Zapewnienie bezpieczeństwa ruchu kolejowego w Polsce jest jednym z najważniejszych celów dla Ministerstwo Infrastruktury. Wszystkie wydarzenia związane z bezpieczeństwem, które miały miejsce na sieci linii kolejowych są powodem podejmowania kolejnych działań, które mają na celu wyeliminowanie podobnych sytuacji w przyszłości.

Wpływ na bezpieczeństwo systemu kolejowego ma kilka elementów:

• stan techniczny infrastruktury kolejowej i taboru,
• obowiązujące prawo,
• ludzie, czyli kwalifikacje zawodowe i należyte wykonywanie zadań przez pracowników.

Działania ministerstwa mają na celu poprawą bezpieczeństwa systemu kolejowego i dotyczą dwóch obszarów:

• obszar działań twardych związanych m.in. z modernizacją i rewitalizacją linii kolejowych oraz wdrażaniem Europejskiego Systemu Zarządzania Ruchem Kolejowym (ERTMS) obejmującego Europejski System Sterowania Pociągiem (ERTMS/ETCS) i Globalny System Kolejowej Radiokomunikacji Ruchomej (ERTMS/GSM-R),
• obszar działań miękkich związanych ze zmianami oraz opracowaniem aktów prawnych dotyczących bezpieczeństwa kolejowego.

Są to także działania związane z odbudową szkolnictwa zawodowego o profilu kolejowym. Do działań miękkich zaliczana jest również rozbudowa kompetencji szkoleniowych PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. i PKP Intercity S.A. poprzez zakup symulatorów dla potrzeb szkolenia pracowników prowadzących pojazdy kolejowe.

Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa jest priorytetem dla spółek kolejowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw transportu. Cel ten jest realizowany przez spełnianie wymaganych standardów bezpieczeństwa, monitoring, ocenę zagrożeń, podejmowanie środków profilaktycznych i szkolenia pracowników.

System Zarządzania Bezpieczeństwem został opracowany i wdrożony w celu wdrożenia zasad i wymagań związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego, określonych w prawie krajowym i unijnym.

System ma m.in. zapewnić nadzór nad ryzykiem związanym z prowadzoną działalnością, łącznie z ryzykiem dotyczącym usług utrzymania taboru, dostaw materiałów i usług oraz ryzykiem mogącym powstać w wyniku działalności osób trzecich. Oznacza to konieczność rozpoznawania wszystkich rodzajów ryzyka związanych z działalnością oraz stosowania odpowiednich środków w celu jego kontroli i ograniczenia.

Szczególną formę nadzoru nad bezpieczeństwem ruchu kolejowego sprawuje działająca przy ministrze właściwym do spraw transportu niezależna, stała Państwowa Komisja Badania Wypadków Kolejowych. Prowadzi ona badania poważnych wypadków, wypadków oraz incydentów.

Zadania Państwowej Komisji Badania Wypadków Kolejowych:

1. komisja prowadzi postępowanie po każdym poważnym wypadku na sieci kolejowej, z wyłączeniem najechania pojazdu kolejowego na osoby podczas przechodzenia przez tory,
2. komisja prowadzi lub nadzoruje dochodzenia powypadkowe, których celem jest ustalenie przyczyn, okoliczności zdarzeń, jak również określenie wniosków zapobiegawczych,
3. komisja może również prowadzić postępowanie w odniesieniu do wypadków lub incydentów, które w nieznacznie różniących się warunkach byłyby poważnymi wypadkami powodującymi zaprzestanie funkcjonowania podsystemów strukturalnych lub składników interoperacyjności transeuropejskiego systemu kolei dużych prędkości transeuropejskiego systemu kolei konwencjonalnej.

Decyzję dotyczącą podjęcia postępowania przez Komisję podejmuje jej Przewodniczący w ciągu tygodnia od dnia uzyskania informacji o poważnym wypadku, wypadku lub incydencie kolejowym. Przewodniczący prowadzi również nadzór nad pracami komisji kolejowych badających zaistniałe zdarzenia.

Komisja kolejowa ma obowiązek zakończyć postępowanie w ciągu 30 dni roboczych od zaistnienia zdarzenia. Przewodniczący Komisji ma prawo do prolongaty terminu zakończenia dochodzenia do maksymalnie 5 miesięcy od daty zaistnienia zdarzenia na pisemne wystąpienie przewodniczącego komisji kolejowej.

W ramach nadzoru nad pracami komisji kolejowych, członkowie stali i doraźni Komisji mogą uczestniczyć w pracach tych komisji. Członkowie Komisji mogą również być wyznaczeni przez Przewodniczącego Komisji do przewodniczenia każdej komisji kolejowej. W spornych przypadkach, Przewodniczący Komisji ma prawo do powołania nowego składu komisji kolejowej.

Po zakończeniu każdego postępowania Komisja dokonuje analizy protokołów ustaleń końcowych otrzymanych od komisji kolejowych badających wypadki lub incydenty kolejowe.

Członkowie stali Komisji posiadają legitymacje uprawniające do czynności służbowych w miejscu wypadku.

W przypadkach, w których Komisja przewodniczy dochodzeniu, sporządza raport. Szczegółowe informacje dotyczące raportu opisane są w Rozporządzeniu Ministra Transportu z 19 lutego 2007 r. w sprawie zawartości raportu z postępowania w sprawie poważnego wypadku, wypadku lub incydentu (Dz. U. 2007 nr 41 poz. 268 oraz Dz. U. 2016 poz. 560).

W działaniach związanych z poprawą bezpieczeństwa kolejowego Ministerstwo Infrastruktury, jak i współpracujące oraz nadzorowane instytucje (Urząd Transportu Kolejowego i przedsiębiorstwa kolejowe), przewidziały udział obywateli.

Inicjatywom obywateli służą kampanie społeczne:

Bezpieczny przejazd – Zatrzymaj się i żyj

Celem kampanii jest poprawa bezpieczeństwa na przejazdach i przejściach kolejowych. W ramach tej kampanii można zgłaszać informacje dotyczące usterek na przejazdach i przejściach kolejowych oraz ujawniać "dzikie przejścia". tj. miejsca niedozwolonego przekraczania torów kolejowych przez pieszych. Szczegóły i formularz zgłoszenia można znaleźć na stronie internetowej kampanii Bezpieczny przejazd.

Poprawa bezpieczeństwa ruchu kolejowego

W ramach kampanii można zgłaszać informacje o nieprawidłowościach w zakresie bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Szczegóły można znaleźć na stronie internetowej Urzędu Transportu Kolejowego.