależności od sytuacji w jakiej działa dany urząd konsularny.”

Petycja ws. podjęcia rokowań z państwami członkowskimi UE ws. polityki bezpieczeństwa. (petycja złożona 17 czerwca 2021 r.)

„Odnośnie do „odejścia w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i obrony UE od stosowania zasady jednomyślności, co pozwoli zwiększyć decyzyjność w tym polu”:

Obecny stan traktatowy dotyczący metod podejmowania decyzji w obszarze wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa UE umożliwia właściwe realizowanie interesów RP w ramach tej polityki i dlatego nie ma planów zmian w tym zakresie. Dotyczy to również dalszego przekazywania kompetencji w dziedzinie kształtowania i realizacji wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na szczebel UE. Jednocześnie Polska przychylnie odnosi się do wzmocnienia efektywności działań zewnętrznych Unii Europejskiej poprzez realizowanie wybranych inicjatyw w drodze konsensusu z państwami członkowskimi UE, jak np. wizyty ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich UE w imieniu Wysokiego Przedstawiciela UE, J. Borrella czy tzw. koalicje chętnych z mandatem Rady ds. Zagranicznych.

„Odnośnie do „przekazania Unii Europejskiej wyłącznej kompetencji do kreowania i realizowania polityki zewnętrznej względem tych państw, z którymi państwa członkowskie nie są zdolne do kształtowania relacji dwustronnych na partnerskich zasadach przez wzgląd na istotną różnicę potencjału stron (jak Rosja, Chiny, USA)”:

Prawo do prowadzenia polityki zagranicznej jest jednym z atrybutów niezawisłości, suwerenności i podmiotowości państwa. Państwa członkowskie UE, w tym Rzeczpospolita Polska, nie wyrażają zgody na wyzbycie się tego prawa. Oceniają one, podobnie jak Polska, że nie leży to w ich interesie narodowym, a różnica potencjałów nie jest argumentem przemawiającym za wyzbyciem się tego prawa. Należy podkreślić, że państwa członkowskie UE, w tym Polska, nie dążą do przekazanie UE wyłącznej kompetencji do kreowania i realizowania polityki zewnętrznej względem Rosji. Natomiast niektóre kwestie realizowane są na poziomie unijnym, jak np. sankcje, z uwagi na większą możliwość oddziaływania na Rosję. W odniesieniu do Chińskiej Republiki Ludowej podstawowymi ramami rozwoju współpracy są mające ponad 70. letnią tradycję oficjalne stosunki dwustronne, które od 2016 roku są definiowane przez obie strony jako wszechstronne partnerstwo strategiczne. Potencjał gospodarczy i ludnościowy Chin wyróżnia je od zdecydowanej większości innych państw w świecie i dotychczasowe przesłanki nie wskazują, aby uznać, iż państwa członkowskie UE, w tym i Polska, nie są zdolne do kształtowania partnerskich relacji z ChRL. Nie ma również planów podjęcia rokowań z pozostałymi państwami członkowskimi UE, które miałyby na celu przekazanie Unii Europejskiej wyłącznej kompetencji do kreowania i realizowania polityki zewnętrznej wobec Stanów Zjednoczonych. Polska, pomimo asymetrii potencjałów, od ponad trzydziestu lat z powodzeniem kształtuje swoje stosunki dwustronne z USA. Ze Stanami Zjednoczonymi ściśle współpracujemy również w ramach NATO i innych organizacji międzynarodowych.

„Do kolejnych dwóch postulatów z Pana petycji, tj. „powołanie ochotniczej formacji zbrojnej – „legionu europejskiego”, która podlegałaby instytucjom Unii Europejskiej (w myśl koncepcji Radosława Sikorskiego)” oraz „powrót do idei Europejskiej Wspólnoty Obronnej, renegocjonowanie Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Obronną, podpisanie go oraz doprowadzenie do jego ratyfikacji przez wszystkie kraje UE” odnosimy się łącznie ze względu na wspólną tematykę, którą poruszają:

Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Obronną nigdy nie wszedł w życie. Został podpisany 27 maja 1952 r. przez Belgię, Holandię, Luksemburg, Francję, Włochy i RFN, jednak nie został ostatecznie ratyfikowany przez Francję i Włochy. Jego celem było powołanie ogólnoeuropejskich sił zbrojnych. Sytuacja geopolityczna w Europie i na świecie w latach 50. XX wieku była diametralnie odmienna od obecnej, m. in. w kontekście powstania i stopniowej integracji Wspólnot Europejskich, ale też w kontekście roli i znaczenia NATO dla bezpieczeństwa obszaru euroatlantyckiego. Państwa członkowskie UE nie prowadzą obecnie dyskusji nt. powrotu do koncepcji Traktatu Europejskiej Wspólnoty Obronnej. Jednocześnie należy zauważyć, że Polska nie jest ani sygnatariuszem, ani stroną Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Obronną, w związku z czym renegocjowanie tej umowy przez Polskę nie wydaje się możliwe. Pomysł powołania „armii europejskiej” nie jest natomiast tematem nowym. Pojawia się cyklicznie jako jeden z elementów debaty o przyszłości polityki bezpieczeństwa i obrony w ramach UE, zarówno w wypowiedziach polityków i przedstawicieli władz państw członkowskich UE, przedstawicieli instytucji unijnych, jak i w dyskusji ekspertów ośrodków badawczych specjalizujących się w tematyce bezpieczeństwa. Debata nad przyszłością europejskiej obronności nadal trwa, a państwa członkowskie UE, w tym Polska, angażują się w unijne inicjatywy obronne (jak Stała Współpraca Strukturalna - PESCO, Europejski Fundusz Obronny – EDF), które mają wzmocnić zdolności poszczególnych państw członkowskich UE do radzenia sobie z aktualnymi wyzwaniami dla bezpieczeństwa takimi, jak: zagrożenia hybrydowe, cybernetyczne, czy terrorystyczne. Polska traktuje rozważania nt. „armii europejskiej” jako jedną z koncepcji, o której warto dyskutować, choćby po to, by zrozumieć jakie implikacje dla UE (ramy traktatowe) i dla państw członkowskich UE przyniosłaby realizacja tego pomysłu. Polska nie utożsamia się jednak z wizją „armii europejskiej”, jako stałego związku taktycznego – tym bardziej, że kwestie obrony zbiorowej realizowane są w ramach NATO. Widzimy natomiast zasadność wydawania przez państwa członkowskie UE większych środków finansowych na obronę oraz inwestowania, także politycznie, w silne więzi transatlantyckie. Istotne jest tu wzmacnianie potencjału całej UE, a nie jego unifikacja. Kompatybilność z Sojuszem Północnoatlantyckim pozostaje ważnym zadaniem, gdyż dzięki temu szybko i umiejętnie będziemy w stanie wykorzystać zdolności obu organizacji (UE i NATO), jeśli zajdzie taka potrzeba. Kluczem jest tu modułowość współpracy wojskowej i szybkość reakcji na nowe zagrożenia, gdyż to te czynniki pomagają w odpowiedzi na obecne zagrożenia.

Podsumowując, ewentualne stworzenie „armii europejskiej” wymagałoby zarówno sprecyzowania samej koncepcji, jak i przede wszystkim wprowadzenia fundamentalnych zmian w traktatach unijnych, na co obecnie nie ma zgody politycznej wśród państw członkowskich UE.

Petycja ws. upowszechnienia wiedzy o 80 rocznicy męczeńskiej śmierci Św. Ojca Maksymiliana Kolbe. (złożona 19 sierpnia 2021 r.)

