Główny Inspektorat
Sanitarny

Oporność bakterii patogennych na antybiotyki i chemioterapeutyki w znaczny sposób ogranicza możliwość skutecznego leczenia infekcji, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i dobrostanu zwierząt, jak również jest istotnym wyzwaniem dla współczesnej nauki. Głównym czynnikiem powodującym oporność bakterii jest nadmierne stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych u ludzi i zwierząt.

Raport naukowy na ten temat opublikowany 21 lutego 2024 r. przez Europejskie Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oraz Europejską Agencją Leków (EMA) obejmuje dane z lat 2019-2021. Jest to już czwarte wspólne sprawozdanie unijnych instytucji dotyczące zintegrowanej analizy zużycia środków przeciwdrobnoustrojowych i powiązanej z nim oporności u bakterii występujących u ludzi i zwierząt, od których lub z których pozyskuje się żywność w krajach UE/EOG. Ponadto, po raz pierwszy zawiera on łączną analizę tendencji w zakresie spożycia tych związków oraz poziomu oporności drobnoustrojów w tych samych populacjach ludzi i zwierząt w okresie od 2014 do 2021 r.

Raport obejmuje informacje z analizy siedmiu grup antybiotyków lub chemioterapeutyków, takich jak karbapenemy, cefalosporyny trzeciej i czwartej generacji, aminopenicyliny, polimyksyny, makrolidy, tetracykliny, fluorochinolony i inne chinolony. Koncentruje się na danych związanych z opornością na te środki u Escherichia coli, Campylobacter spp oraz Klebsiella pneumoniae.

W krajach, które ograniczyły stosowanie antybiotyków zarówno u ludzi, jak i u zwierząt odnotowano spadek poziomu bakterii opornych, na przykład szczepów E. coli. W latach 2014-2021 zużycie antybiotyków weterynaryjnych u zwierząt wykorzystywanych do produkcji żywności spadło o 44%. Zgodnie z ustaleniami zawartymi w strategii „od pola do stołu” do 2030 r. zaleca się ograniczenie stosowania antybiotyków u ludzi o 20% (w porównaniu z poziomami spożycia z 2019 r.) a u zwierząt o 50% (w porównaniu z poziomami spożycia z 2018 r.).

W raporcie podkreśla się duże znaczenie wszelkich globalnych inicjatyw promujących zdrowie ludzi i zwierząt, takich jak programy szczepień oraz promowanie zachowań prozdrowotnych. Wdrażanie ich przekłada się na zmniejszenie potrzeby stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. Agencje europejskie będą kontynuować prace nad dalszą harmonizacją nadzoru nad stosowaniem antybiotyków i zjawiskiem oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, aby lepiej zrozumieć istniejące pomiędzy nimi zależności.

Szczegółowe informacje na temat raportu dostępne są na stronie internetowej EFSA.