Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

Konieczność szybkiego dostosowania i wprowadzenia zmian recepturowych środków spożywczych w celu zachowania ciągłości produkcji, przy jednoczesnym braku możliwości technicznych adekwatnej zmiany opakowań/etykiet może skutkować brakiem pełnej zgodności oznakowania niektórych środków spożywczych ze wszystkimi wymaganiami określonymi w przepisach z zakresu znakowania, w szczególności w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności.

Zgodnie z informacją uzyskaną z Komisji Europejskiej wszelkie decyzje dotyczące elastycznego podejścia w zaistniałej sytuacji powinny być podejmowane indywidualnie dla każdego przypadku z zapewnieniem, że jest to tymczasowe, uzasadnione i proporcjonalne oraz pod warunkiem, że bezpieczeństwo żywności nie zostanie naruszone. W szczególności informacje o alergenach muszą być zawsze dostępne dla konsumenta na etykiecie/ opakowaniu żywności.

Biorąc pod uwagę wyjątkowość zaistniałej sytuacji oraz trudną do przewidzenia dostępność niektórych surowców, po przeprowadzeniu konsultacji z branżą spożywczą, w tym z przedstawicielami handlu detalicznego i hurtowego, Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych we współpracy z Państwową Inspekcją Sanitarną ustaliły, że istnieje możliwość warunkowego stosowania przez przedsiębiorców branży spożywczej tymczasowych sposobów informowania konsumenta w zakresie zaistniałych zmian składu produktów. Dotyczy to wyłącznie sytuacji spowodowanych brakiem lub niedoborem surowców bezpośrednio związanych z obecną sytuacją w Ukrainie.

W tabeli podano przykłady możliwych rozwiązań. Dopuszczalne warunkowo sposoby informowania konsumenta uwzględniają indywidualne, czasowe podejście przy założeniu, że producent żywności będzie w stanie udowodnić przyczynę zmiany surowca spowodowaną ograniczoną dostępnością danego surowca oraz uzgodni z odbiorcami detalicznymi możliwą do zastosowania formę znakowania*.
Informacje o substancjach lub produktach powodujących alergie lub reakcje nietolerancji muszą być zawsze zamieszczone na opakowaniu lub na załączonej do niego etykiecie.
W każdym przypadku informacja na temat żywności musi być czytelna i zrozumiała dla konsumenta oraz zamieszczona w widocznym miejscu.

Mając na uwadze kwestie bezpieczeństwa i prawo konsumentów do otrzymania pełnej i rzetelnej informacji o produkcie rekomenduje się umieszczanie jej na produkcie w formie naklejki lub innej formie nadruku bezpośrednio na opakowaniu produktu (Sytuacja A, Sytuacja B opcja 1 z tabeli poniżej). Po uzyskaniu zgody wszystkich odbiorców, którym producent dostarcza dany produkt bezpośrednio lub pośrednio, dopuszcza się również: połączenie informacji nadrukowanej na opakowaniu w formie kodu z umieszczeniem w sklepach plakatu z tłumaczeniem znaczenia nadrukowanych kodów w zakresie konkretnych zmian w składzie produktu (Sytuacja B opcja 2 z tabeli poniżej) oraz stosowanie wywieszek w sklepach na półkach odnoszących się do konkretnych produktów, zamieszczonych w pobliżu tych produktów, zawierających wymagane przepisami informacje objęte zmianami (Sytuacja B opcja 3 z tabeli poniżej)*.

Sytuacja	Działanie
Sytuacja A Gdy zmiany składników wpływają na bezpieczeństwo zdrowotne żywności określone w obowiązujących przepisach, w tym na deklarację alergenów. Dotyczy to m.in. stosowania dodatków do żywności (np. zastąpienia lecytyny słonecznikowej lecytyną sojową)	Naklejka (sticker) lub inna forma nadruku bezpośrednio na opakowaniu informująca o zamianie surowca, a także o nowych alergenach (z wyjątkiem sytuacji, gdy dany alergen jest już wyszczególniony w wykazie składników przy innym surowcu)
Sytuacja B Gdy zmiana surowca wpływa istotnie na deklarację QUID zmienianego surowca i/lub gdy zmiana surowca wymaga zastosowania przeciwutleniacza (gdy jego deklarowanie jest wymagane wg przepisów) i/lub gdy zmiana surowca skutkuje brakiem spełnienia warunków oświadczenia (np. jakościowego, żywieniowego) umieszczonego na opakowaniach i/lub gdy zawartość oleju palmowego wzrasta wagowo o co najmniej 10% masy wyrobu końcowego (o 10g/100 g wyrobu końcowego). Pozostałe zmiany	Poniżej podano opcje do wyboru zależnie od możliwości technicznych producenta żywności: Opcja 1 Naklejka (sticker) bezpośrednio na opakowaniu informująca o zmianach Opcja 2 Informacja podawana w sklepach łącznie z nadrukiem specjalnego kodu na opakowaniu wyrobu przy dacie trwałości wyrobu/partii produkcyjnej, tzn.: Wywieszenie we wszystkich sklepach w Polsce baneru/plakatu informującego konsumentów, że w niektórych produktach zostały dokonane zmiany, np. oleju słonecznikowego, wynikające z niedoboru tego surowca spowodowanego wojną w Ukrainie i w związku z tym na produktach przy oznaczeniach daty trwałości wyrobów/partii produkcyjnej znajdują się kody oznaczające następujące zmiany surowców, np.: X1: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowy X2: olej słonecznikowy wymieniony na sojowy X3: olej słonecznikowy wymieniony na palmowy X4: olej słonecznikowy wymieniony na oliwę z oliwek X5: olej słonecznikowy wymieniony na kokosowy X6: olej słonecznikowy wymieniony na rzepakowy + przeciwutleniacz (…) Dodatkowo informacja dla konsumenta, że w związku ze zmianami zamieszczone na opakowaniu/etykiecie oświadczenia nie są spełnione.
	Opcja 3 Wywieszki w sklepach na półkach odnoszące się do konkretnych produktów, zamieszczone w pobliżu tych produktów, zawierające wymagane przepisami informacje objęte zmianami.
Dodatkowo: pełna informacja o zmianie składu produktu i ewentualnie oświadczeniach, które w związku z tą zmianą nie są spełnione powinna być podawana również na stronach internetowych producenta. Informację o dostępności na stronach internetowych producentów pełnych, właściwych składów produktów i oświadczeń, należy zamieścić w sklepie na banerze/plakacie.

 

Należy pamiętać, że aktualne informacje na temat żywności muszą towarzyszyć żywności, która jest oferowana konsumentom lub zakładom żywienia zbiorowego jako żywność nieopakowana.
Producenci powinni monitorować dostępność surowców i uwzględniać to przy tworzeniu nowych etykiet/opakowań, gdyż zaprezentowane powyżej podejście jest tymczasowe i ma zastosowanie do momentu pozyskania nowych etykiet/opakowań, dla partii produkowanych z wykorzystaniem nowych surowców*. 
Każdy przypadek oznakowania będzie analizowany indywidualnie, zgodnie z zakresem kompetencji inspekcji realizującej kontrole.

*dodana treść