Pomimo systematycznej poprawy, stan polskich dróg samorządowych wciąż stanowi jedną z podstawowych barier ograniczających wzrost poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego, a także jest czynnikiem obniżającym aktywność gospodarczą, inwestycyjną oraz konkurencyjność regionów i poszczególnych ośrodków gospodarczych.

Ustawą z 23 października 2018 r. o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg  (Dz. U. z 2020 r. poz. 1430, z późn. zm.) powołany został nowy mechanizm wsparcia dla jednostek samorządu terytorialnego, realizujących inwestycje na drogach samorządowych. Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg (RFRD) stanowi kompleksowy instrument wsparcia realizacji zadań na drogach zarządzanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Jego celem jest przyspieszenie powstawania nowoczesnej i bezpiecznej infrastruktury drogowej na szczeblu lokalnym, stanowiącej ważny element prawidłowego funkcjonowania i rozwoju gospodarki oraz przyczyniającej się do poprawy poziomu życia obywateli.

Utworzenie Funduszu ma również na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i parametrów technicznych lokalnej sieci drogowej, a także poprawę oraz zwiększenie atrakcyjności i dostępności terenów inwestycyjnych. Rozwój lokalnej infrastruktury drogowej stanowi przy tym działanie komplementarne do inicjatyw podejmowanych na szczeblu krajowym w odniesieniu do budowy systemu autostrad i dróg ekspresowych, przyczyniając się do stworzenia spójnego i zintegrowanego systemu transportowego.

Źródła finansowania Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg to wpłaty pochodzące z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), dotacje z budżetu państwa (w tym z części budżetu, której dysponentem jest Minister Obrony Narodowej), Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe oraz z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i spółek, w których wszystkie akcje (udziały) są własnością Skarbu Państwa. Ponadto Fundusz może zostać zasilony środkami pochodzącymi z przekazania skarbowych papierów wartościowych, a także dobrowolnych wpłat na rzecz Funduszu np. przez spółki, w których udziały albo akcje posiada Skarb Państwa.

Środki przekazywane przez Ministra Obrony Narodowej będą w pierwszej kolejności przeznaczane na realizacje inwestycji na drogach istotnych dla obronności Państwa.

Tak duże wsparcie dla jednostek samorządu terytorialnego jest możliwe dzięki solidarnemu finansowaniu Funduszu zarówno przez budżet państwa, jak i państwowe osoby prawne i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. W ten sposób powstało narzędzie o niespotykanej dotychczas skali, pozwalające szczególnie na pomoc mniej zamożnym samorządom w rozwoju ich infrastruktury transportowej i poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Numery rachunków bankowych Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, na które winny być dokonywane wpłaty:

• 03 1130 0007 0000 0000 1390 2845 – wpłaty o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, 3, 4 i 7 Ustawy o RFRD;
• 46 1130 0007 0000 0000 1390 2847 - wpłaty o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 Ustawy o RFRD;
• 19 1130 0007 0000 0000 1390 2848 - wpłaty o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 8a Ustawy o RFRD;
• 89 1130 0007 0000 0000 1390 2849 - wpłat o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 9 - 11 Ustawy o RFRD.

Bank Gospodarstwa Krajowego

W 2019 roku po raz pierwszy realizowano zadania w ramach Funduszu.
Środki Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg są przekazywane na:

• dofinansowanie budowy, przebudowy i remontu dróg powiatowych i dróg gminnych;
• dofinansowania budowy mostów lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych;
• finansowanie budowy, przebudowy i remontu dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o znaczeniu obronnym;
• dofinansowanie zadań mających na celu wyłącznie poprawę bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze oddziaływania przejść dla pieszych w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym – w ramach zadań powiatowych i gminnych;
• dofinansowanie budowy obwodnic lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich;
• dofinansowanie budowy, przebudowy lub remontu dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych, zarządzanych przez prezydenta miasta na prawach powiatu będącego siedzibą wojewody lub sejmiku województwa.

Ostatnie trzy rodzaje zadań zostały wprowadzone ustawą z dnia 19 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o Funduszu Dróg Samorządowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 2338).

W ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, środki przekazywane są na zasadach konkursowych, głównie na dofinansowanie budowy, przebudowy i remontu dróg powiatowych i gminnych. Wsparcie będzie przyznawane na podstawie wniosków o dofinansowanie, składanych przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach naborów przeprowadzanych na terenie każdego województwa. Za przeprowadzenie naboru oraz późniejszą ocenę wniosków o dofinansowanie będą odpowiadać wojewodowie.

Warunkiem uzyskania dofinansowania jest złożenie przez właściwego zarządcę drogi wniosku o dofinansowanie u wojewody i spełnienie kryteriów kwalifikacyjnych. Kryteria oceny wniosków określone są w ustawie o Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg i wskazują szereg przesłanek, które powinny zostać wzięte pod uwagę przez komisję dokonującą oceny wniosku. Uwzględnia się takie kwestie jak: zwiększenie dostępności transportowej jednostek administracyjnych, zapewnienie spójności sieci dróg publicznych, podnoszenie standardów technicznych dróg powiatowych i gminnych, poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego czy poprawę dostępności terenów inwestycyjnych. Natomiast wojewodowie ustalą szczegółowe kryteria uwzględniające specyfikę i potrzeby regionu.

Premier zatwierdza ostateczne listy zadań powiatowych i gminnych do dofinansowania z RFRD, z prawem dokonywania w nich zmian. W tym celu w planie finansowym RFRD wyodrębnia się rezerwę w kwocie stanowiącej równowartość 5 proc. planowanych wydatków Funduszu w danym roku, którą dysponował będzie szef rządu.

Wysokość dofinansowania ze środków RFRD na zadania powiatowe i gminne będzie uzależniona od dochodów danej jednostki samorządu terytorialnego: im niższy dochód podatkowy jednostek samorządu terytorialnego, tym większa wartość dofinansowania, przy czym maksymalne dofinansowanie będzie mogło wynieść aż do 80% kosztów realizacji zadania.

W ramach Funduszu wsparcie otrzymają zadania mostowe, na które udzielono dofinansowania kosztów przygotowania inwestycji z Rządowego Programu Uzupełniania Lokalnej i Regionalnej Infrastruktury Drogowej - Mosty dla Regionów.

Celem realizacji przepraw mostowych jest zlikwidowanie nieciągłości sieci drogowej spowodowanej brakiem przepraw mostowych w jednostkach samorządu terytorialnego, a przez to poprawa wewnętrznej spójności komunikacji regionów Polski.

Dofinansowanie tych zadań obejmie w każdym przypadku 80% kosztów realizacji zadania wraz z drogami dojazdowymi do mostu.

Nabór wniosków o dofinansowanie zadań mostowych przeprowadza minister właściwy ds. transportu, a dofinansowanie odbywać się będzie na podstawie umowy zawieranej pomiędzy wojewodą a jednostkami samorządu terytorialnego.

Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg zapewnia stabilne wsparcie dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych o znaczeniu obronnym. Wsparcie to przyczyni się do zwiększenia obronności kraju poprzez usprawnienie procesu inwestycji drogowych, które są wykonywane w ramach przygotowań obronnych państwa. Rozbudowa infrastruktury drogowej umożliwi sprawne przyjęcie Sojuszniczych Sił Wzmocnienia NATO na terytorium RP oraz przyczyni się do utrzymania i rozwoju zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP do przeciwstawienia się zagrożeniom militarnym. Proponowane regulacje pozytywnie wpłyną na podniesienie poziomu bezpieczeństwa RP i jej obywateli. Zadania obronne, ze względu na ich znaczenie dla państwa, będą finansowane ze środków Funduszu w pełnej wysokości.

Względy obronności państwa wykluczają w przedmiotowym przypadku stosowanie zadań konkursowych, tak jak to ma miejsce w przypadku zadań powiatowych i gminnych, czy zadań mostowych. Minister Obrony Narodowej będzie wskazywał Premierowi Rady Ministrów zadania obronne, a finansowanie odbywać się będzie na podstawie umowy zawieranej pomiędzy ministrem właściwym ds. transportu a jednostkami samorządu terytorialnego.

W ramach zadań powiatowych i gminnych, ze środków Funduszu będzie możliwe uzyskanie dofinansowania na zadania mające na celu poprawę bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze oddziaływania przejść dla pieszych w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.

