Polska w Indiach

• System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

W Nepalu stosowane są 5-letnie plany rozwojowe. W trakcie ostatniego roku budżetowego 2023-2024 realizowany był 15. plan pięcioletni (2020-2024). Plan ten uważany jest za pierwszy etap 25-letniej długoterminowej wizji gospodarczej, której celem jest umiejscowienie kraju w 2044 r. w grupie państw o wysokim dochodzie wynoszącym 12,1 tys. USD per capita. Jego przewodnim tematem jest „generowanie dobrobytu i szczęścia”. Stworzenie podstaw dobrobytu i szczęścia ma być realizowane poprzez poprawę infrastruktury gospodarczej, społecznej oraz zdrowotnej. Jednym z najważniejszych  programów gospodarczych jest rozbudowa sieci hydroelektrowni oraz przestawienie gospodarstw domowych i budynków publicznych z użycia gazu na energie elektryczną.

• Główne sektory gospodarki i ich udział w PKB

Ponad 60% PKB generowana jest przez sektor usług, ale ponad 65% populacji kraju zatrudniona jest w sektorze rolnym.

W związku z pandemią COVID-19, kraj został szczególnie narażony na duże straty finansowe, ze względu na zahamowanie przemysłu turystycznego i hotelarskiego, który odgrywa istotną rolę w dochodach państwa (6,1% PKB w 2024 r.). Ilość przylotów do Nepalu zmalała z 1,2 mln w 2019 r. do 230 tyś. w 2020 r., co przełożyło się na spadek wartości przychodu z 667 mln USD (2019 r.) do 61,6 mln  (2021 r.). Po tym okresie liczba turystów zaczęła systematycznie wzrastać: 2022 – 614 tys., 2023 – 1,01 mln, 2024 – 1,15 mln.

Jedną z charakterystycznych cech gospodarki Nepalu jest znaczny eksport siły roboczej za granicę i związany z nim udział przelewów zagranicznych w gospodarce. W 2024 r. do pracy za granicą z Nepalu wyjechało 460,1 tys. osób w tym do Polski 1.649.

• Polityka kursowa

Oficjalną jednostką płatniczą Nepalu jest rupia nepalska, która dzieli się na 100 pajsa. Wyłączne prawo do emitowania znaków pieniężnych należy do Centralnego Banku Nepalu (Nepal Rastra Bank - http://www.nrb.org.np/). Kursy wymiany walut ustalane są przez Centralny Bank Nepalu i ogłaszane w tabelach w trybie dziennym.

Walutę zagraniczną można wymieniać w każdym banku lub w oznaczonych kantorach wymiany walut.

Średnie kursy najważniejszych walut – kupno (wg. danych Nepal Rastra Bank na dzień 15.01.2025 r.):

1 EUR – 137,89 rupii nepalskich (NPR)

1 USD – 142,12

1 GBP – 168,60

1 PLN – 33,39

• Surowce i technologie krytyczne

Nepal nie posiada znaczącej bazy surowców mineralnych. Te, które występują nie są intensywnie wydobywane w związku z górzystym i zalesionym terenem oraz niezbyt dobrze rozwiniętą infrastrukturę drogową. Głównymi minerałami wydobywanymi w Nepalu są rudy żelaza, cynku, węgiel kamienny.

Z uwagi na niskie wydatki budżetowe na badania i rozwój (0,35% PKB) Nepal nie rozwinął technologii krytycznych.

• Stan infrastruktury

Infrastruktura lotnicza.

