Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS) realizuje zadania określone w ustawie z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz w innych ustawach i rozporządzeniach, zarówno krajowych jak i unijnych. Do kompetencji inspekcji należy m.in. realizacja systematycznych ogólnokrajowych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych w tym świeżych owoców i warzyw, na wszystkich etapach obrotu handlowego. Kontrole prowadzone są w trybie planowym zgodnie z rocznym planem kontroli i trybie doraźnym, np. w reakcji na sygnały przekazywane przez konsumentów i przedstawicieli sektora.

Obszar działań kontrolnych Inspekcji JHARS jest ściśle regulowany obowiązującymi przepisami. Organy IJHARS w pełni wyczerpują nadane im uprawnienia oraz posiadane możliwości w toku przeprowadzanych kontroli. Celem działania IJHARS jest: ochrona konsumentów i producentów, poprzez zapewnienie dostępu do rzetelnych informacji na temat artykułów rolno-spożywczych, zapobieganie nieuczciwym praktykom rynkowym, ułatwienie wymiany handlowej – zarówno z państwami trzecimi jak i na obszarze jednolitego rynku wewnętrznego UE.

Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych realizuje kontrole jakości handlowej świeżych owoców i warzyw na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 2003 roku o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu (Dz.U. z 2022 r. poz. 2101).

Kontrole świeżych owoców i warzyw prowadzone są zgodnie z przepisami określonymi w rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 543/2011 z dnia 7 czerwca 2011 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora owoców i warzyw oraz sektora przetworzonych owoców i warzyw (Dz. U. UE L 157 z 15.6.2011, str. 1, ze zm.).

Świeże owoce i warzywa wprowadzane do obrotu na terenie UE oraz eksportowane do i importowane z krajów trzecich muszą być zgodne z wymaganiami norm handlowych określonych w załączniku I rozporządzenia 543/2011. Muszą spełniać wszystkie wymagania jakościowe oraz wymagania dotyczące znakowania.

Wyniki kontroli świeżych owoców i warzyw realizowanych w latach 2021-2022 r.

1. Kontrole planowe i doraźne świeżych owoców i warzyw w 2021 r.

W toku realizacji kontroli planowych w zakresie jakości handlowej skontrolowano 2497 partie świeżych owoców i warzyw w 581 podmiotach działających na różnych etapach łańcucha dystrybucji (głównie przez hurtownie i sklepy). Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły:

• wymagań jakościowych określonych w normach handlowych nie spełniało 16 partii (0,6%). Niezgodności dotyczyły głównie niespełnienia wymagań minimalnych (objawy zepsucia, gnicia, pleśni) oraz wielkości minimalnej.
• wymagań w zakresie znakowania nie spełniało 609 partii (24,4%), kontrolowane partie kwestionowano przede wszystkim ze względu na: brak zamieszczenia w miejscu sprzedaży (np. na wywieszkach w pobliżu produktu) widocznych dla konsumenta, wymaganych przepisami informacji o produkcie dotyczących kraju pochodzenia oraz tam gdzie stosowne odmianie, klasie jakości – w przypadku sprzedaży detalicznej, całkowity brak oznakowania opakowań – w przypadku pozostałych etapów obrotu.

W ramach dodatkowych kontroli doraźnych skontrolowano 148 partii świeżych owoców i warzyw w 15 podmiotach. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły:

• wymagań jakościowych nie spełniało 4 partie (2,7%). Stwierdzono m. in.: objawy zepsucia, pleśni i gnicia, utratę jędrności oraz wymagań jakościowych dla deklarowanej klasy jakości,
• wymagań w zakresie znakowania nie spełniało 22 partie (14,9%) ze względu na: wprowadzanie konsumenta w błąd poprzez podanie rozbieżnych informacji w zakresie kraju pochodzenia owoców i warzyw, np. na wywieszce przy produkcie podawano inny kraj pochodzenia niż na opakowaniu, w miejscu sprzedaży podawano więcej niż jeden kraj pochodzenia oraz nie zamieszczanie przez detalistę w sposób czytelny i dobrze widoczny dla konsumenta szczegółowych informacji dotyczących państwa pochodzenia.

2. Kontrole planowe i doraźne świeżych owoców i warzyw w 2022 r.

W toku realizacji kontroli planowych w zakresie jakości handlowej skontrolowano 1852 partie świeżych owoców i warzyw w 388 podmiotach działających na różnych etapach łańcucha dystrybucji (głównie przez hurtownie i sklepy). Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły:

• wymagań jakościowych nie spełniało 11 partii (0,6%). Stwierdzono m. in.: objawy zepsucia, pleśni i gnicia, utratę jędrności oraz uszkodzenia zewnętrzne,
• wymagań w zakresie znakowania nie spełniało 426 partii (23,0%). Kontrolowane partie kwestionowano przede wszystkim ze względu na: całkowity brak oznakowania lub niezamieszczanie na opakowaniu niektórych wymaganych przepisami informacji (np. kraju pochodzenia, klasy jakości, odmiany, danych identyfikacyjnych podmiotu pakującego/wysyłającego) oraz podawanie błędnych informacji o pochodzeniu.

W ramach dodatkowych kontroli doraźnych skontrolowano 223 partie świeżych owoców i warzyw w  91 podmiotach działających na różnych etapach łańcucha dystrybucji (głównie przez hurtownie i sklepy). Niezgodności stwierdzono w przypadku 69 partii (tj. 30,9 %).Wykryte niezgodności dotyczyły nieprawidłowego lub niepełnego oznakowania świeżych owoców i warzyw. Wszystkie ww. skontrolowane partie spełniały wymagania w zakresie jakościowym.

Dodatkowo w 2022 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych była zaangażowana i  aktywnie współpracowała z  Agencją Restrukturyzacji i  Modernizacji Rolnictwa na każdym etapie realizacji mechanizmu „Nadzwyczajna pomoc dostosowawcza dla producentów jabłek’’, uczestnicząc w  projektowaniu przedmiotowego mechanizmu, potwierdzaniu działalności poszczególnych podmiotów w  zakresie prowadzenia produkcji, składowania, konfekcjonowania lub obrotu artykułami rolno-spożywczymi oraz realizacji kontroli jakości jabłek przekazywanych do zakładów przetwórczych.

Kontrole w ramach przedmiotowego mechanizmu prowadzone były przez WIJHARS, w okresie od 02.05.2022 r. do 25.06.2022 r. w  58 zakładach przetwórstwa owocowego. Kontrole obejmowały sprawdzenie wymagań minimalnych jabłek określonych w rozporządzeniu 543/2011.

Skontrolowano 7 691 partii jabłek o  łącznej masie 196 tys. ton. Wydano 7 045 Świadectw zgodności z  normami handlowymi UE dla świeżych owoców i warzyw, potwierdzając spełnienie wymagań przez partie objęte mechanizmem kontrolą określonych wymagań oraz 133 Protokoły niezgodności z normami handlowymi UE dla świeżych owoców i warzyw.

Dodatkowo wszystkie informacje na temat działalności IJHARS oraz szczegółowe informacje z realizowanych kontroli w danym roku, znajdują się na stronie internetowej Inspekcji JHARS w zakładce Aktualności/ Opracowania i publikacje/ Sprawozdanie roczne (https://www.gov.pl/web/ijhars/sprawozdanie-roczne ).