Dnia 8 stycznia 2017 r. zostało ogłoszone „nowe” rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie pilotażu morskiego (Dz. U. z 2018 r., poz. 38). Na podstawie § 40 ww. rozporządzenie wejdzie w życie z dniem 23 stycznia 2018 r.

W związku z powyższym, Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej informuje, że wszystkie dokumenty kwalifikacyjne wydane przed wejściem w życie „nowego rozporządzenia” zachowują swoją ważność przez okres, na jaki zostały wydane.

Jednocześnie informujemy, że ważność dyplomów pilota morskiego oraz uprawnień pilotowych wydanych na podstawie „rozporządzenia z 2013 r.” (tj. rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 listopada 2013 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych pilotów morskich (Dz. U. poz. 1552) w okresie od dnia 8 grudnia 2015 r. do dnia wejścia w życie rozporządzenia zapewniają przepisy „nowego rozporządzenia” i zachowują ważność przez okres, na który zostały wydane.

Natomiast, w odniesieniu do dokumentów wydanych przed dniem 8 grudnia 2015 r., które również zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane, ważność zapewnia przepis art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie morskim oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1320).

Ponadto informujemy, że dyplomy pilota morskiego wraz z uprawnieniami pilotowymi w pilotażu pełnomorskim wydanymi na podstawie „rozporządzenia z 2013 r.”, mogą zostać odnowione przez zdanie egzaminu na odnowienie dyplomu pilota morskiego w pilotażu pełnomorskim przed Centralną Morską Komisją Egzaminacyjną, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie „nowego rozporządzenia”, bez konieczności spełnienia dodatkowych wymagań.

Dodatkowo, w trakcie trwających szkoleń do uzyskania dyplomu pilota morskiego w rejonach pilotowych w odniesieniu do praktyki pilotowej stosuje się wymagania z „nowego rozporządzenia”.

W związku z pojawiającymi się pytaniami, dotyczącymi konieczności uzupełnienia szkoleń w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub w zakresie dowodzenia siłownią okrętową przez marynarzy, Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej przedstawia następujące wyjaśnienia:

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich (Dz. U. poz. 937, z późn. zm.):

1. obowiązek ukończenia szkolenia w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub dowodzenia siłownią okrętową dotyczy osób, które ubiegają się o uzyskanie, odpowiednio, dyplomu oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto 500 i powyżej lub dyplomu oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej;
2. z wymogu posiadania świadectwa przeszkolenia w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub dowodzenia siłownią okrętową zwolnione są osoby, które ukończyły szkolenie kwalifikacyjne przeprowadzone na podstawie programu szkolenia:
   – na poziomie operacyjnym w dziale pokładowym, określonego rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 marca 2014 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych dla marynarzy działu pokładowego (Dz.U. 2014, poz. 258), lub
   – na poziomie operacyjnym w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej, określonego rozporządzeniem Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 28 lutego 2014 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych dla marynarzy działu maszynowego (Dz.U. 2014, poz. 536);
3. osoby, które po dniu 20 sierpnia 2013 r. otrzymały dyplom oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto i powyżej lub oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej z ograniczoną datą ważności do dnia 31 grudnia 2016 r. i ukończyły szkolenie na poziomie operacyjnym, określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 13 lipca 2005 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych w zakresie kwalifikacji zawodowych marynarzy (Dz. U. 2005, nr 173, poz. 1445), są obowiązane do uzupełnienia szkolenia w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub dowodzenia siłownią okrętową;
4. osoby ubiegające się o dyplomy na poziomie zarządzania nie mają obowiązku uzupełniania szkoleń w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub dowodzenia siłownią okrętową;
5. osoby odnawiające dyplomy nie mają obowiązku uzupełniania szkoleń w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem lub dowodzenia siłownią okrętową. Wyjątkiem są osoby, które po dniu 20 sierpnia 2013 r. otrzymały dyplomy oficera wachtowego na statkach o pojemności brutto i powyżej lub oficera mechanika wachtowego na statkach o mocy maszyn głównych 750 kW i powyżej z ograniczoną datą ważności do dnia 31 grudnia 2016 r.

