1 października 2002 r. pierwsze patrole Inspekcji Transportu Drogowego rozpoczęły kontrole na polskich drogach. Powołanie ITD było nie tylko spełnieniem wymogów akcesyjnych Unii Europejskiej, ale przede wszystkim wprowadzeniem do systemu zarządzania bezpieczeństwem ruchu drogowego instytucji, która specjalizuje się w ochronie krajowego rynku transportowego i skutecznie wspiera inne służby w zapewnieniu bezpieczeństwa na drogach.

Zakres działań kontrolnych Inspekcji jest szeroki: kontrole pojazdów ciężkich i autokarów, transportu materiałów niebezpiecznych, odpadów, zwierząt, a także ochrona infrastruktury drogowej poprzez wycofywanie z ruchu przeciążonych pojazdów. W ciągu 20 lat inspektorzy ITD przeprowadzili blisko 3,5 mln kontroli drogowych i niemal 32 tys. kontroli w siedzibach firm przewozowych.

Inspekcja Transportu Drogowego dba również o ochronę polskiego rynku transportowego, która wiąże się z prowadzeniem cyklicznych kontroli zezwoleń międzynarodowych, w tym przewoźników spoza Unii Europejskiej. Działania inspektorów wielokrotnie udaremniły wykonywanie przewozów bez wymaganych dokumentów lub też na podstawie sfałszowanych zezwoleń.

Inspektorzy prowadzą także działania edukacyjne promujące zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, skierowane do różnych grup odbiorców. Kształtują one właściwe postawy i zachowania wśród uczestników ruchu drogowego, przyczyniając się do wzrostu bezpieczeństwa na polskich drogach.