Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Wiśnia nadwiślanka została zarejestrowana w Unii Europejskiej jako Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP) w 2009 r. 

„Chronioną nazwą pochodzenia oznaczone są owoce wiśni nadwiślanki przeznaczone zarówno do przemysłu przetwórczego, jak i ze względu na wyjątkowe walory smakowe, do bezpośredniego spożycia. Wiśnia nadwiślanka jest jednym z typów „sokówki odroślowej” występujących w Polsce, który rozpowszechnił się w pasie nadwiślańskim (stąd jej nazwa)” – czytamy w oficjalnej unijnej specyfikacji tego owocu. 

Zanim jednak wiśnia nadwiślanka zrobiła „oficjalną karierę” na szczeblu unijnym, najpierw przez ponad 100 lat budowała renomę na rodzimym podwórku, zaczynając od świętokrzyskiej wsi Słupia Nadbrzeżna, gdzie na początku XX wieku pojawiły się pierwsze nasadzenia wiśni, którą wówczas nazywano „Słupianką lub „Słupską”. Później, stopniowo obszar jej uprawy się powiększał i obecnie, zgodnie ze specyfikacją już dla „wiśni nadwiślanki (ChNP)”, obejmuje on gminy: Lipsko, Sienno, Solec nad Wisłą, Rzeczniów (w województwie mazowieckim), Ożarów, Tarłów, Ostrowiec Świętokrzyski, Bałtów i Bodzechów (w województwie świętokrzyskim) oraz gminę Annopol w województwie lubelskim. Tylko producenci wiśni nadwiślanki z wymienionych wyżej gmin mogą się więc posługiwać znakiem ChNP, pod warunkiem posiadania certyfikatu zgodności lub świadectwa jakości potwierdzającego spełnienie szczegółowych wymagań zgodnych ze wspomnianą specyfikacją.

Jakimi walorami wyróżnia się wiśnia nadwiślanka i dlaczego zasługuje na ochronę w ramach unijnego systemu jakości dla wyrobów regionalnych i tradycyjnych? 

Znawcy tematu wskazują, że wiśnia nadwiślanka – przez fakt zaaklimatyzowania się do specyficznych warunków klimatyczno-glebowych pasa nadwiślańskiego, wynikających z bliskości rzeki oraz wapiennego lub wapienno-gliniastego podłoża – cechuje się obfitymi plonami i wyjątkową jakością owoców oraz ich specyficznymi właściwościami.  

Owoce te mają piękny, intensywny, ciemnoczerwony kolor miąższu, dochodzący do głębokiej bordowej barwy. Intensywna barwa ich soku utrzymuje się także po procesie przetwórczym. Sok jest bowiem nie tylko gęsty i aromatyczny, ale ma też ponadprzeciętnie wysoką zawartość zapewniających mu intensywną barwę, a jednocześnie prozdrowotnych antocyjanów (powyżej 115 mg/100g). Charakteryzuje się on także wysoką kwasowością oraz dużą zawartością naturalnie występujących cukrów, co powoduje, że „wiśnia nadwiślanka (ChNP)” oraz jej przetwory mają wyjątkowe walory smakowe, jak również odżywcze. 

Przekazy historyczne potwierdzają, że wiśnia nadwiślanka – jeszcze jako „Słupianka” – cieszyła się ogromnym powodzeniem u kupców i konsumentów już w okresie międzywojennym XX wieku. Dlatego, jej zbiory były regularnie dostarczane m.in. do Warszawy kursującymi wówczas po Wiśle statkami (na trasie Sandomierz-Warszawa). 

Poza specyficznym środowiskiem, w którym występuje „wiśnia nadwiślanka (ChNP)”, duży wpływ na końcową jakość tego produktu mają również wiedza i umiejętności lokalnych producentów, którzy potrafią dostosować metody upraw do różnych warunków panujących na obszarze środkowej Wisły. Przejawia się to przede wszystkim w odpowiednim doborze gęstości sadzenia i sposobie usuwania odrostów w zależności od rodzaju gleby, na której wiśnia ta jest sadzona oraz usuwaniu odrostów korzeniowych od piątego roku uprawy.

Podsumowując, naprawdę warto spróbować certyfikowanej wiśni nadwiślanki! Kupując ten produkt, oznakowany chronioną nazwą pochodzenia, możemy mieć pewność, że spełnia on wymagania zawarte w oficjalnej specyfikacji.

W tym kontekście warto wiedzieć, że proces certyfikacji produktów spożywczych wyróżnionych znakiem chronione oznaczenie geograficzne (ChOG), chroniona nazwa pochodzenia (ChNP) lub gwarantowana tradycyjna specjalność (GTS), a także produktów rolnictwa ekologicznego w Polsce nadzoruje Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych (IJHARS). Oprócz tego, Inspekcja sprawuje szeroki nadzór nad jakością handlową żywności – „od pola do stołu” – a więc począwszy od etapu produkcji, poprzez obrót w handlu i gastronomii, aż po kontrolę graniczną. Za pomocą prowadzonych kontroli oraz działań edukacyjnych Inspekcja przeciwdziała zafałszowaniom żywności i innym możliwym nadużyciom rynkowym, z jednej strony chroni więc interesy polskich konsumentów, a z drugiej strony wspiera też rodzimych producentów, stojąc na straży wysokiej jakości i uczciwej konkurencji w branży rolno-spożywczej.

Aktualny wykaz producentów wiśni nadwiślanki, posiadających ważny certyfikat zgodności lub ważne świadectwo jakości, można zatem znaleźć na stronie Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Na stronie IJHARS można też znaleźć informacje o innych polskich produktach tradycyjnych i regionalnych posiadających zastrzeżone (chronione) nazwy – w zakładce „Produkty tradycyjne i regionalne”.  

Informacje o wszystkich unijnych produktach chronionych i ich specyfikacjach są dostępne z kolei na platformie eAmbrosia. Ponadto, szczegółowe informacje dotyczące unijnego systemu ochrony nazw produktów tradycyjnych i regionalnych są dostępne na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW).   

Dodatkowe, szczegółowe informacje na temat samej wiśni nadwiślanki można uzyskać na stronach internetowych MRiRW oraz „Polska smakuje”.  

Wspomnianą wcześniej specyfikację wiśni nadwiślanki oraz innych produktów tradycyjnych i regionalnych chronionych unijnymi znakami jakości można znaleźć na stronie MRiRW.