Jest to jeden z elementów realizacji polityki rządu, mającej na celu poprawę bezpieczeństwa niechronionych uczestników ruchu, w tym szczególnie pieszych w rejonie przejść dla pieszych.

Nabory wniosków o dofinansowanie będą prowadzone przez wojewodów. Wnioski będą oceniane pod kątem wpływu na jakość życia mieszkańców oraz na stan bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze oddziaływania przejścia dla pieszych.

Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg rozszerzył katalog beneficjentów o prezydentów miast na prawach powiatu, będących siedzibą wojewody lub sejmiku województwa. Od 2021 roku prezydenci tych miast będą mogli uzyskać dofinansowanie budowy, przebudowy lub remontu zarządzanych przez nich dróg wojewódzkich, dróg powiatowych lub dróg gminnych.

Nabór wniosków o dofinansowanie prowadzi minister właściwy do spraw transportu. Dofinansowanie może wynieść do 80% wartości zadania, ale nie więcej niż 30 mln zł. Minister może wskazać maksymalną liczbę zadań miejskich, które mogą uzyskać dofinansowanie z jednego miasta na prawach powiatu w ramach naboru.

Oceny wniosków o dofinansowanie dokona minister właściwy do spraw transportu, mając na uwadze poprawę jakości życia mieszkańców, poprawę stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprawę dostępności transportowej ośrodków życia gospodarczo-społecznego, zapewnienie spójności sieci dróg publicznych, podnoszenie standardów technicznych dróg publicznych oraz zachowanie jednorodności sieci dróg publicznych pod względem spełniania tych standardów oraz stan przygotowania zadania miejskiego, ze szczególnym uwzględnieniem posiadanych przez wnioskodawców zezwoleń, pozwoleń i innych decyzji, które są niezbędne do realizacji zadania.

Ostatecznego zatwierdzenia listy zadań miejskich do dofinansowania z RFRD, z prawem dokonywania w nich zmian, dokona Prezes Rady Ministrów.

W ramach Rządowego Funduszu Rozwoju Dróg, od 2021 roku będzie można uzyskać dofinansowanie budowy obwodnic lokalizowanych w ciągach dróg wojewódzkich.

Nabór wniosków o dofinansowanie będzie prowadził minister właściwy do spraw transportu. Ocena wniosków nastąpi w oparciu o stan przygotowania zadania obwodnicowego, ze szczególnym uwzględnieniem posiadanych przez wnioskodawcę zezwoleń, pozwoleń i innych decyzji, które są niezbędne do realizacji zadania, oraz ochronę ośrodków życia społeczno-kulturalnego i zapewnienie bezpiecznego dostępu do tych ośrodków, a także wartość natężenia ruchu pojazdów w rozumieniu art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym oraz liczbę wypadków i kolizji drogowych.

Dofinansowanie może wynieść do 80% wartości zadania, ale nie więcej niż 100 mln zł. Minister może wskazać maksymalną liczbę zadań obwodnicowych, które mogą uzyskać dofinansowanie z jednego miasta na prawach powiatu w ramach naboru

Zgodnie z art. 38 ust 4 ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg, Minister Infrastruktury może określić wzór tablicy informującej o realizacji zadania powiatowego, gminnego, mostowego, miejskiego lub obwodnicowego z udziałem środków Funduszu.

W celu realizacji obowiązku informacyjnego wskazanego w art. 38 ust. 1 ustawy, Minister Infrastruktury wskazuje, że należy stosować przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie określenia działań informacyjnych podejmowanych przez podmioty realizujące zadania finansowane lub dofinansowane z budżetu państwa lub z państwowych funduszy celowych (Dz. U. poz. 953).

W przypadku zadań polegających na poprawie bezpieczeństwa ruchu pieszych w obszarze oddziaływania przejść dla pieszych, zasadnym jest stosowanie tablic w rozmiarze 90x60 cm, ustawionych równolegle do jezdni.
Przepisy rozporządzenia należy stosować zarówno w odniesieniu do tablic informacyjnych, jak i informacji na stronie internetowej beneficjenta.

Edytowalne wzory tablic informacyjnych znajdują się w Biuletynie Informacji Publicznej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pod adresem: https://www.gov.pl/web/premier/dzialania-informacyjne