W związku z różną interpretacją wymogów Konwencji STCW przez państwa będące stronami Konwencji oraz z uwagi na szczególne wymogi armatorów, urzędy morskie:

1. na wniosek zainteresowanego, który ukończył szkolenie kwalifikacyjne na poziomie operacyjnym lub zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej, przeprowadzone w oparciu o program szkolenia określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 marca 2014 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych dla marynarzy działu pokładowego (Dz.U. 2014, poz. 258), mogą wystawić świadectwo przeszkolenia w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem;
2. na wniosek zainteresowanego, który ukończył szkolenie kwalifikacyjne na poziomie operacyjnym lub zarządzania w dziale maszynowym w specjalności mechanicznej, przeprowadzone w oparciu o program szkolenia określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 28 lutego 2014 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych dla marynarzy działu maszynowego (Dz.U. 2014, poz. 536), mogą wystawić świadectwo przeszkolenia w zakresie dowodzenia siłownią okrętową;
3. na wniosek zainteresowanego, który ukończył szkolenie na poziomie zarządzania w dziale pokładowym w żegludze międzynarodowej lub na poziomie zarządzania w dziale maszynowym w żegludze międzynarodowej, przeprowadzone w oparciu o program szkolenia określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 13 lipca 2005 r. w sprawie programów szkoleń i wymagań egzaminacyjnych w zakresie kwalifikacji zawodowych marynarzy (Dz. U. 2005, nr 173, poz. 1445), mogą wydać zaświadczenie, że w trakcie szkolenia kwalifikacyjnego zainteresowany zrealizował treści przewidziane, odpowiednio, w Sekcji A-II/1 i A-II/2 lub Sekcji A-III/1 i A-III/2 Kodeksu STCW.

Z uwagi na zasady przechowywania dokumentacji osobowej marynarzy, świadectwo przeszkolenia w zakresie nautycznego dowodzenia statkiem / dowodzenia siłownią okrętową może wystawić tylko ten urząd morski, który wcześniej wydał zainteresowanemu dyplom.

Od 8 września 2014 r. osoby posiadające świadectwo starszego motorzysty będą mogły zajmować stanowisko oficera mechanika wachtowego oraz starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 750 kW bez ograniczeń ze względu na rodzaj żeglugi, a więc także w żegludze międzynarodowej.

Osoby posiadające świadectwo starszego motorzysty, wydane na podstawie dotychczasowych przepisów, aby rozszerzyć dotychczasowe uprawnienia, ograniczone do pełnienia funkcji starszego oficera mechanika na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 750 kW na statkach wyłącznie w żegludze krajowej, proszone są o zgłoszenie się do Wydziału Dokumentów Marynarzy w dowolnym urzędzie morskim w celu wymiany dokumentu na nowy wzór.

Osoby odnawiające dyplom oficera mechanika, który zgodnie z obowiązującymi przepisami wymienia się na świadectwo starszego motorzysty lub dyplom oficera mechanika w żegludze krajowej, otrzymają świadectwo starszego motorzysty zgodne z aktualnie obowiązującym wzorem i utrzymają swoje uprawnienia na statkach o mocy maszyn głównych poniżej 750 kW.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 29 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich (Dz. U. poz. 1349)

Od 8 września 2014 r. świadectwo kucharza okrętowego wydawane jest zgodnie z wymogami Konwencji o Pracy na Morzu. Osoby zainteresowane wymianą posiadanych świadectw kucharzy okrętowych, wydawanych na podstawie nieobowiązującej Konwencji Nr 69, proszone są o zgłoszenie się do Wydziału Dokumentów Marynarzy w dowolnym urzędzie morskim w celu wymiany dokumentu na nowy wzór.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 29 września 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich (Dz. U. poz. 1349)

Polska administracja morska, zgodnie z prawidłem I/2 paragraf 15 Konwencji STCW, umożliwia armatorom oraz biurom pośrednictwa pracy marynarzy weryfikację on-line autentyczności wydanych dyplomów.

Weryfikacji autentyczności dokumentów członków załóg statków morskich, wydawanych przez polską administrację morską, dokonać można poprzez System Kontroli i Informacji o Portach Polskich (system PHICS ).

