Polacy w ZIBJ
Od roku 1956 w laboratoriach Instytutu przebywało przez okres dłuższy niż 6 miesięcy ponad 450 osób, przygotowując ponad 100 prac doktorskich i ponad 40 prac habilitacyjnych.
Uczestnictwo polskich naukowców w działalności ZIBJ opiera się obecnie głównie na grupie kilku tzw. rezydentów - doświadczonych, wysokiej klasy specjalistów, przebywających w ZIBJ przez długi okres czasu i dobrze znających ten Instytut, wokół których skupiają się młodsi fizycy, przebywający w Dubnej na długich kontraktach oraz naukowcy, doktoranci i studenci przyjeżdżający na krótkie pobyty (1-4 tygodnie).
Polscy pracownicy zostali oddelegowani do ZIBJ z następujących ośrodków krajowych: Uniwersytet Adama Mickiewicza (UAM, Poznań), Uniwersytet Łódzki (UŁ), Instytut Fizyki Jądrowej PAN (IFJ PAN, Kraków), Uniwersytet Jagielloński (UJ, Kraków), Uniwersytet Wrocławski (UWr), Uniwersytet Szczeciński (USz), Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ Otwock-Świerk), Instytut Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ, Warszawa), Instytut Elektrotechniki (IE, Warszawa) oraz Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Siedlcach.
Każdego roku przyjeżdża z Polski do ZIBJ na krótkie pobyty od 80 do 100 fizyków i specjalistów oraz ponad 70 studentów, doktorantów, uczniów i nauczycieli.
Polacy pracują we wszystkich Laboratoriach Instytutu, działając w obszarach badań podstawowych, zastosowań oraz działalności edukacyjnej, a także w większości kierunków badawczych prowadzonych w ramach programu naukowego Instytutu.
Ze Zjednoczonym Instytutem Badań Jądrowych stale współpracują następujące ośrodki krajowe:
- Uniwersytet Adama Mickiewicza (UAM, Poznań),
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (UMCS, Lublin),
- Uniwersytet Wrocławski (UWr),
- Uniwersytet Warszawski (UW),
- Uniwersytet Łódzki (UŁ),
- Uniwersytet Szczeciński (USz),
- Uniwersytet M. Kopernika w Toruniu (UMK),
- Uniwersytet Śląski w Katowicach,
- Instytut Fizyki Jądrowej PAN (IFJ PAN, Kraków),
- Akademia Górniczo-Hutnicza (AGH, Kraków),
- Uniwersytet Jagielloński (UJ, Kraków),
- Instytut Botaniki PAN (IB PAN, Kraków),
- Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ Otwock-Świerk) – do roku 2011 były to Instytut Problemów Jądrowych (IPJ) oraz Instytut Energii Atomowej (IEA)
- Instytut Chemii i Techniki Jądrowej (IChTJ, Warszawa),
- Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów (ŚLCJ, Warszawa),
- Instytut Elektrotechniki (IE, Warszawa),
- Politechnika Warszawska (PW),
- Uniwersytety Humanistyczno-Przyrodnicze w Siedlcach, Rzeszowie i Kielcach.
W obszarze badań podstawowych prowadzonych przez polskich uczonych w ZIBJ należy wyróżnić prace teoretyczne dotyczące budowy jądra atomowego, w tym cieszące się wysokim uznaniem w świecie prace prof. Adama Sobiczewskiego dotyczące syntezy i rozpadu jąder superciężkich pierwiastków, prace eksperymentalne wykonane z pomocą akceleratora Nuklotron-M w ramach projektu FAZA, w projekcie AKULINA z wykorzystaniem cyklotronów LRJ, czy dotyczące wyznaczania charakterystyk reakcji syntezy jądrowej z zastosowaniem akceleratora Halla w Tomsku. Do grupy wyróżniających się prac badawczych Polaków należy również włączyć prace z zastosowaniem metody zaburzonych korelacji kątowych, badania dotyczące struktury i atomowej dynamiki nowych materiałów, gdzie wykorzystywany był reaktor impulsowy IBR-2M (i spektrometry NERA, DN-6 i DN-12), a także badania w dziedzinie neutronowej fizyki jądrowej wykorzystujące stanowiska urządzenia IREN i EG-5.
Polscy specjaliści prowadzą również prace z pogranicza badań podstawowych i zastosowań fizyki jądrowej: badanie agregacji w micelarnych roztworach surfaktantów metodą SANS, badania własności nanorurek, nanoporów i innych nanostruktur (otrzymywanych m. in. przy użyciu membran jądrowych), czy badanie źródeł jonów o wysokim prądzie wiązki z zastosowaniem metody implantacji.
W zakresie zastosowań fizyki jądrowej, polscy naukowcy badają wpływ uszkodzeń radiacyjnych wywołanych napromienianiem ciężkimi jonami w próbkach stali austenitycznej stosowanej jako materiał konstrukcyjny w energetyce jądrowej. Badane są również pod kątem zastosowania w energetyce jądrowej procesy spalacji i transmutacji jąder atomowych. Doświadczenie specjalistów ZIBJ w dziedzinie projektowania i konstrukcji cyklotronów jest wykorzystywane przy modernizacji cyklotronu U-200P Środowiskowego Laboratorium Ciężkich Jonów Uniwersytetu Warszawskiego oraz cyklotronu AIC-144 Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie.
Główny Instytut Górnictwa (Katowice) wdraża opracowaną przez kriogeników Laboratorium Fizyki Wysokich Energii metodę oczyszczania węgla od szkodliwych domieszek metali. W Toruniu budowany jest prototyp opartego na tej zasadzie urządzenia do wzbogacania w tlen stanowiska do spalania węgla o niskiej jakości.
Korzystając z próbek zebranych przez studentów różnych polskich uczelni, prowadzony jest biomonitoring zanieczyszczeń atmosfery w wybranych rejonach Polski z zastosowaniem metody neutronowej analizy aktywacyjnej opracowanej w Laboratorium Fizyki Neutronowej.
Polscy chemicy i biolodzy wykorzystują w czasie swoich pobytów w ZIBJ unikalne możliwości doświadczalne Instytutu (np. do badań własności chemicznych pierwiastków transuranowych). Możliwość korzystania z wiązek jonowych o szerokim zakresie gęstości jonizacji (liniowym przekazaniu energii, LET) pozwala na wykonywanie badań radiobiologicznych, np. badać wpływ LET promieniowania na uszkodzenia DNA w komórkach krwi obwodowej człowieka, do zastosowań w dozymetrii awaryjnej. Wyniki badań radiobiologicznych wykonanych w Dubnie są także wykorzystywane przy realizacji europejskiego projektu MULTIBIODOSE.
Szeroki wachlarz badań i oraz unikalne wyposażenie stanowisk badawczych ZIBJ sprawiają, że do Dubnie licznie przyjeżdżają polscy studenci i doktoranci. W ramach kilkudziesięciu konferencji naukowych oraz naukowych szkół letnich organizowanych co roku w Dubnej mają oni możliwość nawiązania bezpośredniego kontaktu z wybitnymi uczonymi z całego świata.
Komunikat: