Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Kontrole, przeprowadzone na terenie całego kraju w III kwartale 2023 r., objęły zarówno producentów, jak i placówki handlu detalicznego w łącznej liczbie 88 podmiotów (66 sklepów i 22 producentów).

Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej drinków alkoholowych gotowych do
spożycia (RTD – ready-to-drink) oraz piw smakowych w zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami i deklaracją producenta.

Nieprawidłowości stwierdzono w 19 podmiotach (21,6 %) – w 5 sklepach i u 14 producentów.

Oceną organoleptyczną objęto 26 partii (11 partii w sklepach i 15 partii w zakładach produkcyjnych). W zakresie cech organoleptycznych nieprawidłowości nie stwierdzono.

W zakresie parametrów fizykochemicznych łącznie skontrolowano 99 partii (51 partii w sklepach oraz 48 partii w zakładach produkcyjnych), z czego 10 partii (10,1%) zakwestionowano. 

Stwierdzone nieprawidłowości w skontrolowanym asortymencie na etapie detalu to głównie: 

• zaniżona zawartość alkoholu etylowego (do 0,6 p.p.) względem informacji umieszczonej w oznakowaniu;
• zaniżona zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej względem informacji umieszczonej w oznakowaniu.

Nieprawidłowości w zakresie parametrów fizykochemicznych stwierdzono również na etapie produkcji piw smakowych. Były to:

• zaniżona (do 2,3 p.p.) lub zawyżona (do 1 p.p.) zawartość alkoholu etylowego;
• zaniżona lub zawyżona zawartość ekstraktu brzeczki podstawowej.

Kontrolą objęto 187 partii (134 partie w sklepach oraz 53 partie w zakładach produkcyjnych).
Nieprawidłowości stwierdzono w 31 partiach, w tym: w 5 partiach w sklepach (1 partia napoju RTD i 4 partie piw smakowych) oraz w 26 partiach piw smakowych w zakładach produkcyjnych.
 

Nieprawidłowości dot. znakowania stwierdzone na etapie detalu
 

W partiach skontrolowanych produktów na etapie sprzedaży detalicznej stwierdzono m.in. nieprawidłowości takiego rodzaju jak: 

• nieprawidłowe oznakowanie w zakresie zawartości alkoholu (np.: podanie na etykiecie „napój alkoholowy gazowany o smaku gruszkowym z wódką” zawartość alkoholu etylowego 4,4 % obj., podczas gdy zawartość alkoholu etylowego wynikająca z badań laboratoryjnych wynosiła 3,8 % obj.); 
• •nieprawidłowości związane z nazwą produktu (np.: rozbieżność w tłumaczeniu nazwy produktu z języka angielskiego na język polski; brak % zawartości składnika podkreślonego w nazwie czy podanie informacji o stosowanym podczas produkcji procesie pasteryzacji poza nazwą produktu; niedozwolone umieszczenie odniesienia do kategorii napoju spirytusowego w tym samym wierszu co nazwa napoju alkoholowego).

Inne wykryte nieprawidłowości dotyczyły podania na etykiecie:

• zaniżonej zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej, 
• podania informacji o warunkach przechowywania nie w bezpośrednim sąsiedztwie daty minimalnej trwałości, 
•  niewłaściwego przedstawienia informacji odnośnie wartości odżywczej produktu.
   

Nieprawidłowości dot. znakowania stwierdzone na etapie produkcji
 

Na etapie produkcji piw smakowych stwierdzono m.in. nieprawidłowości, takie jak:

• nieprawidłowe oznakowanie w zakresie zawartości alkoholu (przykładowo: na etykiecie piwa smakowego z sokiem podano zawartość alkoholu etylowego 4,9 % obj., podczas gdy zawartości alkoholu etylowego wynikająca z badań laboratoryjnych wynosiła 2,6 % obj. oraz na etykiecie piwa smakowego aromatyzowanego podano zawartość alkoholu etylowego 5,4 % obj., podczas gdy zawartości alkoholu etylowego wynikająca z badań laboratoryjnych wynosiła 6,4 % obj.);
• nieprawidłowości związane z nazwą produktu (brak nazwy zwyczajowej, jaką jest „piwo”; nazwa w języku polskim nie odnosząca się do obecności soków w produkcie; podana niepełna nazwa opisowa piwa smakowego, niepozwalająca na poznanie rzeczywistego charakteru wprowadzanego do obrotu produktu; brak informacji w języku polskim na temat rodzaju piwa czy brak % zawartości składnika podkreślonego w nazwie). 

Stwierdzone nieprawidłowości związane ze składem dotyczyły m.in.: 

• użycia na etykiecie grafiki, która wprowadza w błąd konsumenta odnośnie składu (np. na etykiecie zastosowano grafikę pomarańczy, podczas gdy użyto „syropu o smaku pomarańczowym”); 
• umieszczenia na etykietach niezgodnego z prawdą wykazu składników; 
• braku informacji na temat postaci zastosowanego surowca; 
• podania w wykazie składników nazwy składnika niezgodnej z jego nazwą rzeczywistą czy wreszcie podanie składników w niewłaściwej kolejności. 

Pozostałe stwierdzone podczas kontroli nieprawidłowości dotyczyły m.in.: 

• podania na etykiecie zaniżonej lub zawyżonej zawartości ekstraktu brzeczki podstawowej;
• podania nieprawidłowego okresu leżakowania na etykiecie względem dokumentów produkcyjnych;
• braku podania pełnych danych producenta czy danych identyfikujących podmiot działający na rynku spożywczym odpowiedzialnego za informację na temat żywności; 
• podania informacji o warunkach przechowywania w nieprawidłowym miejscu na etykiecie;
• nie podania w tym samym polu widzenia nazwy, ilości netto oraz rzeczywistej zawartości objętościowej alkoholu – co jest niedozwolone.

W kontrolowanych podmiotach warunki składowania napojów RTD oraz piw smakowych zapewniały zachowanie ich właściwej jakości handlowej. Stan kontrolowanych pomieszczeń nie budził zastrzeżeń.

W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami organy IJHARS zastosowały sankcje przewidziane przepisami prawa. 
Na etapie produkcji wojewódzcy inspektorzy wydali ogółem 5 decyzji administracyjnych nakładających kary pieniężne na łączną kwotę  24 288 złotych, wydali 4 decyzje zakazujące wprowadzenia do obrotu; 6 decyzji nakazujących zmiany oznakowania; wszczęli 12 postępowań administracyjnych i wydali 9 zaleceń pokontrolnych a na osoby odpowiedzialne nałożyli 8 mandatów karnych. 
Na etapie detalu wojewódzcy inspektorzy wydali 1 decyzję administracyjną nakładającą karę pieniężną z tytułu niewłaściwej jakości handlowej, wszczęli 3 postępowania administracyjne i wydali 2 zalecenia pokontrolne.
Z uwagi na niezakończone postępowania administracyjne oraz trwające procedury odwoławcze, ostateczna liczba i wielkość zastosowanych sankcji może ulec zmianie.

(BKJ, jn)