MSZ w swoich działaniach realizowanych bezpośrednio przez resort, a także placówki dyplomatyczne RP, podejmuje wysiłki na rzecz odpowiednio uhonorowania bohaterów polskiej historii. Należy do nich również św. Maksymilian Kolbe, męczennik z Auschwitz, 80. rocznicę śmierci którego wspominaliśmy w sierpniu br. Na arenie krajowej MSZ współpracuje w tym dziele z instytucjami muzealnymi i ośrodkami badawczymi, dzięki tej współpracy pozyskujemy niezbędne narzędzia, m.in. wystawy, publikacje, które następnie są wykorzystywane przez polskie placówki dyplomatyczne. Prowadzimy także kampanie medialne w serwisach społecznościowych na stronach internetowych MSZ oraz polskich placówek dyplomatycznych. Odnosząc się do Pana petycji pragnę zapewnić, że także postać św. Maksymiliana Kolbego była w planach uhonorowania przez MSZ w roku bieżącym. Niestety panująca pandemia, a w jej wyniku lockdown w większości krajów świata, uniemożliwił w pełni realizację tych zamierzeń. Książka, o której Pan napisał, jest cennym świadectwem ostatnich dni Świętego i jego męczeńskiej śmierci w Auschwitz. Niestety z powodu ograniczonych środków finansowych, aktualnie MSZ nie jest w stanie zapewnić stosownego finansowania przedsięwzięcia, o którym Pan wspomina. Objętość książki (ok. 220 stron) powoduje, iż tłumaczenie jej na co najmniej dwa języki obce to znaczący wydatek, któremu obecnie – wobec zobowiązań już podjętych – nie jesteśmy w stanie sprostać. Być może w późniejszym terminie, będzie sprzyjająca sytuacja, aby powrócić do tematu petycji.

Petycja ws. zmiany formularza używanego przez Ambasady RP do informowania o odmowie wydania wizy Schengen. (złożona 26 listopada 2021 r.)

Art. 77 ust. 2 lit. a) Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej: TfUE) jednoznacznie wskazuje, iż polityka w zakresie wiz krótkoterminowych należy do wyłącznych kompetencji unijnych, a zatem jest regulowana poprzez wspólną decyzję państw członkowskich i innych organów UE, a nie dowolne przepisy krajowe. W konsekwencji, wzór formularza odmowy wydania wizy Schengen został określony w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 a dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiającym wspólnotowy Kodeks Wizowy (Kodeks wizowy) z dnia 13 lipca 2009 r. Zgodnie z art. 288 ust. 1 TfUE ma on zasięg ogólny i w całości wiąże każde z państw członkowskich Unii Europejskiej.

Jednocześnie warto podkreślić, że o ile decyzja w sprawie odmowy wydania wizy przybiera – zgodnie z art. 32 ust. 2 Kodeksu wizowego - formę jednolitego dla wszystkich, standardowego formularza określonego w załączniku VI, o tyle określenie formalnoprawnych aspektów odwołania od niej – zgodnie z art. 32 ust. 3 - pozostawiono dyskrecjonalnemu uznaniu poszczególnych państw członkowskich („postępowanie odwoławcze jest prowadzone przeciwko państwu członkowskiemu, które podjęło ostateczną decyzję w sprawie wniosku, zgodnie z prawem krajowym tego państwa członkowskiego”).

W tym kontekście zwracam uprzejmie uwagę, że w polskim porządku prawnym z dniem 1 grudnia 2020 r. nastąpiła zmiana przepisów prawa, w następstwie której, decyzja o utrzymaniu w mocy decyzji o odmowie wydania wizy Schengen lub wizy krajowej (a także cofnięciu lub unieważnieniu) wydawana jest na formularzu, który zawiera elementy, o których mowa w art. 76 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2021 r. poz. 2354). Odzwierciedla to m.in. wzór formularza decyzji o utrzymaniu w mocy decyzji o odmowie wydania wizy Schengen, stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 maja 2021 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców (a także do poprzedzających go rozporządzeń, obowiązujących od dnia 1 grudnia 2020 r.), w którym znajduje się nowododane pole „uzasadnienie”, gdzie – zgodnie z przypisem 2) – należy zawrzeć wskazanie istotnych faktów odnoszących się do powodów ponownej odmowy wydania wizy Schengen. Tym samym należy stwierdzić, że podniesiona przez Pana sugestia została uwzględniona przez ustawodawcę krajowego w zakresie, w jakim pozwala na to prawo UE, a więc na etapie ponownego rozpatrywania wniosku wizowego.

II. Petycje, które zostały przekazane, wg właściwości, do innych urzędów lub instytucji.