Raport ECDC i EFSA dotyczący chorób odzwierzęcych oraz ognisk chorób przenoszonych przez żywność
27.12.2022
Choroby odzwierzęce (zoonozy) stanowią poważny problem zdrowotny. Do rozwoju choroby u człowieka dochodzi najczęściej poprzez kontakt z zakażonym zwierzęciem lub w następstwie spożycia zanieczyszczonych produktów pochodzenia zwierzęcego.
13 grudnia 2022 r. został opublikowany raport Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), w którym przedstawiono wyniki działań obejmujących monitorowanie występowania chorób odzwierzęcych w 2021 roku. Przeprowadzono je w 27 państwach członkowskich, Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i 9 innych krajach nienależących do UE [1]. Gromadzenie danych na temat występowania chorób u obywateli państw członkowskich UE odbywa się na podstawie decyzji nr 1082/2013/UE dotyczącej poważnych transgranicznych zagrożeń zdrowia publicznego. W niniejszym raporcie zaznaczono, że w 2021 roku na gromadzenie i analizę danych na poziomie UE znaczący wpływ miała pandemia COVID-19 oraz środki kontroli sanitarnej przyjęte w państwach członkowskich, w tym częściowe lub całkowite zamknięcie.
Najczęstsze choroby odzwierzęce w 2021 r.
Najczęściej zgłaszanymi chorobami odzwierzęcymi u ludzi w 2021 r. były kampylobakterioza i salmonelloza. Z raportu wynika, że trzecia pod względem liczby zachorowań choroba to jersinioza, a następnie zakażenia wywołane przez bakterie Escherichia coli wytwarzające toksynę Shiga (STEC) oraz listerioza.
Bakterie z rodzaju Campylobacter oraz Salmonella są najczęstszą przyczyną ostrych infekcji układu pokarmowego u człowieka. Infekcje te przenoszone są drogą pokarmową i zazwyczaj manifestują się biegunką, wymiotami, bólami brzucha, gorączką oraz obecnością śluzu lub krwi w kale. W 2021 roku kampylobakteriozę stwierdzono u ponad 127 840 osób w UE. Najczęstszym jej źródłem było mięso z kurcząt i indyków. Salmonelloza okazała się drugą najczęściej zgłaszaną chorobą odzwierzęcą, a najczęstszym źródłem zidentyfikowanych ognisk były jaja, produkty jajeczne oraz tzw. „żywność mieszana”. W 2021 r. dotyczyła ona 60 050 przypadków, co stanowi wzrost o 14,3% w stosunku do roku poprzedniego. W krajach unijnych obserwowano także wysoki poziom zakażeń wywołanych przez shigatoksyczne Escherichia coli wytwarzające toksynę Shiga (STEC). Powodowały one czwarte co do częstości występowania infekcje w UE (6 084 przypadków). Państwa członkowskie w 2021 r. zgłosiły również do ECDC 6 789 odnotowanych przypadków zakażenia Yersinia oraz 2 183 potwierdzone inwazyjne przypadki zakażenia Listeria monocytogenes u ludzi. Liczba ognisk spowodowanych przez L. monocytogenes była najwyższa, jaką dotąd odnotowano. Ponadto, w raporcie przedstawiono najważniejsze informacje na temat monitorowania zakażeń Mycobacterium bovis/caprae, Brucella, Trichinella, Echinococcus, Toxoplasma gondii, jak również dane dotyczące zachorowań na wściekliznę, gorączkę Q, tularemię oraz infekcje powodowane przez wirus Zachodniego Nilu.
Tendencja
W przypadku raportowanych w 2021 r. chorób odzwierzęcych, w porównaniu do 2020 roku odnotowano wzrost liczby potwierdzonych przypadków. Wyjątek stanowiła bąblowica, gorączka Q, zakażenia wirusem Zachodniego Nilu (WNV) i włośnica. Natomiast porównanie liczby potwierdzonych przypadków w 2021 r. do średniej rocznej za lata 2017–2019 wykazało spadek zachorowań na wszystkie choroby odzwierzęce za wyjątkiem tularemii.
W porównaniu z latami poprzedzającymi pandemię ogólny spadek w zakresie zgłoszonych przypadków i ognisk chorób odzwierzęcych jest prawdopodobnie związany z wprowadzeniem środków kontroli COVID-19, które obowiązywały również w 2021 r. Do nielicznych wyjątków należy liczba przypadków jersiniozy i listeriozy przenoszonych przez żywność, których liczba przekroczyła poziom sprzed pandemii.