Budynek został wybudowany od podstaw w formule Innowacyjnego Dworca Systemowego według autorskiego pomysłu PKP SA. Dzięki temu w Oświęcimiu powstał nowoczesny i funkcjonalny obiekt, który odpowiada na potrzeby podróżnych. Dworzec architektonicznie dzieli się na dwie części. Pierwsza z nich przeznaczona jest stricte do obsługi pasażerów. Mieszczą się w niej poczekalnia, ogólnodostępne toalety, przestrzeń dla opiekuna z dzieckiem, a także pomieszczenia przeznaczone na kasy biletowe. W tej części znajduje się również zaplecze biurowe przeznaczone na potrzeby Straży Ochrony Kolei. W drugiej części, tzw. miejskiej, zlokalizowano cztery lokale komercyjne. Pawilony są przykryte zadaszeniem w formie wiaty, pod którą znajdują się ławki oraz 22 stojaki rowerowe ze stacją naprawy rowerów. Dominantą założenia architektonicznego jest wieża z podświetlanym w nocy zegarem. Ciekawym akcentem na elewacji jest poddana renowacji wielkoformatowa szklano-kamienna mozaika autorstwa Kazimierza Gąsiorowskiego, stworzona w latach 1964-65. Została ona przeniesiona z holu wyburzonego dworca w Oświęcimiu. Jej nowoczesną reinterpretacją jest mozaika kwietna, składająca się aż z 2500 roślin, znajdująca się na placu przed dworcem, która jest jednocześnie hołdem ofiarom obozu Auschwitz-Birkenau. Przed dworcem zaaranżowano pasujący do modernistycznej bryły budynku plac składający się z dwóch części. Pierwsza, w której znajduje się mozaika, to typowy plac miejski z ławkami i przestrzenią przeznaczoną dla odpoczynku. Druga część to parking dla 81 samochodów oraz 5 motocykli lub skuterów, z wydzielonym miejscem postojowym dla rodzin z dziećmi oraz trzema miejscami dla osób z niepełnosprawnościami.

Dworzec w Oświęcimiu to jednak nie tylko nowoczesne i funkcjonalne założenie architektoniczne, ale również budynek projektowany w zgodzie ze współczesnymi trendami w architekturze. Jest on pozbawiony barier architektonicznych i dzięki temu w pełni dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Ponadto na dworcu wprowadzono szereg usprawnień dla osób niedowidzących i niewidzących – ścieżki prowadzące w budynku i jego otoczeniu, oznaczenia w alfabecie Braille`a, kontrastowe zestawienie kolorystyki wnętrz dworca, a także tablice dotykowe z planem obiektu. Przy budowie dworca uwzględniono również potrzeby najmłodszych podróżnych i ich rodziców. Stworzono dla nich specjalną poczekalnię, gdzie dostępne są zabawki, a na ścianie wyeksponowano mapę Polski z motywami kolejowymi, na której zaznaczono lokalizację dworca.

Na dworcu zastosowano również rozwiązania proekologiczne, które w połączeniu z systemem inteligentnego zarządzania budynkiem BMS (Building Management System) sprawią, że dworzec będzie energooszczędny. W budynku wykonano izolację cieplną wraz doborem stolarki okiennej i drzwiowej o niskim stopniu przenikalności cieplnej. W miesiącach zimowych pozwala to na utrzymywanie ciepła, natomiast w letnich przyczynia się do ograniczenia nagrzewania  budynku, co zmniejsza koszty związane z funkcjonowaniem urządzeń służących zachowaniu odpowiedniego komfortu termicznego wewnątrz budynku. Dodatkowo do ogrzewania dworca zastosowano gruntowe pompy ciepła, a także wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła. Kompleks posiada energooszczędne oświetlenie wraz z czujnikami automatycznie dopasowującymi natężenie światła do pory dnia oraz obecności osób na dworcu. Budynek został wyposażony również w systemy odzysku wody deszczowej. Jest ona wykorzystywana jako woda szara, do spłukiwania dworcowych toalet.  Zbiorniki, w których gromadzona jest woda deszczowa, mają również funkcję retencyjną. Tym samym ograniczają możliwość zalania obszaru dworca podczas nawalnych opadów.

Na dworcu będzie bezpieczniej, gdyż zainstalowano na nim nowoczesne systemy: monitoringu wizyjnego, kontroli dostępu, sygnalizacji włamania i napadu oraz detekcji i sygnalizacji pożaru.
Dworzec w Oświęcimiu to drugi po Miechowie obiekt udostępniony podróżnym po modernizacji w województwie małopolskim w ramach Programu Inwestycji Dworcowych na lata 2016-2023.

Koszt tej inwestycji to 13,5 mln złotych. Jest ona finansowana ze środków własnych PKP SA i budżetu państwa.

Więcej informacji na stronie internetowej PKP SA.