Transeuropejska sieć transportowa (TEN-T) jest siecią głównych połączeń transportowych w ramach Unii Europejskiej, obejmującą szlaki drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie oraz rzeczne, a także platformy multimodalne i węzły miejskie, której kształt definiuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1679 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej, zmieniające rozporządzenia (UE) 2021/1153 i (UE) nr 913/2010 oraz uchylające rozporządzenie (UE) nr 1315/2013.

Transeuropejska sieć transportowa jest rozwijana w trzech etapach:

• ukończenie sieci bazowej do końca 2030 r.,
• rozszerzonej sieci bazowej do końca 2040 r.,
• i sieci kompleksowej do końca 2050 r.

Sieć TEN-T ma sprzyjać sprawnemu transportowi ludzi i towarów, zapewniać dostęp do miejsc pracy i usług, umożliwiać handel i rozwój gospodarczy. Ponadto ma wzmacniać spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną UE oraz przyczyniać się do powstania sprawnego systemu transportu transgranicznego, pozbawionego luk, wąskich gardeł i brakujących połączeń. Sieć TEN-T ma również na celu zmniejszenie wpływu transportu na środowisko i klimat oraz zwiększenie bezpieczeństwa i odporności sieci.

Mapy i elementy sieci TEN-T w formie interaktywnej są dostępne poprzez system TENtec.

Europejskie korytarze transportowe są instrumentem rozwijania przepływów w ramach zrównoważonego i multimodalnego przewozu towarów i osób w Europie oraz rozwoju interoperacyjnej infrastruktury wysokiej jakości i rozwoju wydajności operacyjnej. Zostały utworzone poprzez integrację korytarzy sieci bazowej oraz kolejowych korytarzy towarowych.

Funkcjonuje dziewięć europejskich korytarzy transportowych:

• atlantycki;
• Morze Bałtyckie – Morze Czarne – Morze Egejskie (przebiegający przez Polskę);           
• Morze Bałtyckie – Morze Adriatyckie (przebiegający przez Polskę);
• śródziemnomorski;       
• Morze Północne – Ren – Morze Śródziemne;
• Morze Północne – Morze Bałtyckie (przebiegający przez Polskę);
• Ren – Dunaj;
• Skandynawia – Morze Śródziemne;       
• Bałkany Zachodnie – wschodnia część Morza Śródziemnego.

W celu skoordynowania wdrażanie europejskich korytarzy transportowych, ERTMS i europejskiej przestrzeni morskiej Komisja Europejska, w porozumieniu z zainteresowanymi państwami członkowskimi i po konsultacji z Parlamentem Europejskim i Radą, wyznacza jednego koordynatora europejskiego dla każdego korytarza i dla każdego priorytetu horyzontalnego.

Koordynatorzy korytarzy przebiegających przez Polskę oraz koordynatorzy priorytetów horyzontalnych:

• Morze Bałtyckie - Morze Czarne - Morze Egejskie (trwa proces nominacji),
• Morze Bałtyckie - Morze Adriatyckie – Anne E. Jensen (DK),
• Morze Północne - Morze Bałtyckie – Catherine Trautmann (FR),
• Koordynator ds. ERTMS – Matthias Ruete (DE),
• Koordynator ds. Europejskiej Przestrzeni Morskiej – Gesine Meissner (DE).

Każdy koordynator europejskich korytarzy transportowych i dwóch priorytetów horyzontalnych co cztery lata przygotowuje plan prac zawierający szczegółową analizę stanu wdrażania korytarza lub priorytetu horyzontalnego podlegającego jego kompetencji oraz zgodności tego planu prac z wymogami określonymi w rozporządzeniu TEN-T, jak również priorytety dotyczące jego przyszłego rozwoju.

Instrument „Łącząc Europę” (Connecting Europe Facility – CEF) to narzędzie finansowe zarządzane centralnie przez Komisję Europejską, utworzone w celu wsparcia rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T), energetycznej oraz telekomunikacyjnej, a więc inwestycji o wspólnym znaczeniu dla Unii Europejskiej.

Zasady i warunki CEF w perspektywie 2021-2027 reguluje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 z dnia 7 lipca 2021 r. ustanawiające instrument „Łącząc Europę” i uchylające rozporządzenia (UE) nr 1316/2013 i (UE) nr 283/2014 (Tekst mający znaczenie dla EOG).

Do obszarów wsparcia w ramach CEF Transport zalicza się w szczególności:

• projekty infrastrukturalne w ramach sieci bazowej i kompleksowej TEN-T (koleje, śródlądowe drogi wodne, porty morskie i śródlądowe, drogi, terminale drogowo – kolejowe i multimodalne platformy logistyczne),
• inteligentne aplikacje dla transportu (ERTMS, ITS, SESAR, RIS itp.),
• infrastruktura paliw alternatywnych (AFIF),
• interoperacyjność transportu,
• multimodalne węzły pasażerskie (wyłącznie projekty studyjne),
• bezpieczna mobilność, w tym infrastruktura parkingowa i bezpieczeństwo drogowe,
• poprawa odporności infrastruktury transportowej, w szczególności na zmiany klimatu i klęski żywiołowe oraz dostosowanie infrastruktury do celów kontroli na granicach zewnętrznych UE,
• infrastruktura podwójnego, cywilno-wojskowego zastosowania (CEF Mobilność Wojskowa – uruchomiona w perspektywie 2021-2027).

Szczegółowe i aktualne informacje na temat instrumentu CEF znajdują się na portalu funduszy europejskich. Na poziomie krajowym wdrażanie instrumentu „Łącząc Europę” oraz preselekcję projektów w sektorze transportu koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.