Korzystanie z systemu jest możliwe po wypełnieniu formularza zgłoszeniowego, pozytywnej weryfikacji i uzyskaniu hasła dostępu.

    Instrukcja obsługi w języku polskim
    Instrukcja obsługi w języku angielskim

Dnia 7 marca 2018 r. zostało ogłoszone „nowe” rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie kwalifikacji i przeszkolenia członków załóg jachtów komercyjnych oraz warunki ich uzyskiwania (Dz. U. z 2018 r., poz. 490). Rozporządzenie weszło w życie z dniem 8 czerwca 2018 r. (z wyjątkiem § 46 ust. 4 pkt 3 dot.  posiadania przez kadrę szkoleniową w ośrodku szkoleniowym ukończonego szkolenia w zakresie prowadzenia i metod oceniania zajęć realizowanych z wykorzystaniem symulatorów, który wejdzie w życie z dniem 21 lutego 2019 r.)

Rozporządzenie reguluje kwestie dotyczące:

1. wymagań kwalifikacyjnych dla członków załóg jachtach komercyjnych kwalifikacji i wymaganych przeszkoleń  według Konwencji STCW,
2. warunków uzyskiwania i odnawiania dokumentów kwalifikacyjnych dla członków załóg jachtów komercyjnych;
3. wzorów dokumentów kwalifikacyjnych dla członków załóg jachtów komercyjnych i sposobu ewidencji tych dokumentów;
4. ramowych programów szkoleń i przeszkoleń dla członków załóg jachtów komercyjnych oraz wymagań egzaminacyjnych;
5. trybu oraz szczegółowych kryteriów uznawania ośrodków szkolących załogi jachtów komercyjnych oraz sposobów prowadzenia audytów tych ośrodków;
6. wymagań dotyczących wyposażenia bazy szkoleniowej oraz kwalifikacji kadry ośrodków szkoleniowych;
7. dyplomy kapitańskie zróżnicowane zostały pod względem tonażu statku, a starszych oficerów mechaników pod względem tonażu statku i mocy napędu głównego;
8. proponuje się również uznawanie rejsów stażowo-szkoleniowych, prowadzonych w ramach udokumentowanego szkolenia, jako właściwych do uzyskiwania praktyki pływania.

Zawarte w rozporządzeniu kwalifikacje żeglarskie będą przeznaczone dla osób zatrudnianych na jachtach komercyjnych o pojemności brutto do 3000 GT oraz o mocy maszyn głównych maksymalnie do 9000 kW.

Zgodnie z założeniami ustawy kwalifikacje żeglarskie nie będą obligatoryjne dla załóg jachtów komercyjnych odpłatnie udostępnianych bez załogi. Rozporządzenie, zgodnie z wymogami Konwencji STCW, przewiduje utworzenie działu pokładowego i maszynowego oraz trzech poziomów odpowiedzialności: pomocniczego, operacyjnego i zarządzania. Niezależnie od posiadanych kwalifikacji załoga jachtu komercyjnego powinna posiadać 4 podstawowe przeszkolenia bezpieczeństwa, potwierdzające ich przygotowanie do pracy na jachtach komercyjnych. Zastosowano również możliwość uproszczonego uzyskania odpowiedniego przeszkolenia w zakresie bezpieczeństwa na jachtach o pojemności brutto (GT) do 500 jednostek poprzez ukończenie jednego zintegrowanego przeszkolenia (w zastępstwie 4 oddzielnych) w zakresie bezpieczeństwa na jachtach morskich. Dyplomy kapitańskie zróżnicowane zostały pod względem tonażu statku, a starszych oficerów mechaników pod względem tonażu statku  i mocy napędu głównego. Wprowadzenie proponowanych rozwiązań nie wyklucza możliwości korzystania z kwalifikacji turystycznych do zajmowania stanowisk na jachtach komercyjnych o pojemności brutto 200 GT pod polską banderą. Obok kwalifikacji żeglarskich - zawodowych, uzyskanych zgodnie z rozporządzeniem lub na podstawie wymagań określonych dla marynarzy zawodowych marynarki handlowej, istnieje możliwość pracy na jachtach komercyjnych przez osoby posiadające kwalifikacje turystyczne, uzupełnione o świadectwa 4 przeszkoleń specjalistycznych (w zakresie bezpieczeństwa tj.: indywidualnych technik ratunkowych, ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego, bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej, elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej), zgodnych z wymaganiami Konwencji STCW. Rozporządzenie przewiduje konieczność posiadania odpowiednich przeszkoleń specjalistycznych i bezpieczeństwa wynikających z postanowień Konwencji STCW oraz innych przepisów międzynarodowych określonych w ustawie, w zależności od wielkości i obsady jachtu (statku) oraz jego wyposażenia. Szkolenia dla uzyskania kwalifikacji członków załóg jachtów komercyjnych (kwalifikacji żeglarskich) są prowadzone przez ośrodki szkoleniowe uznane i nadzorowane przez ministra wł. ds. gospodarki morskiej (analogicznie jak morskie jednostki edukacyjne). Ośrodki szkoleniowe w celu uznania muszą spełniać określone w rozporządzeniu warunki i kryteria, w szczególności w zakresie programów szkoleniowych, wyposażenia, kwalifikacji kadry dydaktycznej oraz posiadania systemu zarządzania jakością. Rozporządzenie reguluje również kwestie związane z przeprowadzaniem audytów.