W Nepalu jest łącznie 49 lotnisk, w tym  międzynarodowe (Kathmandu Tribhuvan International Airport oraz Pokhara International Airport), 4 lotniska o statusie hub-ów krajowych (Biratnagar Airport, Gautam Buddha Airport, Nepalgunj Airport, Pokhara Airport), oraz 44 inne mniejsze lotniska krajowe. Z ww. 33 lotniska mają status „operational”, pozostałe są zamknięte dla ruchu pasażerskiego oraz obsługują  sporadycznie ruch cargo. 32 lotniska ma utwardzone nawierzchnie startowe, 7 posiada systemy pozwalające na starty i lądowania w nocy. Państwowym przewoźnikiem lotniczym są Napal Airlines – wcześniej zwane Royal Nepal Airlines, operujące z portu lotniczy w Kathmandu do 9 lotnisk na świecie (Narita – Japonia, Dubaj - UAE, Mumbaj, Delhi, Bengalore – Indie, Hongkong, Doha - Katar, Kuala Lumpur – Malezja, Bangkok – Tajlandia) i 30 krajowych. Wśród krajowych przewoźników prywatnych można wymienić największego Buddha Air oraz kilka mniejszych takich jak: Yeti Airlines, Shree Airlines, Summit Air, Makalu Air, Saurya Airlines, Agni Air, Guna Airlines, Sita Air, Tara Airlines, Simrik Airlines, i obsługujące małe lotniska w regionach. Do Nepalu latają przewoźnicy z następujących krajów: Bangladeszu, Butanu, Chin (w tym spółka joint venture chińsko-nepalska Himalayan Airlines), Hongkongu, Indii, Korei Południowej, Malezji, Omanu, Kataru, Singapuru, Tajlandii, Turcji i ZEA.

Wszystkie nepalskie linie lotnicze są na liście ‘no fly’ Unii Europejskiej oraz ICAO. Oznacza to, że ich samoloty nie mają wstępu do europejskiej przestrzeni powietrznej ze względu na nie spełnianie międzynarodowych norm bezpieczeństwa. Obowiązujący od 2013 r. zakaz ma również związek z serią wypadków lotniczych, do których dochodziło na terytorium kraju z udziałem m. in. obywateli UE. Wg władz lotniczych Nepalu, poczyniono wiele aby poprawić bezpieczeństwo lotnictwa w tym trudnym zarówno topograficznie jak i klimatycznie kraju. Niemniej jednak, od ponad 15 lat światowe organy nadzoru lotnictwa kwestionowały podwójną rolę organu lotnictwa cywilnego Nepalu i nalegały aby rząd tego kraju podzielił wspomnianą organizację na dwa podmioty – usługodawcę i organ regulacyjny – w celu zwiększenia bezpieczeństwa pasażerów. Jak dotychczas rząd Nepalu nie wykazał zainteresowania tym rozwiązaniem.

Infrastruktura drogowa.

Długość dróg w Nepalu wynosi ok. 80 tys. km z czego ponad 11 tys. km to drogi o nawierzchni utwardzonej.

Infrastruktura kolejowa.

Linie kolejowe – Łączna długość linii kolejowej w Nepalu wynosi 57 km. 53-km odcinek należy od państwowego przedsiębiorstwa Nepal Railways Corporation (NRC), a pozostałe 4 km pozostają w zarządzie kolei indyjskich - Indian Railways.

Nepal nie posiada dostępu do morza.

• Kalendarz dni wolnych od pracy

Główne święta publiczne w Nepalu obejmują Dzień Demokracji, Prithvi Jayanti, Dzień Męczeństwa, Dzień Konstytucji, Nepalski Nowy Rok oraz inne święta związane z wydarzeniami religijnymi poszczególnych wyznań. W związku z tym, że święta państwowe powiązane są z kalendarzem nepalskim, nie mają one stałych dat w kalendarzu gregoriańskim.

Święto narodowe -  Dzień Konstytucji obchodzone jest w dniu 19 lub 20 września (święto ruchome).

* dane Banku Centralnego Nepalu

**  pierwszy rating kredytowy kraju w historii

• Najważniejsi partnerzy handlowi

W roku budżetowym 2023-2024 eksport Nepalu wyniósł 1.662,5 mln USD i był wyższy od eksportu z roku poprzedniego o 18,3%, Największymi odbiorcami eksportu Nepalu są: Indie (67,0% całości eksportu), kanada (10,6%), Niemcy (3,0%), Turcja (2,0%), Wielka Brytania (1,8%), Singapur (1,8%) i Francja (1,5%)

W tym samym okresie import Nepalu wyniósł: 11.801,6 mln USD i był niższy od importu z roku 2022-2023 o 2,5%. Import pochodził głównie z: Indii (64,5% całości importu), Chin (13,2%), ZEA (2,8%), Indonezji (2,2%), Argentyny (1,6%), Jordanii (1,0%), Australii (1,0%) i Francji (0,6%).

• Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Głównymi produktami eksportowymi są: energia elektryczna (11,0% całości eksportu), paliwo lotnicze (8,7%), blacha cynkowa (7,8%), przędza poliestrowa (7,4%), dywany wełniane (6,9%), soki owocowe (5,7%), kardamon (5,2%), płyty wiórowe (4,9%) oraz wyroby z juty (4,4%).

Nepal importuje głównie produkty petrochemiczne (18,9% całego importu), maszyny i części (4,9%), pojazdy transportowe, osobowe i części (4,9%), lekarstwa (2,9%), produkty z żelaza gąbczastego (2,4%), urządzenia elektryczne (2,4%), sprzęt telekomunikacyjny (2,3%) oraz nawozy chemiczne (2,3%).

• Główni inwestorzy

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Nepalu utrzymują się na niskim poziomie, przeciętnie 80-100 mln USD rocznie, co jest jednym z najniższych wskaźników na świecie. BIZ w 2023 r. wyniosły 44,4 mln USD (spadek o 67,9% w porównaniu do roku 2022). Wg analityków finansowych głównym powodem tak niskiego poziomu FDI w Nepalu była niestabilność polityczna, przeciągające się procedury biurokratyczne, zmienność interpretacji przepisów prawa, korupcja, przepisy ograniczające działalność banków zagranicznych, utrzymujące się wyzwania w zakresie transferu zysków, brak odpowiedniej infrastruktury drogowej, nadal niski poziom elektryfikacji oraz przerwy w dostawach prądu.

Skumulowane bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Nepalu na koniec roku budżetowego 2022-2023 wynosiły 2,2 mld USD. Najważniejszymi inwestorami pozostają: Indie (35,0% wartości wszystkich BIZ), Chiny (12,0%), Irlandia (7,7%), Australia (6,4%) i Singapur (6,4%). Głównymi sektorami inwestycyjnymi są: produkcja przemysłowa (38,4%), energia elektryczna (34,5%) oraz finanse (20,6%).

• Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Ustawa o ograniczeniu inwestycji za granicą (Act Restricting Investment Abroad - ARIA) z 1964 r. zabrania inwestycji wychodzących z Nepalu.

Nepal ratyfikował Porozumienie Południowoazjatyckiego Stowarzyszenia Współpracy Regionalnej (SAARC) w sprawie południowoazjatyckiej strefy wolnego handlu (SAFTA).  W ramach umowy SAFTA osiem krajów SAARC (Nepal, Bhutan, Indie, Bangladesz, Pakistan, Sri Lanka, Malediwy i Afganistan) zobowiązało się do obniżenia stawek celnych w odniesieniu do określonych produktów, a ponad 5.000 produktów jest uprawnionych do preferencyjnych stawek celnych w krajach sygnatariuszach porozumienia. Długa „negatywna lista” towarów wyłączonych z preferencyjnego traktowania celnego w ramach SAFTA nadal ogranicza wpływ umowy na handel regionalny.

Nepal został 147. członkiem Światowej Organizacji Handlu (WTO) w kwietniu 2004 r. Termin realizacji zobowiązań w ramach WTO został wyznaczony na grudzień 2006 r. Głównie z powodu utrzymującej się niestabilności politycznej Nepal wywiązał się z nich tylko częściowo.

W lutym 2004 r. Nepal został członkiem Inicjatywy Zatoki Bengalskiej na rzecz wielosektorowej współpracy technicznej i gospodarczej (BIMSTEC).  Pozostali członkowie porozumienia to Bangladesz, Bhutan, Indie, Mjanma, Sri Lanka i Tajlandia.  BIMSTEC za cel stawia sobie ustanowienie bardziej wszechstronnej strefy wolnego handlu poprzez głębszy i bardziej znaczący zasięg sektorowy usług oraz otwarty i konkurencyjny system inwestycyjny.  Grupa regionalna stanowi pomost pomiędzy Azją Południową i Południowo-Wschodnią i jest ważnym elementem wzmocnienia stosunków między tymi krajami. BIMSTEC stworzył także platformę do współpracy wewnątrzregionalnej pomiędzy członkami SAARC i ASEAN.

Nepal należy również m. in. do: ADB, IBRD, IMF, International Development Association, International Finance Corporation, International Organization for Standardization. 

