Główny Inspektorat
Sanitarny

Transmission of antimicrobial resistance (AMR) during animal transport

25 października 2022 r. została opublikowana opinia naukowa EFSA, opracowana przez ekspertów Panelu BIOHAZ, dotycząca zagadnień związanych z ryzykiem rozprzestrzeniania się oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR - antimicrobial resistance) wśród drobiu, świń i bydła podczas transportu między poszczególnymi gospodarstwami lub do rzeźni. Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu Rady Komisji Europejskiej (WE) nr 1/20052, przewożenie zwierząt rozumiane jest jako "przemieszczanie zwierząt za pomocą jednego lub więcej środków transportu oraz związane z tym czynności, w tym załadunek, przeniesienie i odpoczynek, aż do zakończenia rozładunku zwierząt w miejscu przeznaczenia".

Oporność bakterii patogennych na antybiotyki i chemioterapeutyki jest istotnym zagrożeniem dla zdrowia ludzi oraz stanowi poważne wyzwanie dla współczesnej medycyny. W piśmiennictwie naukowym coraz częściej pojawiają się informacje o wykryciu nowych szczepów wieloantybiotykoopornych, które nie są wrażliwe na większość dostępnych w medycynie związków chemicznych o aktywności przeciwdrobnoustrojowej. Bakterie zidentyfikowane u zwierząt hodowlanych, oporne na środki antybakteryjne, mogą stanowić zagrożenie dla ludzi.  Obserwuje się to w przypadku odzwierzęcych bakterii z rodzaju Campylobacter, Salmonella, Enterococcus spp., niektórych szczepów E. coli oraz innych mikroorganizmów patogennych.

Niniejsza opinia ma na celu wyjaśnienie najistotniejszych czynników ryzyka odpowiedzialnych za rozprzestrzenianie się przenoszonych przez żywność odzwierzęcych i wskaźnikowych bakterii opornych na środki przeciwdrobnoustrojowe oraz genów oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe pomiędzy zwierzętami przeznaczonymi do produkcji żywności podczas transportu. Ponadto dotyczy wdrożenia środków zapobiegawczych w celu zmniejszenia  prawdopodobieństwa rozprzestrzeniania się czynników infekcyjnych oraz rekomendcji odnośnie uzupełnienia wszelkich braków danych w tym zakresie. 

Zgodnie z opinią ekspertów EFSA główne czynniki ryzyka rozprzestrzeniania się opornych szczepów bakterii w trakcie przewożenia zwierząt obejmują: obecność opornych bakterii u zwierząt przed transportem, przenoszenie się opornych bakterii poprzez odchody, narażenie na inne zwierzęta zainfekowane kilkoma rodzajami bakterii AMR, niewystarczającą higienę pojazdów i sprzętu, narażenie na kontakt ze skażonymi miejscami gromadzenia zwierząt i ich miejscami odpoczynku oraz zbyt długi czas transportu. Za wysoce prawdopodobne czynniki ryzyka uznano przenoszenie opornych bakterii drogą powietrzną w pojeździe, jak również przez pracowników, niekorzystne warunki środowiskowe, które zwiększają przeżywalność bakterii oraz mogą powodować zmiany w mikrobiocie zwierząt.

W związku z powyższym Urząd rekomenduje strategię postępowania obejmującą zminimalizowanie czasu transportu, dokładną higienę pojazdów, wyposażenia i otoczenia zwierząt oraz odpowiednią organizację wszystkich etapów transportu. Ponadto uznano, że wszelkie środki wpływające na dobrostan zwierząt i ich bezpieczeństwo biologiczne w trakcie ich przewożenia z dużym prawdopodobieństwem zmniejszą ryzyko przenoszenia oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Ustalenia zawarte w niniejszej opinii uzupełniają opublikowane niedawno zalecenia EFSA dotyczące poprawy dobrostanu zwierząt podczas transportu.

Nadal brakuje szczegółowych badań naukowych dotyczących kwestii rozprzestrzeniania się opornych szczepów bakteryjnych wśród zwierząt podczas transportu. W niniejszej opinii EFSA określono luki w istniejących danych oraz obszary wymagające przeprowadzenia dodatkowych badań. Brak informacji na temat przenoszenia bakterii opornych na środki przeciwdrobnoustrojowe (ang. ARB) i genów oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe (ang. ARG) podczas transportu dotyczy następujących zagadnień:

1.  ilościowego określenia udziału czynników ryzyka, strategii ich zmniejszania oraz szeroko rozumianej logistyki transportu,
2. wpływu postu przed i w trakcie transportu oraz czasu trwania tego postu na ogólną mikrobiotę zwierząt, wydalanie i przenoszenie przez odchody najważniejszych gatunków bakterii powszechnie wykazujących antybiotykooporność,
3. skuteczności różnych protokołów czyszczenia i dezynfekcji sprzętu niezbędnego w transporcie zwierząt,
4. związku pomiędzy czynnikami stresogennymi w trakcie transportu a przenoszeniem ARB/ARG, udziału ogólnego stanu zdrowia zwierząt, wpływu rodzaju i ilości ściółki, możliwego udziału drogi powietrznej w rozprzestrzenianiu się zakażeń podczas transportu i stanu  sanitarnego legowisk,
5. wpływu mechanicznego lub ręcznego załadunku zwierząt.

Pełny tekst opinii naukowej dostępny jest na stronie:

https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.2903/j.efsa.2022.7586