Zaktualizowana opinia naukowa EFSA dotycząca roślin otrzymywanych na drodze NGTs
29.11.2022
Updated Scientific Opinion on plants developed through cisgenesis and intragenesis
18 października 2022 r. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności opublikował uaktualnioną o najnowsze dane opinię naukową dotyczącą oceny ryzyka dla roślin otrzymywanych z użyciem wybranych nowych technik genomowych (NBTs - New Breeding Techniques). Do technik tych zalicza się między innymi: mutagenezę ukierunkowaną nukleazami (ang. site-directed nuclease technology, SDN), mutagenezę ukierunkowaną oligonukleotydami (ang. oligonucleotide directed mutagenesis, ODM), cisgenezę (ang. cisgenesis), intragenezę (ang. intragenesis); metylację DNA zależną od RNA (ang. RNA-dependent DNA methylation, RdDM) czy szczepienia na transgenicznej podkładce (ang. grafting on GM rootstock).
Powyższe techniki pozwalają na opracowanie nowych odmian roślin o użytecznych cechach, które umożliwiają szybszy zbiór, generują większy plon, odpowiadają za wysoką zawartość pożądanych składników oraz wpływają na lepsze funkcjonowanie w niekorzystnych warunkach środowiskowych. Na przestrzeni ostatnich lat EFSA opublikowała kilka opinii naukowych dotyczących roślin wyhodowanych z wykorzystaniem NGTs. Podnoszenie świadomości konsumentów na temat kwestii związanych z bezpieczeństwem stosowania NGTs jest istotne wobec niewielkiej wiedzy obywateli UE w tym zakresie, ujawnionej w wyniku sondaży, przeprowadzonych przez EFSA w ciągu ostatnich dwóch lat (badanie ankietowe z 2021 r. i Eurobarometr z 2022 r.).
Niniejsza opinia naukowa została opracowana na wniosek Komisji Europejskiej w celu zweryfikowania zasadności wniosków zawartych we wcześniejszej opinii Panelu GMO EFSA z 2012 roku. Eksperci EFSA ponownie dokonali oceny potencjalnych zagrożeń dla ludzi, zwierząt i środowiska, jakie mogą stwarzać rośliny otrzymywane metodami cisgenezy i intragenezy oraz porównali je z zagrożeniami związanymi z roślinami uprawianymi w sposób konwencjonalny lub za pomocą metod EGT (ang. Established Genomic Techniques). W celu określenia ryzyka rozważono listę potencjalnych zagrożeń, w tym źródło DNA i bezpieczeństwo produktów genowych, zmiany w genomie gospodarza w miejscu insercji i w innych miejscach, potencjalną obecność sekwencji nieroślinnych w insercie, jak również poziom ekspresji danej cechy.
Zgodnie z opinią Panelu GMO, od czasu opublikowania opinii EFSA z 2012 r. nie pojawiły się żadne istotne informacje, które podważałyby zasadność wniosków przedstawionych w tym dokumencie, są one zatem nadal aktualne. Ponadto, z danych naukowych opublikowanych po 2012 r. wynika, że nie zidentyfikowano nowych zagrożeń związanych z roślinami uzyskanymi na drodze cisgenezy oraz intragenezy, w porównaniu z roślinami uzyskanymi za pomocą hodowli konwencjonalnej i EGT.
W przypadku nowych cisgenicznych/intragenicznych roślin i pochodnych produktów nieobjętych opinią naukową EFSA z 2012 r. eksperci EFSA stwierdzili, że jeśli sekwencja cisgeniczna/intrageniczna jest ukierunkowana na sekwencję kodującą endogennego genu, wytworzone w procesie ekspresji genu białko może zostać uznane za nowo powstałe białko (NEP - Newly Expressed Protein); potencjalne zagrożenia związane z jego ekspresją powinny być oceniane indywidualnie dla każdego przypadku (oczywiście w zależności od wprowadzonej modyfikacji).
Pełny tekst niniejszej opinii naukowej EFSA dostępny jest na stronie: