Zintegrowana polityka morska obejmuje wszystkie dziedziny życia politycznego, gospodarczego, społecznego, naukowego i kulturalnego, które w jakikolwiek sposób powiązane są z morzem i jego zasobami. Nowe podejście do spraw morskich we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, w tym i w Polsce, jest efektem szerszego spojrzenia na morza i oceany. Lepsze zarządzanie obszarami morskimi i nadmorskimi, w tym zasobami Morza Bałtyckiego przyczyni się do poprawy dobrobytu mieszkańców regionów nadmorskich. Tutaj znajdziesz najważniejsze dokumenty dotyczące zintegrowanej polityki morskiej Unii Europejskiej.

Program Operacyjny „Rybactwo i Morze” na lata 2014-2020 (PO RYBY 2014-2020) jest krajowym instrumentem wdrażania Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR), wchodzącego w skład Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych. PO RYBY 2014-2020 został zatwierdzony przez Komisję Europejską decyzją nr C(2015) 7386 z dnia 22 października 2015 r. i zakłada realizację 6 priorytetów oraz pomocy technicznej. Priorytetem 6. PO RYBY jest Zintegrowana Polityka Morska (ZPM). Alokacja w ramach EFMR na priorytet dotyczący ZPM wynosi 2,5 mln euro, co stanowi 0,47% całości EFMR. Wraz z wkładem krajowym łączna kwota wynosi 3 333 334,00 euro (tj. ponad 13 mln zł). Więcej informacji dotyczących Priorytetu 6 znajdziesz pod tym linkiem.

Raporty z realizacji polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej są dokumentami rządowymi przedstawiającymi działania podjęte przez Polskę na rzecz realizacji polityki morskiej państwa w powiązaniu ze zintegrowaną polityką morską UE.

Raporty prezentują najważniejsze działania Rządu RP wpisujące się w proces realizacji polityki morskiej państwa oraz najważniejsze wydarzenia związane z prowadzeniem polityki morskiej Rzeczypospolitej Polskiej, jakie miały miejsce w danym roku.

Dla Europy żegluga stanowiła od zawsze jeden z podstawowych warunków rozwoju gospodarczego i osiągnięcia dobrobytu. Usługi transportu morskiego mają kluczowe znaczenie dla konkurencyjności gospodarki europejskiej na rynku światowym, a żegluga i wszelkie związane z nią sektory gospodarki morskiej stanowią ważne źródło dochodów i pracy w Europie.

Obecnie 80 proc. towarów na świecie jest przewożonych drogą morską. W Europie szczególne znaczenie ma żegluga morska bliskiego zasięgu, którą przewozi się 40 proc. ładunków. W Polsce, z uwagi na położenie kraju i kierunki polskiego handlu zagranicznego (blisko 67 proc. obrotów polskiego handlu zagranicznego odbywa się z krajami UE), transportem morskim przewozi się ok. 30 proc. ładunków polskiego handlu zagranicznego, głownie zamorskiego.

Wpisując się w kierunki nakreślone w dokumentach strategicznych UE, Polska zmierza do zwiększenia udziału żeglugi morskiej bliskiego zasięgu w przewozach towarów w relacjach z krajami europejskim. Służą temu również tworzone wspólnie z partnerami zagranicznymi autostrady morskie, łączące Polskę ze Szwecją. W celu poprawy konkurencyjności polskich armatorów na rynku żeglugowym przygotowywana jest ustawa o pracy na statkach morskich, która wspólnie z ustawą o podatku tonażowym umożliwi zrównanie warunków, w jakich działają armatorzy polscy z warunkami działania innych armatorów europejskich.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Morskiego, w skład której wchodzą specjaliści z zakresu prawa morskiego, działa przy ministrze właściwym do spraw gospodarki morskiej. Komisja zajmuje się przygotowywaniem założeń i ogólnych kierunków zmian w prawie morskim, opracowywaniem i opiniowaniem projektów aktów prawnych o podstawowym znaczeniu dla systemu prawa morskiego oraz projektów aktów prawnych, wynikających z potrzeby dalszej harmonizacji polskiego prawa morskiego z prawem wspólnotowym UE i międzynarodowym prawem morskim. Tutaj znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące Komisji.

Zespół Trójstronny do Spraw Żeglugi i Rybołówstwa Morskiego jest branżowym forum dialogu trójstronnego. W zespole reprezentowane są:

• strona pracowników – przedstawiciele Krajowej Sekcji Morskiej Marynarzy i Rybaków NSZZ „Solidarność”, Federacji Związków Zawodowych Marynarzy i Rybaków, Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Oficerów i Marynarzy,
• strona pracodawców – przedstawiciele Związku Armatorów Polskich,
• strona rządowa – przedstawiciele ministrów właściwych do spraw gospodarki morskiej, finansów publicznych, pracy oraz zabezpieczenia społecznego, rybołówstwa, Skarbu Państwa.

Zadaniem zespołu jest wypracowywanie wspólnych stanowisk w sprawach dotyczących sektora gospodarki morskiej. Forum dialogu trójstronnego zajmuje się m. in. rozwiązywaniem problemów związanych z dostosowaniem polskiego prawa pracy na morzu do standardów międzynarodowych. Prowadzi działania na rzecz stabilizacji rynku pracy marynarzy, w tym zmierzających do obniżenia dla polskich armatorów kosztów zatrudnienia marynarzy oraz zwiększenia ilości statków zarejestrowanych pod polską banderą.

Polskie porty morskie są węzłami transportowymi o znaczeniu międzynarodowym oraz miejscami łączącymi różne gałęzie transportu. Poprzez koncentrację kapitału, wiedzy i organizacji oraz nowych technologii wzrosło ich znaczenie w rozwoju gospodarczym kraju. Spełniają one nie tylko funkcje transportową i handlową ale również przemysłową, miastotwórczą oraz logistyczno-dystrybucyjną. Więcej informacji o portach morskich znajdziesz pod tym linkiem.

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej sprawuje nadzór nad urzędami morskimi w zakresie właściwego wydatkowania środków na inwestycje morskie finansowane z udziałem środków z budżetu państwa oraz w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

Stale poprawiane są warunki funkcjonowania służby ratownictwa morskiego oraz podejmowane działania w zakresie ochrony brzegów morskich. Projekty finansowane są ze środków budżetowych w ramach programów wieloletnich.

Najważniejsze projekty to:

• „Program Rozwoju Służb Ratownictwa Morskiego (SAR)” o łącznej wartości ponad 80 mln zł, w ramach którego wybudowano stacje ratownictwa morskiego w Świnoujściu, Sztutowie, Łebie, Ustce, Darłowie, 3 statki ratownicze I kategorii – Pasat, Orkan, Sztorm oraz jednostkę ratowniczą na Zalew Wiślany.
• “Program ochrony brzegów morskich na lata 2004-2023” określający działania mające na celu zabezpieczenie brzegów morskich przed zjawiskiem erozji oraz powodzią od strony morza. W latach 2004-2014 na zadania związane z ochroną brzegów morskich realizowane w ramach Programu wydatkowano z budżetu państwa kwotę w wysokości 374 mln zł.
• Program wieloletni „Budowa falochronu osłonowego dla portu zewnętrznego w Świnoujściu” o wartości ponad 1 mld zł. Była to jedna z inwestycji strategicznych w ramach budowy terminalu LNG w Świnoujściu i obejmowała budowę infrastruktury w części morskiej, w tym falochron osłonowy o długości ok. 3 km, ostrogę o długości ok. 255 m przy falochronie centralnym, nowy tor podejściowy do portu zewnętrznego o głębokości technicznej 14,5 m, obrotnicę dla statków oraz dostosowanie istniejącego podejściowego toru wodnego do Świnoujścia dla umożliwienia bezpiecznej żeglugi statków do przewozu LNG.

Planowanie przestrzenne obszarów morskich ma na celu osiągnięcie zrównoważonego i trwałego rozwoju obszarów morskich i przybrzeżnych. W 2014 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły Dyrektywę ustanawiającą ramy planowania przestrzennego obszarów morskich w Europie wyznaczając termin opracowania planów w roku 2021.

Plan zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej w skali 1:200 000 został przyjęty rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 935). Rozporządzenie zaczęło obowiązywać w dniu 22 maja 2021 r.

Rysunek planu stanowiący część graficzną planu oraz rysunek uwarunkowań stanowiący część uzasadnienia do szczegółowych rozstrzygnięć dotyczących poszczególnych akwenów udostępnione zostały jako usługi OGC WMS:

• Rysunek planu
• Rysunek uwarunkowań

Istnieje również możliwość pobrania danych przestrzennych dot. akwenów lub ich wydzielonych części w postaci plików SHP: Pobierz dane GIS.

Pozostałe plany zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich:

• według właściwości terytorialnej Dyrektora Urzędu Morskiego w Szczecinie
• według właściwości terytorialnej Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni

Niezwykle istotnym elementem w procesie tworzenia morskich planów zagospodarowania przestrzennego jest dostęp do aktualnych i wiarygodnych danych przestrzennych. Dane te zostały zgromadzone od wielu instytucji naukowo-badawczych. Ponadto minister właściwy ds. gospodarki morskiej uczestniczy w budowie infrastruktury informacji przestrzennej zgodnie z dyrektywą INSPIRE.

Dane przestrzenne administracji morskiej dostępne są poprzez geoportal SIPAM (System Informacji Przestrzennej Administracji Morskiej) dofinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020. Link do geoportalu.

Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej podejmuje działania na rzecz rozwoju współpracy międzynarodowej w dziedzinie transportu morskiego. Umowy międzynarodowe bilateralne dotyczące transportu morskiego opierają się na zasadach przyjętych w żegludze międzynarodowej, czyli swobodzie transportu morskiego, niedyskryminacji i wolnej konkurencji oraz zawierają klauzulę najwyższego uprzywilejowania. Umowy regulują współpracę między stronami w zakresie przestrzegania zasad bezpieczeństwa morskiego i ochrony środowiska morskiego, a także w obszarze szkolnictwa morskiego, administracji morskiej oraz na forum międzynarodowych organizacji morskich.

Europejska Strategia Bezpieczeństwa na Morzu ma umożliwić państwom członkowskim Unii Europejskiej zintegrowane i kompleksowe wykorzystanie międzysektorowego podejścia do zagadnień związanych z bezpieczeństwem na morzu. Potrzeba opracowania Strategii wyniknęła z faktu, że zagrożenia na morzu mają charakter globalny. Przestępczość zorganizowana związana z handlem i przemytem ludzi drogą morską, piractwem morskim czy rozbojem na morzu dotyka wszystkich państw członkowskich UE, również tych, które nie posiadają dostępu do morza.
Strategia wskazuje obszary współpracy między państwami:

• działania zewnętrzne,
• wiedzę o sytuacji na morzu,
• nadzór i wymianę informacji, rozwijanie i budowanie zdolności, zarządzanie ryzykiem,
• badania naukowe i innowacje, edukację i szkolenia w zakresie bezpieczeństwa na morzu.

Określa także zasady, na których ma opierać się ta współpraca.
Rada przyjęła także Plan Działania wdrażający Europejską Strategię Bezpieczeństwa na Morzu. Za jego realizację odpowiedzialni są: Komisja Europejska, Europejska Służba Działań Zewnętrznych, Europejska Agencja Obrony lub Państwa Członkowskie. Szczegółowe informacje o Strategii dostępne są na stronie Komisji Europejskiej.

W dniach 19-20.05.2022 r. w Ravennie we Włoszech, odbyły się obchody Europejskiego Dnia Morza 2022 (EDM 2022).

Europejski Dzień Morza (EDM) to coroczne dwudniowe wydarzenie, podczas którego cała europejska społeczność morska spotyka się, aby nawiązać kontakty, omówić i wyznaczyć wspólne działania na rzecz rozwoju gospodarki morskiej i zrównoważonej niebieskiej gospodarki. EDM, ustanowiony w 2008 roku Wspólną Trójstronną Deklaracją Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej na dzień 20 maja, jest wydarzeniem mającym na celu podkreślanie roli i znaczenia spraw morskich w rozwoju i funkcjonowaniu Unii Europejskiej. EMD jest skierowany do wszystkich zainteresowanych stron, w tym ekspertów z branży morskiej, rządów, instytucji publicznych, organizacji pozarządowych i środowisk akademickich.

Tematem przewodnim EDM2022 było hasło „Sustainable blue economy for green recovery”. Wydarzenie zostało podzielone na równoległe sesje tematyczne, w trakcie których omawiane były poszczególne tematy związane z polityką morską UE. Były to m.in.:

- UE jako globalny podmiot bezpieczeństwa morskiego
- Zatopiona amunicja i niewybuchy w morzu – wyzwania i możliwości
- Przyszłe umiejętności i młode startupy na rzecz niebieskiego wzrostu
- Wdrażanie Zrównoważonej Niebieskiej Gospodarki przez inteligentne specjalizacje
- Możliwości finansowania niebieskiej gospodarki
- CISE: ważny instrument europejskiego bezpieczeństwa morskiego
- Rola portów w kontekście Europejskiego Zielonego Ładu: konkretne rezultaty projektów UE
- Luki w wiedzy i umiejętnościach w niebieskim sektorze – W kierunku zrównoważonego
niebieskiego wzrostu
- Od działań indywidualnych do zbiorowych: rola inicjatyw w ramach basenów morskich dla na
rzecz wzmocnienia umiejętności oceanicznych w Europie
- Spojrzenie w lustro i poza Horyzont: co dalej z polityką w zakresie badań naukowych i
innowacji morskich?

Następna edycja Europejskiego Dnia Morza odbędzie się w mieście Brest we Francji w 2023 r.