Przepisy rozporządzenia oraz warunki do uzyskiwania poszczególnych kwalifikacji zostały opracowane zgodnie z wymaganiami Konwencji STCW oraz w oparciu o system kwalifikacji uznany na arenie międzynarodowej brytyjskiej administracji morskiej. Kwalifikacje żeglarskie są przeznaczone dla osób, które swoje przyszłe życie zawodowe wiążą z pływaniem na dużych jachtach w żegludze międzynarodowej, również pod obcymi banderami.

Dnia 27 kwietnia 2018 r. zostało ogłoszone „nowe” rozporządzenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich (Dz. U. z 2018 r., poz. 820). Rozporządzenie weszło w życie z dniem 27 kwietnia 2018 r. (z wyjątkiem § 79 i § 85 – dot. przeszkoleń na statkach podlegających Kodeksowi polarnemu oraz nowych wymagań w zakresie przeszkolenia zapoznawczego na statkach pasażerskich, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2018 r.) Zmiany w odniesieniu do poprzednich przepisów dotyczą w szczególności:

1. wdrożenia zmian wynikających z nowych wymagań wprowadzonych do Konwencji STCW – wymagania w zakresie przeszkoleń na statkach pasażerskich, statkach podlegających pod Kodeks IGF oraz statkach podlegających pod Kodeks polarny;
2. wdrożenia wymagań w zakresie Konwencji STCW-F (wymagań kwalifikacyjnych na statkach rybackich) oraz nowych wzorów dokumentów z tym związanych;
3. wymagań przyznawania, odnawiania i wymiany dokumentów kwalifikacyjnych przez obcokrajowców oraz uznawania zagranicznych dokumentów kwalifikacyjnych do wydania dokumentów krajowych;
4. możliwości zaliczenie praktyki pływania odbywanej na jachtach komercyjnych jako właściwej do uzyskania niektórych dokumentów kwalifikacyjnych;
5. ujednolicenia zasad ubiegania się o świadectwa i dyplomy w żegludze międzynarodowej;
6. ułatwienia w uzyskiwaniu niektórych dokumentów kwalifikacyjnych, w tym zwolnienie z konieczności zdawania egzaminu na świadectwo starszego marynarza czy starszego motorzystę przez osoby, które ukończyły studia na poziomie operacyjnym;
7. nieznacznemu dostosowaniu sposobu obliczania czasu praktyki pływania na poszczególnych typach statków do rzeczywistych warunków oraz drobnych modyfikacji wymagań przy odnawianiu dokumentów kwalifikacyjnych;
8. dostosowania wzorów dokumentów do nowych wymagań oraz uzupełnienia brakujących dokumentów wykorzystywanych przez marynarzy;
9. uznawania praktyki na statkach SAR do odnowienia świadectwa ratownika, starszego ratownika oraz świadectwa przeszkolenia w zakresie indywidualnych technik ratunkowych.

Wszystkie sprawy wszczęte i niezakończone przed wejściem  w życie ww. rozporządzenia stosuje się przepisy tego rozporządzenia.