Nepal jest także członkiem ONZ i szeregu wyspecjalizowanych organizacji systemów Narodów Zjednoczonych.

• Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne

W 2019 r. odnotowano wielki wzrost wartości eksportu z 6,13 mln USD w 2018 r. do 48,4 mln USD w 2019 r. (z tego 83,3% eksportowanych towarów z Polski to były produkty przemysłu lotniczego jak np.: samoloty, helikoptery oraz części samolotowe – zakup przez Lotnictwo Wojsk Lądowych Nepalu dwóch samolotów transporotowych M28 Skytruckna za kwotę 19 mln USD). Wartość Importu nepalskich dóbr do Polski na przestrzeni 4 lat wzrosła (wzrost o 22,5% od 2017 r. do 2020 r.).

Za 10 miesięcy 2024 r. obroty handlowe wyniosły ponad 5,7 mln EUR, w tym eksport wyniósł 4,5 mln EUR a import 1,2 mln EUR. W kontaktach handlowych Polski  z Nepalem utrzymuje się praktycznie niezmiennie wysokie saldo ujemne (-3,3 mln EUR w 2024 r.).

Z Nepalu importowane są głównie odzież i dodatki odzieżowe (36,04% całości importu), tłuszcze i oleje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego (15,22%), olejki eteryczne (7,8%), artykuły ze skóry (7,14%), artykuły różne z metali nieszlachetnych (5,64%) oraz dywany (4,45%).

W eksporcie największe pozycje stanowiły odpady i złom z żeliwa i stal (24,57%), perły i kamienie szlachetne lub półszlachetne, metale szlachetne i wyroby z nich (21,18%), artykuły z metali nieszlachetnych (16,92%), maszyny i urządzenia mechaniczne (15,70%), części samolotowe (5,56%), przyrządy i aparatura optyczna, pomiarowa, medyczna lub chirurgiczna (3,72%).

*dane GUS za 10 miesięcy 2024 r.

Dane Narodowego Banku Polskiego nie odnotowują, by firmy zarejestrowane w Nepalu dokonywały bezpośrednich inwestycji w Polsce. Podobnie dane NBP nie wykazują inwestycji polskich podmiotów gospodarczych w Nepalu.

• Relacje z UE

Stosunki dyplomatyczne między Unią Europejską, a Nepalem nawiązane zostały w 1973 r. Ramy współpracy stanowi Porozumienie o Współpracy podpisane przez Komisję Europejską i Rząd Nepalu w dniu 1 czerwca 1996 r.

Unia Europejska jest ważnym parterem wspierającym proces rozwoju społecznego i gospodarczego kraju, w szczególności poprzez implementację programów pomocowych w zakresie redukcji ubóstwa, rozwoju obszarów wiejskich i miejskich, ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, edukacji oraz budowania pokoju. Od 2021 r. UE współpracuje z Nepalem bazując na „Multi-annual Indicative Programme 2021-2027”.

Nepal jest jednym z beneficjentów preferencyjnego systemu handlowego. Nepalscy eksporterzy mają bezcłowy dostęp do rynku europejskiego. Chociaż wielu innym najsłabiej rozwiniętym krajom (LDC) udało się odnieść znaczne korzyści z tego programu, Nepal nie w pełni wykorzystuje ten instrument, głównie ze względu na wąską bazę eksportową i brak kompatybilności w zakresie międzynarodowych standardów jakości.

Wg danych Komisji Europejskiej w 2019 r. na UE jako jednolity rynek przypadało 9,4% nepalskiego eksportu (81 mln euro), a 2,7% importu tego kraju pochodziło z UE (305 mln euro). UE importuje z Nepalu głównie tekstylia i odzież, a eksportuje głównie maszyny i sprzęt transportowy, chemikalia i  produkty rolne.

• Baza traktatowa

1. Pomiędzy Polską a Nepalem nie ma podpisanych żadnych umów gospodarczych. W  dniu 17 marca 2015 r. Nepalska Izba Przemysłu i Handlu oraz Krajowa Izba Gospodarcza podpisały porozumienie o współpracy.
2. Porozumienie o Współpracy pomiędzy Komisją Europejską i Nepalem z dnia 1 czerwca 1996 r.